Hipoteza dochodu absolutnego Keynesa

Zgodnie z tą hipotezą, wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu bieżących dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, przy czym gdy dochody te wzrastają, wydatki konsumpcyjne też wzrastają, ale ich udział w dochodzie jest w miarę wzrostu dochodów coraz mniejszy.

Związek między wydatkami konsumpcyjnymi a bieżącymi dochodami określa się mianem funkcji konsumpcji. W skali makroekonomicznej funkcja konsumpcji pokazuje poziom zamierzonych łącznych wydatków konsumpcyjnych przy różnych poziomach dochodu narodowego.

Jeżeli człowiek zaspokaja swoje podstawowe potrzeby, to wzrost dochodu spowoduje zwiększenie oszczędności, a nie wydatków na konsumpcję. Wskutek tego, gdy dochody wzrastają, można spodziewać się wzrostu oszczędności, a gdy dochody spadają, można spodziewać się zmniejszenia oszczędności.

Wpływ czynników zewnętrznych na funkcję konsumpcji

Czynniki zewnętrzne, takie jak inflacja i stopy procentowe, mają istotny wpływ na poziom wydatków konsumpcyjnych. Inflacja, czyli wzrost ogólnego poziomu cen, powoduje spadek siły nabywczej pieniądza, co skutkuje zmniejszeniem wydatków konsumpcyjnych. Wzrost stóp procentowych prowadzi do zwiększenia kosztów kredytu i ogranicza dostępność środków finansowych, co również wpływa negatywnie na poziom konsumpcji.

Polityka fiskalna i monetarna mają również znaczący wpływ na funkcję konsumpcji. Poprzez zmiany w podatkach i wydatkach publicznych, rządy mogą wpływać na poziom dochodu i konsumpcji obywateli. Na przykład, obniżenie podatków może zwiększyć dochód disponujący konsumentów, co skutkuje wzrostem wydatków konsumpcyjnych. Z kolei zwiększenie wydatków publicznych może przyczynić się do stymulowania wzrostu gospodarczego poprzez zwiększenie popytu i pobudzenie aktywności gospodarczej.

Preferencje konsumenckie również mają istotny wpływ na wydatki konsumpcyjne. Zmieniające się preferencje, takie jak zmiana trendów lub preferencje dotyczące konkretnych produktów, mogą prowadzić do zmiany wzorców konsumpcji. Na przykład, wzrost popularności zdrowej żywności może prowadzić do wzrostu wydatków na produkty organiczne lub wegetariańskie.

Konkretnymi przykładami wpływu tych czynników na funkcję konsumpcji są między innymi:

• Wzrost kosztów życia, takich jak wzrost cen żywności czy energii, może prowadzić do ograniczenia wydatków konsumpcyjnych, zwłaszcza dla osób o niższych dochodach.
• Zmiana stóp procentowych może wpływać na decyzje konsumentów dotyczące zaciągania kredytów na zakup np. domów czy samochodów.
• Zmiana preferencji konsumenckich może prowadzić do wzrostu wydatków na określone produkty lub usługi, jak na przykład technologia czy podróże.

Aby uwzględnić te czynniki w funkcji konsumpcji, można stosować różne modele ekonomiczne, takie jak model Keynesa, który zakłada, że konsumpcja zależy od dochodu. W takim przypadku, zmienne ekonomiczne, polityka fiskalna i monetarna oraz preferencje konsumenckie są uwzględniane jako czynniki wpływające na poziom wydatków konsumpcyjnych.

Elastyczność funkcji konsumpcji

Elastyczność funkcji konsumpcji odnosi się do reakcji wydatków konsumpcyjnych na zmiany dochodu lub cen. Jest to istotna koncepcja w analizie zachowań konsumenckich i prognozowaniu popytu na różne produkty i usługi.

Elastyczność dochodowa mierzy, jak bardzo wydatki konsumpcyjne zmieniają się w odpowiedzi na zmiany dochodu. Jeśli wydatki konsumpcyjne rosną wraz ze wzrostem dochodu, mówimy o elastyczności dochodowej większej od zera. Natomiast jeśli wydatki konsumpcyjne maleją wraz ze wzrostem dochodu, mówimy o elastyczności dochodowej mniejszej od zera.

Elastyczność cenowa, z kolei, mierzy, jak bardzo wydatki konsumpcyjne zmieniają się w odpowiedzi na zmiany cen. Jeśli wydatki konsumpcyjne rosną wraz ze wzrostem ceny, mówimy o elastyczności cenowej większej od zera. Natomiast jeśli wydatki konsumpcyjne maleją wraz ze wzrostem ceny, mówimy o elastyczności cenowej mniejszej od zera.

Przykłady różnych typów elastyczności funkcji konsumpcji to między innymi:

• Elastyczność dochodowa większa od zera jest charakterystyczna dla dobr normalnych, czyli takich, których popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodu, np. luksusowych samochodów.
• Elastyczność dochodowa mniejsza od zera występuje w przypadku dóbr niższego rzędu, czyli takich, na które konsument ma stały popyt niezależnie od swojego dochodu, np. żywności podstawowej.
• Elastyczność cenowa większa od zera jest charakterystyczna dla dóbr luksusowych, na które konsumenci są bardziej wrażliwi na zmiany cen, np. podróży zagranicznych.
• Elastyczność cenowa mniejsza od zera występuje w przypadku dóbr niezbędnych, na które konsumenci są mniej wrażliwi na zmiany cen, np. leków.

Elastyczność funkcji konsumpcji ma istotne znaczenie w prognozowaniu i analizowaniu zachowań konsumenckich. Pozwala ona na ocenę, jak zmiany dochodu lub cen wpływają na popyt na konkretne produkty i usługi, co jest istotne zarówno dla firm, jak i dla polityków w podejmowaniu decyzji.

Mierzenie i interpretacja elastyczności funkcji konsumpcji odbywa się poprzez obliczanie wskaźników elastyczności na podstawie danych dotyczących zmian dochodu i cen oraz wydatków konsumpcyjnych. Na podstawie tych wskaźników można ocenić, jak czynniki te wpływają na popyt i dokonać odpowiednich prognoz i analiz.

Zastosowanie hipotezy dochodu absolutnego Keynesa w polityce fiskalnej

Hipoteza dochodu absolutnego Keynesa jest jedną z teorii ekonomicznych, która ma zastosowanie w polityce fiskalnej. Według tej hipotezy, wydatki konsumpcyjne zależą od obecnego dochodu danej osoby, a nie od przyszłych oczekiwań dochodowych.

Rządy mogą wykorzystać hipotezę dochodu absolutnego Keynesa w polityce fiskalnej poprzez zwiększanie wydatków publicznych w celu stymulowania wzrostu gospodarczego. Zwiększone wydatki publiczne prowadzą do zwiększenia dochodu narodowego, co z kolei powoduje wzrost wydatków konsumpcyjnych. Przez zwiększanie popytu, rządy mogą pobudzić aktywność gospodarczą i tworzenie miejsc pracy.

Zmniejszenie podatków również może wpływać na poziom wydatków konsumpcyjnych. Obniżenie podatków zwiększa dochód disponujący konsumentów, co skutkuje wzrostem wydatków konsumpcyjnych. To z kolei może prowadzić do wzrostu inwestycji i pobudzenia wzrostu gospodarczego.

Przykłady polityki fiskalnej opartej na hipotezie dochodu absolutnego Keynesa obejmują programy publicznych inwestycji, obniżenie podatków dla osób o niższych dochodach, a także programy wsparcia dla bezrobotnych lub osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Wszystkie te działania mają na celu zwiększenie dochodu disponującego konsumentów i pobudzenie wydatków konsumpcyjnych.

Ograniczenia i wyzwania związane z wykorzystaniem hipotezy dochodu absolutnego Keynesa w praktyce politycznej wynikają między innymi z konieczności finansowania zwiększonych wydatków publicznych. Podniesienie poziomu wydatków może prowadzić do wzrostu deficytu budżetowego lub zadłużenia publicznego, co może mieć negatywne konsekwencje dla stabilności ekonomicznej kraju. Ponadto, skuteczność polityki fiskalnej opartej na tej hipotezie może być uzależniona od innych czynników, takich jak elastyczność funkcji konsumpcji czy skłonność do oszczędzania.

Mimo tych ograniczeń, hipoteza dochodu absolutnego Keynesa nadal stanowi ważne narzędzie analizy ekonomicznej i może być wykorzystywana w polityce fiskalnej jako jeden z elementów strategii stymulowania wzrostu gospodarczego i walki z recesją.

Hipoteza dochodu absolutnego Keynesa — artykuły polecane

Wydatki konsumpcyjne — Krańcowa skłonność do konsumpcji — Elastyczność dochodowa popytu — Krzywa konsumpcji — Krzywa Engla — Dochód osobisty — Punkt nasycenia — Popyt konsumpcyjny — Krzywa IS

Bibliografia

• Jakimowicz A. (2003), Od Keynesa do teorii chaosu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milewski R. (red.) (2022), Elementarne zagadnienia ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Sławomir Wątroba