Bank Rozrachunków Międzynarodowych

Bank Rozrachunków Międzynarodowych (Bank for International Settlements, BIS) - najstarsza międzynarodowa organizacja finansowa (powstała w 1930r.), mająca na celu wspieranie współpracy w dziedzinie polityki monetarnej i finansów; głównie pomiędzy zrzeszonymi 56 bankami centralnymi (I 2010) a także z międzynarodowymi organizacjami finansowymi. Jest nazywany "bankiem banków centralnych". Cel wspierania stabilności systemu finansowego stara się osiągnąć poprzez:

• w nagłych przypadkach zapewnia instrumenty dodatkowej płynności dla banków centralnych
• zapewnianie wsparcia dla ekspertów z banków centralnych i narodowych agencji nadzoru finansowego w budowie standardów międzynarodowej architektury finansowej, zwłaszcza międzynarodowego nadzoru bankowego.

Bank nie przyjmuje depozytów, ani świadczy usług finansowych osobom fizycznym czy przedsiębiorstwom. Bank to:

• forum współpracy między bankami centralnymi i międzynarodowymi organizacjami finansowymi
• centrum badań na temat ekonomii i polityki monetarnej
• strona w transakcjach z bankami centralnymi
• pośrednik w operacjach z międzynarodowymi instytucjami finansowymi.

Bank Rozrachunków Międzynarodowych ma siedzibę w Bazylei, w Szwajcarii. Posiada także dwa reprezentacyjne biura: w Hong Kongu (od 1998r.) i w Meksyku (od 2002r.). W bilansie na dzień 31 marca 2017 roku stan aktywów BIS wyniósł około 242 mld SDR, z czego na złoto przypadało 27,3 mld SDR, 57,4 mld SDR to rządowe papiery wartościowe, a 36 mld SDR na bony skarbowe. Natomiast w zobowiązaniach przeważającą część, bo aż 194,4 mld SDR stanowiły depozyty walutowe. (Średni kurs SDR w dniu 31 marca 2017 wyniósł 1 XDR = 5,3477 PLN)

TL;DR

Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) jest najstarszą międzynarodową organizacją finansową, wspierającą współpracę pomiędzy bankami centralnymi i organizacjami finansowymi. Siedziba BIS znajduje się w Bazylei, a posiada także biura w Hongkongu i Meksyku. Bank ma na celu wspieranie stabilności systemu finansowego poprzez zapewnienie płynności dla banków centralnych i budowanie standardów międzynarodowej architektury finansowej. BIS prowadzi także badania w dziedzinie finansów i publikuje różne raporty.

Powstanie

Bank Rozrachunków Międzynarodowych powstał w 1930 roku, aby ułatwić zarządzanie rozrachunkami (settlements) reparacji wojennych, które Niemcy zobowiązane były zapłacić po I wojnie światowej, zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego (Plan Young'a). Bank miał być także powiernikiem Pożyczek Young'a i Dawes'a (międzynarodowe pożyczki dla sfinansowania wypłacenia niemieckich reparacji) oraz wspierać współpracę pomiędzy bankami centralnymi. Jednak już od lat 30-tych XX w. i Wielkiego Kryzysu bank skupił się głównie na współpracy między bankami centralnymi. Założyciele BIS to: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Włochy, Japonia i Belgia.

Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna Banku dzieli się na trzy departamenty: Deportament Monetarny i Ekonomiczny, Departament Bankowości i Sekretariat Ogólny. Organy decyzyjne Banku to:

• Zgromadzenie Ogólne (56 banków centralnych członkowskich)
• Rada Dyrektorów - 19 członków (I 2010)
• Zarządzający Bankiem - Menedżerem Ogólnym jest Jaime Caruana

Członkowskie banki centralne:

Obecnie (I 2010) BIS liczy 56 członkowskich banków centralnych z następujących krajów: Algeria, Argentyna, Australia, Austria, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Bułgaria, Kanada, Chile, Chiny, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Hong Kong, Wegry, Islandia, Indie, Indonezja, Irlandia, Izrael, Włochy, Japonia, Korea Południowa, Litwa, Łotwa, Macedonia, Malezja, Meksyk, Holandia, Nowa Zelandia, Norway, Filipiny, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, Arabia Saudyjska, Serbia, Singapur, Słowacja, Słowenia, Południowa Afryka, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Tajlandia, Turcja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i Europejski Bank Centralny.

Powstanie Banku

Bank Rozrachunków Międzynarodowych został założony w 1930r. w celu sprawnego administrowania i podziału reparacji wojennych, które Niemcy musiały wypłacić na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego jako rekompensatę za zniszczenia wojenne podczas I wojny światowej (Plan Younga). Państwa założyciele banku to: Belgia, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Bank miał być także powiernikiem w procesie przekazywania Pożyczek Dawes'a i Young'a (pożyczki międzynarodowe utworzone w celu sfinansowania reparacji) oraz wzmacniać współpracę między założycielskimi bankami centralnymi.

W kierunku Europejskiej Unii Walutowej

Przez ponad 30 lat BIS był blisko związany z procesem europejskiej integracji monetarnej, stanowiąc platformę dyskusji między europejskimi bankami centralnymi i współtworząc techniczna infrastrukturę dla europejskiego systemu wymiany walut. Fundusz Europejskiej Współpracy Monetarnej został założony w 1973r. w celu wsparcia działania mechanizmu "węża walutowego" ("currency snake"). W latach 1988-89 kilku członków Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej brało udział w pracach Komitetu Delorse'a. Komitet wydał w 1989r. raport będący podstawą utworzenia niezależnego banku centralnego, którego zadaniem byłoby utrzymywanie stabilności cen. Rekomendacje zawarte w raporcie miały zasadniczy wpływ na koncepcyjne ramy Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej, która była wpisana jako docelowy etap europejskiej współpracy w Traktacie z Maastricht w 1992r. Europejski Instytut Monetarny, prekursor Europejskiego Banku Centralnego, mieścił się w BIS do czasu przenosin do Frankfurtu nam Menem w 1994r (3).

Stabilność monetarna i fiskalna

"Stabilność monetarna i fiskalna" jest jednym z celów współpracy banków centralnych w BIS. Przedstawiciele banków centralnych spotykają się w Bazylei co dwa miesiące w celu omówienia i dyskusji powyższych problemów. W banku pracują komitety odpowiedzialne za przygotowywanie analiz i rekomendacji dla polityki monetarnej:

• Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
• Komitet Globalnego Systemu Finansowego
• Komitet Płatności i Systemów Rozliczeniowych
• Komitet Rynków
• Komitet Statystyk Banków Centralnych Irvinga Fisher'a

Bazylea II

Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego sformułował pewne zasady międzynarodowej działalności bankowej i nadzoru nad bankami. Zasady te dotyczą między innymi adekwatności kapitałowej banków i współczynnika wypłacalności czy podejścia do ryzyka (kredytowego, rynkowego i operacyjnego). Najnowsze wydanie zaleceń bazylejskich pochodzi z 2006r. (wyd. popr. z 2004r.) i nosi tytuł: "Bazylea II: Międzynarodowa Spójność Pomiaru Kapitału i Standardów Kapitałowych".

Bazylea III

W latach 2007-2008 miał miejsce kryzys finansowy, który ujawnił istotne luki w Bazylei II. Stąd Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego rozpoczął działania mające za zadanie stworzenie Nowej Umowy Kapitałowej, dzięki której rozwiązano by zauważone problemy. W grudniu 2009 miało miejsce przedstawienie pierwszej wersji nowej umowy, która miała zostać poddana konsultacji społecznej. W grudniu 2010 roku grupa G20 zaakceptowała umowę, która otrzymała nazwę Bazylea III. Przesłaniem Bazylei III było: bezpieczeństwo jednego banku bezpieczeństwem systemu bankowego. Jedną z głównych przyczyn kryzysu finansowego, który stał się inspiracją do stworzenia ustawy, uważa się działalność inwestycyjną banków komercyjnych i stała się ona przedmiotem rozważań BKNB. Dzięki czemu doszło do opracowania nowych dyrektyw w zakresie adekwatności kapitałowej III i IV (Capital Requirements Directive - CRD III; CRD IV). Utrzymano jednak najważniejsze regulacje dotyczące wymogów kapitałowych. Bazylea III została przyjęta dyrektywą Parlamentu Europejskiego oraz Rady Unii Europejskiej 26 czerwca 2013.

Założono, że istnieją bufory, które mają zapobiec przyszłym kryzysom:

• Bufor antycykliczny

Okres nadmiernego wzrostu akcji kredytowej ma być ograniczany przez wprowadzenie dodatkowego wymogu kapitałowego. Wraz ze spadkiem akcji, będzie ograniczany.

• Bufor ryzyka globalnej instytucji o znaczeniu systemowym

Nakładany na banki i instytucje finansowe, które mogą stanowić ryzyko dla całego systemu finansowego. Przy użyciu bufora dochodzi do identyfikacji instytucji według określonych kryteriów (np. wielkość instytucji czy znaczenie dla gospodarki krajowej lub unijnej).

• Bufor ryzyka innej instytucji o znaczeniu systemowym

Może być nakazany przez władze krajowe dla instytucji finansowych lokalnych, w celu ograniczeniu ryzyka dla systemu finansowego i gospodarki danego kraju.

• Bufor ryzyka systemowego

Ma w ujęciu długoterminowym zapobiegać ryzyku, które mogłoby mieć istotny niekorzystny wpływ na cały system finansowy. Bazylea III obowiązuje od 1 stycznia 2015 roku, jednakże w pełnym kształcie założono, że będzie obowiązywać od 2019 roku. (Owsiak S. 2015, s. 437-440)

Badania

Bank prowadzi także działalność badawczą w zakresie finansów: stabilności monetarnej i fiskalnej, polityki monetarnej i kursów walutowych, instytucji finansowych i infrastruktury finansowej, rynków finansowych, bankowości centralnej. Publikuje: "The Quarterly review", "BIS Papers" i "Working Papers".

Bank Rozrachunków Międzynarodowych — artykuły polecane

Unia walutowa — G10 — Europejski System Walutowy — Europejska Wspólnota Gospodarcza — G-7 — Traktat Rzymski — Narodowy Bank Polski — Międzynarodowy Fundusz Walutowy — Komitet Bazylejski

Bibliografia

• BIS (2017), BIS Annual Report, Bank for International Settlements
• Heffernan S. (2007), Nowoczesna bankowość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Iwanicz-Drozdowska M. (2000), Zalecenia Forum na Rzecz Stabilności Finansowej w zakresie systemów gwarantowania depozytów, Bezpieczny Bank, nr 4
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Strona internetowa: Bank for International Settlements
• Toniolo G., Clement P. (2005), Central Bank Cooperation at the Bank for International Settlements, 1930-1973, Cambridge University Press, Cambridge-New York

Autor: Katarzyna Florek, Alicja Sobczyk