Musharaka

Musharaka jest jednym z podstawowych islamskich instrumentów finansowych. Musharaka w dosłownym tłumaczeniu oznacza podział. W islamskich finansach pojęcie to odnosi się do spółki, w której wszyscy wspólnicy biorą udział w zyskach i stratach z podjętego przedsięwzięcia. Kontrakt musharaka oznacza umowę, w której dwa lub więcej podmiotów, zakłada działalność gospodarczą i każdy z nich stawia do dyspozycji kapitał, pracę oraz bierze czynny udział w zarządzaniu. Zysk dzielony jest pomiędzy strony według zasad uzgodnionych w umowie, przy czym nie jest dopuszczalne ustalenie stałej kwoty zysku do wypłaty. W przypadku wystąpienia straty, dzielona jest ona proporcjonalnie do zainwestowanego kapitału. Ogólna zasada dotycząca musharaka mówi, iż wszystkie strony umowy partycypują w kosztach, nakładach pracy oraz zarządzaniu. Istnieje jednak możliwość, by któraś ze stron była wyłączona z dostarczania pracy lub prowadzenia interesu. W takim przypadku udział w zyskach "biernego" wspólnika musi być proporcjonalny do jego udziału kapitałowego w danym projekcie. Udział wspólników nie musi być identyczny. Może przyjmować formę aktywów fizycznych, ale może mieć także charakter niematerialny, np. wiedza, doświadczenie, a nawet dobra wola.

Musharaka w nowoczesnej bankowości islamskiej

Musharaka jako sposób finansowania, może polegać na przekazaniu przez bank zadatku na konto klienta. W tej sytuacji bank przyjmuje rolę "biernego" partnera. Musharaka może być również formą prowadzenia funduszy inwestycyjnych, w których wykupujący jednostki uczestnictwa, stają się "biernymi" wspólnikami.

Muskaraka a mudaraba

W porównaniu z kontraktem mudaraba, gdzie właściciel kapitału nie może ingerować w prowadzenie biznesu, umowa musharaka daje wszystkim stronom możliwość podejmowania decyzji operacyjnych. Mudaraba oraz musharaka są najpopularniejszymi instrumentami, służącymi do finansowania wszelkiego rodzaju przedsięwzięć. Oba kontrakty odgrywały ogromną rolę w średniowiecznym świecie islamskim, kiedy to stosowano je do mobilizowania kapitału na rolnictwo, flotę, rzemiosło czy handel z odległymi krajami.

Warunki i zasady umowy musharaka

Umowa musharaka, oparta na zasadach islamskiego prawa, zakłada, że każdy z wspólników wnosi swoje udziały do projektu. Wartość udziałów zależy od indywidualnych możliwości finansowych i umowy między stronami. W praktyce, minimalny udział wynosi 1%, ale nie ma górnego ograniczenia, co oznacza, że każdy z partnerów może wnosić większą ilość kapitału.

W przypadku musharaki, podział zysków i strat jest dokonywany w proporcji do udziałów każdego z partnerów. Oznacza to, że im większy udział w projekcie, tym większa będzie część zysków, jaką dany partner otrzyma. W przypadku strat, również zostaną one podzielone zgodnie z udziałami.

W umowie musharaka, wszyscy wspólnicy są solidarnie odpowiedzialni za długi i zobowiązania wynikające z działalności projektu. Oznacza to, że jeśli jeden z partnerów nie może spłacić swojej części długu, pozostali wspólnicy są odpowiedzialni za jego uregulowanie.

W ramach umowy musharaka, wspólnicy mogą wnosić zarówno kapitał, jak i pracę do projektu. Wpływ na podział zysków i strat ma jednak wartość wniesionego kapitału, co oznacza, że partnerzy, którzy wniosą większe środki finansowe, będą mieć większy udział w zyskach.

Decyzje operacyjne w ramach umowy musharaka są podejmowane w drodze konsensusu pomiędzy wszystkimi wspólnikami. Każdy z partnerów ma prawo do głosu i ma wpływ na podejmowane decyzje. W przypadku braku porozumienia, mogą zostać zastosowane arbitraż lub inne metody rozwiązywania sporów.

Zastosowanie musharaki w praktyce

Musharaka jest często wykorzystywana w sektorze nieruchomości do finansowania projektów budowlanych i inwestycji. Przykłady takich inwestycji obejmują budowę mieszkań, centrów handlowych oraz innych obiektów komercyjnych. W tym przypadku, inwestorzy wnioskujący o finansowanie za pomocą musharaki stają się wspólnikami projektu i dzielą zyski oraz straty związane z inwestycją.

Musharaka jest również stosowana w finansowaniu projektów infrastrukturalnych, takich jak budowa dróg, mostów, portów czy lotnisk. W tym przypadku, inwestorzy wnioskujący o finansowanie za pomocą musharaki stają się wspólnikami projektu i mają udział w zyskach związanych z realizacją projektu infrastrukturalnego.

W sektorze rolniczym, musharaka może być wykorzystywana do finansowania rolnych projektów inwestycyjnych, takich jak rozwój upraw czy hodowli. Inwestorzy, którzy wnioskują o finansowanie za pomocą musharaki, mogą stać się wspólnikami w projekcie rolnym i mają prawo do podziału zysków związanych z działalnością rolną.

Istnieją również fundusze inwestycyjne, które opierają się na umowie musharaka. Takie fundusze gromadzą kapitał od inwestorów i następnie inwestują go w projekty, które są finansowane za pomocą musharaki. Inwestorzy stają się wspólnikami funduszu i mają udział w zyskach osiąganych z inwestycji.

Musharaka ma również zastosowanie w sektorze technologicznym, gdzie inwestorzy mogą finansować projekty związane z rozwojem nowych technologii. Poprzez wniesienie kapitału i pracy, inwestorzy stają się wspólnikami projektu technologicznego i mają prawo do udziału w zyskach związanych z rozwojem i komercjalizacją technologii.

Musharaka a tradycyjne metody finansowania

Finansowanie za pomocą musharaki może być bardziej kosztowne niż tradycyjne pożyczki bankowe, ze względu na większe ryzyko, jakie ponoszą inwestorzy. W przypadku musharaki, inwestorzy muszą podzielić się zyskami z projektem, co może wpływać na ich potencjalne zyski. Jednak, dla niektórych przedsiębiorstw, korzyści wynikające z uczestnictwa w projekcie i możliwość dzielenia się ryzykiem mogą przeważyć koszty finansowe.

W tradycyjnych emisjach akcji, inwestorzy otrzymują gwarantowaną stopę zwrotu, niezależnie od wyników przedsięwzięcia. W przypadku musharaki, inwestorzy dzielą zyski i straty związane z projektem. Dzięki temu, inwestorzy mogą otrzymać wyższe zyski w przypadku powodzenia projektu, ale ponoszą również większe ryzyko strat.

Musharaka może być bardziej elastyczną formą finansowania niż tradycyjne metody. W przypadku musharaki, inwestorzy mogą dostosować swoje wkłady kapitałowe i pracę do swoich możliwości i potrzeb projektu. Ponadto, musharaka może być dostępna dla różnych rodzajów przedsiębiorstw i projektów, niezależnie od ich rozmiaru czy branży.

Musharaka wiąże się z większym ryzykiem dla inwestorów niż tradycyjne metody finansowania, ze względu na podział zysków i strat. W przypadku tradycyjnych pożyczek bankowych, inwestorzy mogą mieć pewność, że otrzymają zwrot swojego kapitału niezależnie od wyników projektu. Jednak, w przypadku musharaki, inwestorzy ponoszą ryzyko strat, ale również mają możliwość osiągnięcia wyższych zysków.

Musharaka — artykuły polecane

Mudaraba — Konsorcjum — Jednostka zależna — Skonsolidowane sprawozdania finansowe — Konglomerat — Inwestowanie — Reasekuracja — Koasekuracja — Kooperacja

Bibliografia

• Buszko A. (2005), Wpływ rozwiązań zwyczajowych na funkcjonowanie islamskich banków komercyjnych, Narodowy Bank Polski, Warszawa
• Iqbal M., Molyneux P. (2005), Thirty years of islamic banking, Palgrave Macmillan, New York

Autor: Dominik Gajowiak