Cło

Cło to podatek, który państwo nakłada na import (Mansfield, 2002, s. 400). Według innej definicji, cło jest opłatą pobieraną przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju (Budnikowski 2001, s. 165) w celu wywozu/przywozu lub też przy jego tranzycie przez obszar celny.

Głównym celem istnienia ceł jest przede wszystkim ochrona krajowych producentów poprzez ograniczenie importu. Ponadto istnienie podatku celnego zapewnia dochód państwu-zwiększa wpływy do budżetu.

TL;DR

Cło to podatek nakładany na import lub eksport towarów, mający na celu ochronę krajowych producentów i generowanie dochodu dla państwa. Istnieje wiele rodzajów ceł, różniących się m.in. kierunkiem ruchu towarów, charakterem ekonomicznym i sposobem określania wysokości. Wprowadzenie ceł może mieć różne efekty, takie jak korzyści fiskalne dla państwa, ochrona przedsiębiorstw krajowych czy straty dla konsumentów. Wpływ ceł na gospodarkę jest trudny do oceny, ponieważ zależy od różnych czynników i interesów. Ustawa o Prawie Celnym reguluje zasady przywozu i wywozu towarów, a także możliwość zwolnień celnych. Dług celny to obowiązek uiszczenia należności celnej, który może wygasnąć w różnych sytuacjach.

Rodzaje cła

W polityce handlowej wyróżnia się kilka rodzajów ceł:

1)Podział ze względu na kierunek ruchu towarów:

• Cło importowe - pobierane jest przy imporcie danego towaru w chwili przekraczania granicy celnej, ma na celu ograniczyć napływ wybranych towarów z zagranicy oraz zapewnić wpływ do budżetu. Efektem jego istnienia jest wzrost cen towarów importowanych, na które jest nałożone,
• Cło eksportowe - pobierane jest przy wywozie towarów z kraju, dotyczy głównie surowców-jego istnienie ma zachęcać do przetwarzania surowców w kraju ich wydobycia. Efektem jego istnienia jest zwiększenie cen produktów krajowych za granicą,
• Cło tranzytowe - opłata pobierana za przewóz towarów pochodzących z zagranicy przez terytorium państwa, które podatek pobiera.

2)Podział ze względu na charakter ekonomiczny:

• Cła fiskalne - ich zadaniem jest dostarczanie budżetowi państwa dochodów,
• Cła ochronne - ich zadaniem jest ochrona przedsiębiorstw krajowych przed konkurencją podmiotów zagranicznych,
• Cła ekspansywne - służące do utrzymania wysokich cen na rynku wewnętrznym.

3)Podział ze względu na sposób określania wysokości cła:

• Cło ad valorem - stawka celna wyrażana jest w ujęciu procentowym, a wartość należnego cła podawana jest jako odsetek wartości towaru, którego cło dotyczy. Cło ad valorem najczęściej stosowanym rodzajem cła,
• Cło specyficzne - stawka celna podawana jest w odniesieniu do ilości danego towaru, a końcowa wysokość naliczonego cła nie jest zależna od ceny danego towaru,
• Cło mieszane (kombinowane) - jest kombinacją cła ad valorem i cła specyficznego. O cle mieszanym mówimy wtedy gdy oba cła składowe stosowane są łącznie, lub stosowane jest to z nich które w określonych warunkach jest wyższe.

4)Podział ze względu na rodzaj taryfy celnej:

• Maksymalne,
• Minimalne,
• Optymalne - maksymalizuje ono korzyści osiągane przez kraj, który je wprowadza.

5)Podział ze względu na zróżnicowanie traktowania:

• Dyskryminacyjne - poziom cła jest wyższy niż ogólny,
• Preferencyjne - poziom cła zapewnia szczególnie korzystne warunki wymiany.

Szczególnym przypadkiem cła jest tzw. cło prohibicyjne - czyli cło będące na tak wysokim poziomie, że import dobra na które cło zostało nałożone znika całkowicie.

Mechanizm działania

Efektem nałożenia cła na towary importowane jest wzrost ich cen. Jeśli towary są produkowane tylko przez zagranicznych producentów nastąpić może spadek ich konsumpcji, natomiast jeśli istnieją ich zamienniki produkowane w kraju możliwe jest zwiększenie krajowej produkcji, co spowoduje zwiększenie zatrudnienia w branży produkcyjnej. Niekorzystne efekty istnienia ceł dotyczą przede wszystkim producenci zagraniczni, a także konsumenci krajowi.

Rodzaje efektów wprowadzenia cła

Efekty wprowadzenia cła możemy podzielić na:

• Fiskalne - dotyczą one korzyści odniesionych przez budżet państwa, związanych z uzyskaniem wpływów pieniężnych z ceł nałożonych na towary,
• Redystrybucyjne - dotyczą korzyści uzyskiwane przez krajowych producentów w związku z wprowadzeniem cła,
• Protekcyjne - dotyczą pokrycia części popytu wcześniej zaspokajanej przez producentów zagranicznych przez producentów krajowych,
• Konsumpcyjne - dotyczą one strat poniesionych przez konsumentów. Ze względu na wzrost cen towarów mogą się oni nie zdecydować na zakup ich po nowej, wyższej cenie.

Terms of trade cła

Jest to dodatkowy efekt wprowadzenia cła w kraju, którego popyt na dany towar stanowi na tyle dużą część popytu światowego, że ma on możliwość wywierania wpływu na kształtowanie się cen towaru. Efekt ten dotyczy poprawy cen w eksporcie i imporcie, ze względu na fakt, że wprowadzenie cła nie zmienia cen towarów eksportowanych, ale powoduje spadek cen towarów importowanych.

Wpływ ceł na gospodarkę

Wpływ wprowadzenia ceł na gospodarkę jest trudny do jednoznacznego określenia, ponieważ konkretne podmioty gospodarcze oceniają wpływ cła bardzo odmiennie w zależności czy jego wprowadzenie przyniosło im stratę czy korzyść. Kompleksowa ocena działania cła wymaga wzięcia pod rozwagę nie tylko interesów poszczególnych przedsiębiorstw czy grup przedsiębiorstw, ale również pozytywne i negatywne skutki w skali całego kraju.

Ustawa o Prawie Celnym

Ustawa o Prawie Celnym obowiązująca w Polsce uwzględnia:

• Zasady przywozu towarów na obszar celny Unii Europejskiej/wywozu z tego obszaru,
• Zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną,
• Sposób przekazywania informacji służących do ewidencji i prowadzenia statystyk dotyczących obrotu towarowego z państwami Unii.

Zgodnie z wprowadzonymi zasadami "Towary mogą być wprowadzane na obszar celny Unii lub wyprowadzane z tego obszaru przez przejścia graniczne otwarte dla danego ruchu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej"(Roz.2 Art. 14 ustawy o Prawie Celnym). Możliwe jest ustanowienie określonych dróg transportowych dla wybranych towarów, oraz określenie warunków, jakie muszą być spełnione, by przewóz odbył się trasą inną niż wyznaczona. Ponadto ustawa wskazuje możliwość utworzenia wolnych obszarów celnych-ich istnienie ma na celu ułatwienie międzynarodowego ruchu tranzytowego towarów lub też rozwój eksportu i tworzenie nowych miejsc pracy. W rozdziale drugim zaznaczony jest również fakt, że organ celny upoważniony jest do zajęcia towaru i wystąpienia o orzeczenie o jego przepadku (na rzecz Skarbu Państwa), wycofania go poza obszar celny Unii lub też wyrażenia zgody na zrzeczenie się go na rzecz Skarbu Państwa, o ile towar jest zakazany przez odrębne przepisy lub umowy międzynarodowe lub też nie zostały spełnione wymogi dotyczące posiadania go/obrotu nim. Istotnym elementem również zawartym w ustawie jest zwolnienie celne-polega ono na zwolnieniu od należności przywozowych/wywozowych i jest stosowane na wniosek zgłaszającego. Należności przywozowe nie dotyczą "paliw, smarów i innych materiałów eksploatacyjnych niezbędnych do funkcjonowania środków transportu"(Roz.3 Art. 37 ustawy o Prawie Celnym). Zwolnienie celne dotyczy także przywozowych środków spożywczych przeznaczonych do konsumpcji lub jednorazowego zużycia przez załogę/pasażerów środka transportu.

Dług celny

Długiem celnym nazywamy obowiązek uiszczenia należności celnej, powstałej na skutek przywozu/wywozu towarów. Przykładowe powody powstania długu celnego to:

• Nielegalne wprowadzenie na teren państwa towaru, który podlega ocleniu,
• Dopuszczenie towaru podlegającego należnościom celnym do obrotu,
• Usunięcie towaru podlegającego ocleniu spod dozoru celnego,

Wygaszenie długu celnego jest możliwe na przykład gdy: zostanie spłacona/umorzona należność, nastąpi unieważnienie zgłoszenia celnego lub też towary, których dotyczy dług celny zostaną zajęte i orzeczony będzie ich przepadek.

Cło — artykuły polecane

Bariery pozataryfowe — Polityka handlowa — Import — Cło importowe — Podatek obrotowy — Dumping — Liberalizacja handlu — Protekcjonizm — Polityka proeksportowa — Towary drogeryjne

Bibliografia

• Budnikowski A. (2006), Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mansfield E. (2002), Podstawy Makroekonomii. Zasady, przykłady, zadania, Placet, Warszawa
• Skłodowski M. (2010), Dochody z cła w systemie budżetu państwa, Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 81
• Tymińska I. (2014), Procesy obsługi celnej w międzynarodowym łańcuchu dostaw, AON, Warszawa
• Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne, Dz.U. 2004 nr 68 poz. 622
• Winiarski B. (2016), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Ada Kowalska, Witold Mruk

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.