Towarzystwo ubezpieczeniowe

Towarzystwo ubezpieczeniowe jest to przedsiębiorstwo prowadzące działalność ubezpieczeniową, funkcjonujące w formie spółki akcyjnej, lub na zasadzie wzajemności w oparciu o przepisy polskiego prawa po uprzednio wydanej zgodzie na jego założenie przez odpowiedni organ nadzoru Podstawowym dokumentem regulującym wewnętrzne sprawy towarzystwa ubezpieczeniowego jest jego statut. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie spółki akcyjnej ma obowiązek i wyłączne prawo stosowania takich wyrażeń w nazwie firmy jak "towarzystwo ubezpieczeń", "zakład ubezpieczeń", "towarzystwo ubezpieczeń i reasekuracji", "zakład ubezpieczeń i reasekuracji". Możliwe jest także używanie w obrocie odpowiednio skrótów "TU", "ZU", "TUiR", "ZUiR". Zabieg ten ma na celu odróżnienie ustawowo regulowanych osób prawnych od podmiotów, które takiemu obowiązkowi nie podlegają.

Towarzystwo ubezpieczeniowe pełni czołową rolę pośrednika między podmiotami zgłaszającymi popyt na oszczędności a podmiotami oszczędzającymi; jest podstawowym pozabankowym pośrednikiem finansowym. Jego główną funkcją jest gromadzenie środków poprzez składki, które przeznaczone są na odszkodowania dla ubezpieczonych w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych. Intencje, którymi kierują się jednostki oddające swoje oszczędności do czasowej lub całkowitej dyspozycji mogą się różnić od motywów, którymi kierują się podmioty przy oddawaniu depozytów do banków komercyjnych. Jednakże towarzystwa ubezpieczeniowe nie tylko ułatwiają przeobrażenie oszczędności w kapitał ale również przyczyniają się do mobilizacji oszczędności. Podyktowane jest to ich misji przewodniej zróżnicowanej ze względu na rodzaje ubezpieczeń. Towarzystwa ubezpieczeniowe dzielimy na:

• towarzystwa ubezpieczeń majątkowych
• towarzystwa ubezpieczeń na życie

We wzroście kapitału dominują towarzystwa ubezpieczeń na życie. Wynika to z realizacji misji ubezpieczeniowej, która polega na sprzedaży polis na życie. W pewnym sensie towarzystwa ubezpieczeniowe wymuszają tworzenie oszczędności pieniężnych ludności, ponieważ każdy człowiek zdając sobie sprawę z ryzyka utraty zdrowia - czy nawet życia, zdolności do zarabiania pieniędzy, konieczności nagłych wydatków na opiekę lekarską itd., decyduje się na przeznaczenie części swoich dochodów na przyszłe potrzeby.

Wielu ludzi, w takiej sytuacji, decyduje się na odkładanie większej ilości pieniędzy przez wykupywane polis ubezpieczeniowych. Dodatkową zaletą lokowania oszczędności w towarzystwach ubezpieczeniowych są korzyści wynikające z samej idei ubezpieczeń, która oparta jest - w zależności od rodzaju ubezpieczeń - na pewnej solidarności podmiotów ubezpieczających się. A mianowicie, nie można wykluczyć sytuacji, w której dodatkowe korzyści osiągnie ubezpieczający się podmiot, ale korzyści te nie wystąpiłyby przy umiejscowieniu pieniędzy w bankach komercyjnych czy u innych pozabankowych pośredników finansowych.

Ze względu na charakter usługi ubezpieczeniowej, a więc jej niematerialność i nietrwałość, jej jakość jest bardzo trudna do określenia. Najczęściej przez jakość rozumie się zdolność usługi do zaspokojenia wymagań klienta. Stąd wniosek, że faktyczną jakoś usługi może zbadać tylko klient z niej korzystający. Klient więc kupuje nie do końca samą usługę, ale oczekiwane od niej korzyści

W działalności towarzystw ubezpieczeniowych szczególnie istotne są finansowe i gospodarcze aspekty oraz skutki ich działania. Gospodarczy aspekt przejawia się tym, że towarzystwa przyczyniają się do bezproblemowego przebiegu procesów ekonomicznych, kompensując materialne skutki zdarzeń losowych. Stąd wniosek, że TU ułatwiają alokację zasobów wtedy, gdy procesy te są zagrożone. Działalność TU opiera się na zasadach komercyjnych tzn. składa się głównie z ubezpieczeń na życie oraz ubezpieczeń wypadkowo - odszkodowawczych. Konkurencja towarzystw ubezpieczeniowych na rynku pozwala na obiektywne ukształtowanie ceny ochrony ubezpieczeniowej. Cena ta przyjmuje formę składki, którą ubezpieczony wpłaca na swoje indywidualne konto w towarzystwie ubezpieczeniowym. Cena jest tylko jednym z rezultatów konkurencji, występuje również różnica w oferowaniu różnych szczegółowych warunków ubezpieczenia przejawiających się m.in. w wysokości odszkodowania.

Działalność obecnie istniejących towarzystw ubezpieczeniowych jest poddawana swego rodzaju kontroli ze strony państwa, które w różny sposób np. poprzez nałożenie obowiązku utrzymywania określonych rezerw, chroni obywateli przed zbyt ryzykowną polityką instytucji, którym powierzają swoje pieniądze. Takie działanie nie narusza jednak podstaw konkurencyjności na rynku. Biorąc pod uwagę aspekt finansowy należy pamiętać, że przez gromadzenie składek towarzystwa grupują dochody ubezpieczonych, które często tworzą ogromne fundusze, które w późniejszym czasie są inwestowane w różne instrumenty rynku kapitałowego.

Z powyższej charakterystyki wynika, że towarzystwa dysponują dobrem wysokiej wartości - pieniądzem. Ponadto stanowią bardzo ważny i trwały element sektora pieniężnego w gospodarce narodowej. Poza tym, że doprowadzają do poszerzenia instytucji finansowych rynku kapitałowego i pieniężnego to dodatkowo hamując negatywne skutki zdarzeń losowych dla podmiotów gospodarujących, przyczyniają się bezpośrednio do ograniczania problemów w przebiegu działalności gospodarczej Po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej, towarzystwa ubezpieczeniowe uzyskały możliwość prowadzenia swojej działalności w innej formie organizacyjno-prawnej (na zasadzie swobody usług ubezpieczeniowych). Wymaga to jednak uzyskania zezwolenia od Komisji Nadzoru Finansowego. Towarzystwo po spełnieniu warunków określonych w ustawie otrzymuje tzw. decyzję związaną. Jest to decyzja administracyjna, zezwalająca na prowadzenie określonego rodzaju działalności, zabronionej bez posiadania takiego zezwolenia

TL;DR

Towarzystwo ubezpieczeniowe to przedsiębiorstwo, które działa na zasadach spółki akcyjnej lub wzajemności i oferuje ubezpieczenia majątkowe i na życie. Pełnią rolę pośrednika finansowego, gromadząc środki przez składki i wypłacając odszkodowania w przypadku zdarzeń losowych. Dzięki misji ubezpieczeniowej mobilizują oszczędności i ułatwiają alokację zasobów. Mają kontrolę państwową i inwestują środki w rynki kapitałowe. W Polsce działają także towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i spółki akcyjne, a zagraniczne towarzystwa muszą uzyskać zgodę od Komisji Nadzoru Finansowego.

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych

Przedmiotem działalności towarzystw ubezpieczeniowych działających na zasadzie wzajemności jest ubezpieczanie swoich członków. Do umów ubezpieczenia zawieranych z towarzystwem przez podmioty będące członkami tego towarzystwa nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych. Podobnie jak w przypadku spółek akcyjnych organizacja ta podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Statut towarzystwa musi być sporządzony w formie aktu notarialnego i zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego. Statut towarzystwa określa w szczególności:

1. nazwę i siedzibę towarzystwa,
2. terytorialny zasięg działalności,
3. liczbę członków zarządu i rady nadzorczej,
4. zakres rzeczowy działalności z określeniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń oraz zakres działalności reasekuracyjnej,
5. wysokość kapitału zakładowego,
6. zasady wykorzystania nadwyżki bilansowej oraz sposób pokrycia strat,
7. zasady umarzania udziałów,
8. zasady uzyskania i utraty członkostwa oraz rodzaje członkostwa,
9. sposób rozwiązania towarzystwa,
10. zasady dokonywania ogłoszeń towarzystwa, w tym oznaczenie pisma do ogłoszeń,
11. organ uprawniony do zatwierdzania ogólnych warunków ubezpieczenia.

Towarzystwo Ubezpieczeń w formie S.A.

Działalność towarzystw ubezpieczeniowych reguluje w głównej mierze ustawa o działalności ubezpieczeniowej, a także w kodeks spółek handlowych w kwestiach nieuregulowanych przez pierwszy z wymienionych aktów prawnych. Jego aktywność na rynku polega na udzielaniu ochrony ubezpieczeniowej na bazie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym. Główny podział obszarów działalności ubezpieczeniowej rozróżnia ubezpieczenia majątkowe i osobowe a także działalność reasekuracyjną. Zakład ubezpieczeń nie może wykonywać innej działalności niż ubezpieczeniowa, lub czynności bezpośrednio z nią powiązanych np. pozyskiwanie udziałów kapitałowych w innych zakładach ubezpieczeniowych

Działalność krajowych i zagranicznych towarzystw ubezpieczeniowych

Krajowe zakłady ubezpieczeń mogą funkcjonować jako spółka akcyjna, lub na zasadzie wzajemności, toteż w ramach swobód świadczenia usług, podmioty te mogą wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej. W przypadku zagranicznych zakładów ubezpieczeń działających w Polsce, prawo dopuszcza ich funkcjonowanie wyłącznie w oparciu o zasadę wzajemności, przy wcześniejszym otrzymaniu zgody od Komisji Nadzoru Finansowego.

Towarzystwo ubezpieczeniowe — artykuły polecane

Prawo gospodarcze — Instytucje finansowe — Emisja obligacji — Partnerstwo publiczno-prywatne — Fundusz emerytalny — Lichwa — Doradca inwestycyjny — Towarzystwo Budownictwa Społecznego — Jednostka sektora finansów publicznych

Bibliografia

• Gołąb P. (2009), Współczesne formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, Wiadomości ubezpieczeniowe nr 3
• Lewandowski J. (2009), Elementy prawa, WSiP, Warszawa
• Mielczarczyk Z. (2009), Finanse, WSIP, Warszawa
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Szczepańska M. (2011), Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej Dz.U. 2015 poz. 1844
• Wyrębek H. (2011), Zarządzanie jakością usług ubezpieczeniowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 89

Autor: Joanna Krupa, Elżbieta Małysiak