Philip Zimbardo

Philip Zimbardo urodzony 23 marca 1933 w Nowym Jorku. Jest emerytowanym amerykańskim psychologiem. W swojej karierze zajmował się między innymi psychologią społeczną, perswazją, nieśmiałością, wpływem mediów oraz przemocą. Jest autorem licznych książek z dziedziny psychologii. Jego najbardziej znane książki to "Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?" oraz "Psychologia i życie". W 1968 roku został profesorem psychologii na Uniwersytecie Stanforda w Palo Alto, gdzie przeprowadził w 1971 roku "Stratfordzki eksperyment więzienny" (P. Zimbardo, 2016). Eksperyment ten przyniósł mu największą sławę. W 2012 roku Philip Zimbardo otrzymał Złoty Medal Amerykańskiej Fundacji Psychologicznej (The American Psychological Foundation (APF) Gold Medal Awards). Fundacja uhonorowała P. Zimbardo za wybitną karierę i ogromny wkład w rozwój nauk psychologicznych. P. Zimbardo przyczynił się do tego przeprowadzeniem Stratfordzkiego eksperymentu więziennego, ale również badaniami nad nieśmiałością, dezyindywidualizacją, perspektywą czasową i heroizmem (Gold Medal Award..., 2012).

TL;DR

Philip Zimbardo to emerytowany amerykański psycholog, znany głównie z przeprowadzenia eksperymentu więziennego w 1971 roku. Eksperyment ten miał na celu zbadanie wpływu czynników sytuacyjnych na zachowanie człowieka. Zimbardo dowiódł, że ludzie dostosowują się do ról społecznych, a złe zachowania wynikają z wpływu otoczenia, a nie zaburzeń psychologicznych. Zimbardo interesował się również nieśmiałością i założył klinikę badającą to zjawisko. Ponadto, jest zaangażowany w projekt Heroic Imagination Project, który ma na celu badanie i promowanie bohaterstwa w życiu codziennym.

Stratfordzki eksperyment więzienny (Stanford Prison Experiment - SPE)

Eksperyment jest najważniejszym eksperymentem w dziejach ludzkości odnoszącym się do siły wpływu czynników sytuacyjnych na zachowania człowieka. P. Zimbardo (1973) chciał sprawdzić wpływ tych czynników poprzez przeprowadzenie eksperymentu w środowisku więziennym. Był zainteresowany ustaleniem, czy brutalność strażników w więzieniach wynika z sadystycznych osobowości strażników czy z oddziaływania na nich środowiska więziennego.

• Opis eksperymentu:

Eksperyment został przeprowadzony w 1971 roku, w piwnicach budynku psychologii Uniwersytetu Stanforda. Postanowiono tam stworzyć fikcyjne więzienie, a następnie przeprowadzić rekrutację wśród studentów. Pośród rekrutowanych wybrano 24 studentów, którzy wcześniej zostali poddani wywiadom i testom psychologicznym, tak aby było wiadomo, że są zdrowymi psychicznie osobami. Część z nich miała być więźniami, a część strażnikami, o ich podziale decydowało losowanie. Finalnie w eksperymencie wzięło udział 10 więźniów i 11 strażników. Całym projektem dowodził jego pomysłodawca, czyli uniwersytecki profesor P. Zimbardo. Wcielił się on w rolę nadzorcy więziennego.

• Jak przebiegał eksperyment?

Więźniowie byli poniżani, bici, odsyłani do izolatek, poddawani deindywidualizacji, karom fizycznym, otrzymywali bezsensowne i nudne zadania do wykonania. Po tym jak wśród więźniów wzniósł się bunt, nękania ze strony strażników nasiliły się. Wśród więźniów pojawiło się kilkoro, którzy zaczęli cierpieć z powodu zaburzeń emocjonalnych. Eksperyment miał trwać dwa tygodnie, jednak postanowiono go przerwać po sześciu dniach z uwagi na zbyt duże okrucieństwa jakich dopuszczali się strażnicy względem więźniów. Do przerwania eksperymentu przyczyniła się żona profesora P. Zimbardo - Christina Maslach, która uświadomiła profesora o okrucieństwie jakiego się poduszcza. Sam profesor został pochłonięty przez okoliczności sytuacyjne więzienia i nie zdawał sobie sprawy z powagi sytuacji. Jak sam powiedział zdał sobie sprawę, że podczas eksperymentu myślał raczej jak nadzorca więzienny niż jak psycholog badawczy (C. Haney, C. Banks, P. Zimbardo, (1973)).

• Wnioski:

Na podstawie eksperymentu można wnioskować, że ten sam człowiek w zależności od okoliczności może być zarówno obrońcą jak i oprawcą. Złe zachowania nie są efektem zaburzeń ludzkiej psychiki, a wpływem otoczenia na jednostkę. Z eksperymentu wynika, że ludzie dostosowują się do ról społecznych. Środowisko więzienne wywarło wpływ na brutalne zachowania strażników. Zdaniem P. Zimbardo do takiego przebiegu wydarzeń przyczyniła się deindywidualizacja. Pozbawiła ona uczestników eksperymentu przez zanurzenie się w normach grupy, zatracili poczucie tożsamości i osobistej odpowiedzialności. Do utraty indywidualizacji przyczyniło się noszenie mundurów wśród strażników oraz posługiwanie się numerami zamiast imionami wśród więźniów (C. Haney, C. Banks, P. Zimbardo, (1973)). Według przeprowadzonych przed eksperymentem badań żaden ze strażników nie wykazywał sadystycznych zachowań przez eksperymentem (Gold Medal Award..., 2012).

Klinika nieśmiałości

Philip Zimbardo interesował się również pojęciem nieśmiałości u dorosłych i u dzieci. Wydał na ten temat książkę pt. "Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?". Pod jego przywództwem zespół studentów i absolwentów Uniwersytety Stratfordzkiego poprowadził badania na temat przyczyn, korelacji oraz konsekwencji nieśmiałości u dzieci i dorosłych. P. Zimbardo wraz z zespołem założył klinikę nieśmiałości, w której testowali różne interakcje wśród studentów oraz pracowników Uniwersytetu, a następnie wśród lokalnej społeczności. Klinika została przeniesiona do Pacific Graduate School of Psychology w Palo Alto (P. Zimbardo, 2016).

Projekt "bohaterskiej wyobraźni" (Heroic Imagination Project - HIP)

Philip Zimbardo jest też zaangażowany w tworzenie projekt Heroic Imagination Project. To eksperyment społeczny organizacji non profit. Jego celem jest prowadzenie badań na temat bohaterstwa ludzi w życiu codziennym. Projekt zajmuje się szukaniem pozytywnych postaw i odnajdywaniem bohaterów wśród ludzi oraz nauczanie młodych ludzi tego jak wytworzyć w sobie postawę niezgody na zło (P. Zimbardo, 2016). Do stworzenia projektu P. Zimbardo zainspirowało przeprowadzenie Stratfordzkiego eksperymentu więziennego. Organizacja przeprowadza wiele szkoleń dla szkół i firm w Stanach zjednoczonych i na świecie. HIP dostarcza ludziom umiejętności poprzez szkolenia, badania, warsztaty łączące różnych ludzi, z różnych kultur (Heroic Imagination Project, 2020).

Philip Zimbardo — artykuły polecane

Eksperyment Milgrama — Burrhus Frederic Skinner — Psychologia pozytywna — Abraham Maslow — Baby boomers — Potrzeba afiliacji — Pracoholizm — Wyścig szczurów — Friedrich Hayek

Bibliografia

• Haney C., Banks C., Zimbardo P. (1973), A study of prisoners and guards in a simulated prison, Naval Research Review
• Strona internetowa: Heroic Imagination Project
• Zimbardo P. (2012), Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zimbardo P. (2012), Gold Medal Award for Life Achievement in theScience of Psycholog, American Psychologist, no 5
• Zimbardo P. (2016), Philip G. Zimbardo, Social Psychology Network

Autor: Magdalena Kacperek