Uniwersalizm
Uniwersalizm (łac. uniwersalis - ogólny, powszechny)[1] - dążenie do ogarnięcia pewnej całości, objęcia wszystkiego, całokształt postaw i uznanie zasady dominacji całości nad częściami; powszechność.
Wielorakość terminu uniwersalizm
Uniwersalizmem można nazwać brnięcie do schwytania czegoś w określoną całość.[2] Jest on rodzajem myślenia dążącym do wieloaspektowości, wielowymiarowości oraz do współdziałania scalonej całości[3]
Termin uniwersalizm potocznie pojmuje się jako wszechstronność, wielofunkcyjność.[4]
Pojęcie uniwersalizm ma także kilka odmiennych znaczeń poza podanymi powyżej. Odnoszą się one także do filozofii oznaczając skupisko poglądów, które autoryzują "wyższość i dominację całości nad częściami, ogółu nad jednostkami, przeciwieństwo indywidualizmu i partykularyzmu".[5]
Według I. Wallersteina uniwersalizm kształtował się już w XVI wieku i obecnie daje się odczuć w prawach człowieka".[6] "Uniwersalizm nie występuje w sensie jednostkowym. Jest to kategoria społeczna".[7] Uniwersalista, to osoba szukająca harmonijnego dla wszystkich jednostek nurtu w kontekście zachowawczym czy rozwojowym[8]
Rodzaje uniwersalizmu
Uniwersalizm można podzielić na:
- uniwersalizm połączony z religią - najczęściej chrześcijaństwem,
- uniwersalizm związany z filozofią,
- uniwersalizm powiązany z polityką,[9]
- uniwersalizm etyczny,
- uniwersalizm ekonomiczny,[10]
- uniwersalizm ekologiczny,
- uniwersalizm społeczny[11]
Uniwersalizm a różnorodność kulturowa
Podstawowe wartości i normy uniwersalne stanowią fundament, który może wpływać na różnorodność kulturową. Wartości takie jak szacunek dla godności ludzkiej, równość, wolność czy sprawiedliwość są powszechnie uznawane jako uniwersalne i mają na celu zapewnienie godnych warunków życia dla wszystkich ludzi na świecie. Jednak różnorodność kulturowa oznacza istnienie wielu różnych systemów wartości, norm i tradycji w różnych społecznościach.
Promowanie uniwersalizmu nie powinno prowadzić do marginalizacji czy lekceważenia różnorodności kulturowej. Właśnie dlatego istotne jest szanowanie i docenianie innych kultur. Można to osiągnąć poprzez dialog międzykulturowy, który pozwoli zrozumieć i wzbogacić wzajemne relacje między różnymi grupami ludzkimi.
Niestety, konflikty między uniwersalizmem a wartościami i normami innych kultur są nieuniknione. Często dochodzi do sytuacji, w których wartości uniwersalne są postrzegane jako obce lub narzucone przez jedną kulturę na drugą. Przykładem może być konflikt dotyczący praw człowieka, gdzie różnice kulturowe wpływają na różne interpretacje tych praw w różnych częściach świata.
Jednak istnieje wiele możliwości dialogu i porozumienia międzykulturowego w kontekście uniwersalizmu. Ważne jest budowanie mostów porozumienia, w których różne kultury mogą wspólnie pracować nad rozwojem i promocją wartości uniwersalnych. Przykładem może być UNESCO, która działa na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji, integrując różnorodne społeczności.
Promowanie uniwersalizmu w społecznościach o dużej różnorodności kulturowej może przynieść zarówno korzyści, jak i wyzwania. Korzyścią jest budowanie więzi społecznych, zrozumienie i szacunek dla różnych kultur, co może prowadzić do harmonii i wzajemnego współdziałania. Jednak wyzwaniem jest znalezienie równowagi między promowaniem wartości uniwersalnych a zachowaniem różnorodności kulturowej. Ważne jest unikanie hegemonii jednej kultury i zapewnienie równych praw i możliwości dla wszystkich członków społeczności.
Uniwersalizm a globalizacja
Procesy globalizacji mają istotny wpływ na rozprzestrzenianie się uniwersalnych wartości i norm. Dzięki globalnym sieciom komunikacyjnym i wymianie kulturowej, idee uniwersalne mogą szybko szerzyć się na całym świecie. Globalizacja stwarza możliwość promowania wartości uniwersalnych poprzez organizacje międzynarodowe, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych czy UNESCO, które działają na rzecz pokoju, równości czy ochrony środowiska.
Procesy globalizacji mogą przyczynić się do rozwoju uniwersalizmu poprzez rozszerzanie świadomości i dostępu do informacji. Dzięki globalnej wymianie kulturalnej, ludzie mają szansę zapoznać się z różnymi wartościami i normami, co może prowadzić do wzrostu akceptacji i zrozumienia międzykulturowego.
Wzrastająca globalna obecność uniwersalizmu niesie ze sobą zarówno korzyści, jak i wyzwania. Korzyścią jest możliwość budowania globalnego konsensusu w zakresie wartości i norm, co może prowadzić do większej współpracy międzynarodowej i rozwoju społecznego. Jednak wyzwaniem jest zrównoważenie wpływu uniwersalizmu z różnorodnością kulturową oraz unikanie kulturowej homogenizacji czy dominacji jednej kultury nad innymi.
Przykłady sukcesów globalnego promowania uniwersalizmu można znaleźć w postaci międzynarodowych umów, takich jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, która stanowi fundament ochrony praw człowieka na całym świecie. Niemniej jednak, różnice w postrzeganiu i interpretacji uniwersalizmu w różnych krajach i kulturach mogą prowadzić do trudności w implementacji tych wartości na globalną skalę.
Uniwersalizm a zrównoważony rozwój
Podstawowe zasady i wartości uniwersalne są również związane z zrównoważonym rozwojem. Większość społeczności na świecie dąży do osiągnięcia równowagi między ochroną środowiska, sprawiedliwością społeczną i ekonomiczną, oraz równością płci. Uniwersalizm może przyczynić się do promowania tych celów poprzez propagowanie idei, takich jak zrównoważone gospodarowanie zasobami, walka z nierównościami społecznymi czy eliminacja dyskryminacji.
Przykłady sukcesów związanych z implementacją uniwersalnych wartości w kontekście zrównoważonego rozwoju można znaleźć w postaci międzynarodowych porozumień, takich jak Porozumienie Paryskie w sprawie zmiany klimatu, które ma na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i ochronę klimatu na globalną skalę. Jednak wyzwaniem jest równoczesne uwzględnianie różnorodności kulturowej i kontekstu lokalnego w procesie implementacji tych wartości.
Jednym ze sposobów uwzględniania uniwersalizmu w planowaniu i podejmowaniu decyzji dotyczących zrównoważonego rozwoju jest angażowanie różnych grup społecznych i kulturowych w proces decyzyjny. Ważne jest, aby decyzje podejmowane na poziomie globalnym czy lokalnym były wynikiem dialogu i konsultacji, uwzględniając różne perspektywy i potrzeby.
Warto zauważyć, że interpretacja i implementacja uniwersalizmu może różnić się w zależności od kultury i społeczności. Istnieją różnice w postrzeganiu i wartościowaniu różnych aspektów uniwersalizmu w różnych regionach świata. Dlatego istotne jest uwzględnienie kontekstu kulturowego i społecznego przy promowaniu i implementacji uniwersalnych wartości w kontekście zrównoważonego rozwoju.
Podsumowując, uniwersalizm jest istotnym tematem, który dotyczy różnorodności kulturowej, globalizacji i zrównoważonego rozwoju. Wszystkie te aspekty są ze sobą powiązane i mają swoje unikalne wyzwania i korzyści. Promowanie uniwersalizmu wymaga szacunku i zrozumienia dla różnorodności kulturowej, dialogu międzykulturowego, uwzględniania kontekstu globalnego oraz angażowania różnych grup społecznych w proces decyzyjny.
| Uniwersalizm — artykuły polecane |
| Nominalizm — Kategoria — Indywidualizm — Patologia — Kodeks etyki zawodowej — Doktryna — Archetyp kulturowy — Alienacja — Białe kołnierzyki |
Przypisy
- ↑ Rosicki R. (2014), s. 35
- ↑ Rosicki R. (2014), s. 35
- ↑ Cynarski W. J. (2016), s. 5
- ↑ Roguska A. (2011), s. 16
- ↑ Roguska A. (2011), s. 15
- ↑ Rosicki R. (2014), s. 42
- ↑ Roguska A. (2011), s. 16
- ↑ Roguska A. (2011), s. 16
- ↑ Rosicki R. (2014), s. 35
- ↑ Roguska A. (2011), s. 15
- ↑ Wojciaszek K. (2013), s. 100
Bibliografia
- Cynarski W. (2016), Droga do ostatecznej prawdy. Nowe rozumienie filozofii kyokushin, Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Vol. 54
- Roguska A. (2011), Uniwersalizm, globalizacja, wartości kulturowe dawniej i dziś, Uniwersalizm i tradycja w kulturze. Kulturowa różnorodność
- Rosicki R. (2014), Uniwersalizm i Partykularyzm, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań
- Wojciaszek K. (2013), Specyfika systemu wartości harcerzy, Młoda psychologia, Vol. 2
Autor: Małgorzata Madej
