Statut

Statut akt prawny, który zawiera prawa, obowiązki, cele, strukturę organizacyjną, sposób działania danej organizacji, stowarzyszenia, podmiotu prawa publicznego lub prywatnego.

Jest to pojęcie prawne, a nie jednolicie regulowana instytucja prawna. Wspólną wykładnią dla wszystkich statutów jest tylko ich funkcja. W ramach prawa publicznego i prywatnego nie ma jednolitej regulacji pojęć statutu. Wymagania co do całokształtu statutu, zawartych w nich treści i form, określają każdorazowo inne przepisy.

W prawie prywatnym statut jest wspólnym oświadczeniem woli podmiotów tworzących osobę prawną i dotyczy właśnie tej tworzonej osoby prawnej.

Znaczenie statutu dla funkcjonowania organizacji

Statut nadaje organizacji status osoby prawnej i określa jej prawa i obowiązki. Bez statutu organizacja nie mogłaby istnieć prawnie i realizować swoich celów. Statut organizacji definiuje jej strukturę organizacyjną, taką jak organy zarządzające, komitety, zespoły robocze itp. To w statucie określa się, jakie są relacje między tymi strukturami i jakie są ich zadania. Statut reguluje uprawnienia i obowiązki zarządu oraz określa zasady podejmowania decyzji w organizacji. Jest to istotne dla sprawnego zarządzania organizacją i realizacji jej celów. Statut wpływa na relacje organizacji z innymi podmiotami, takimi jak dostawcy, klienci, partnerzy. Określa także relacje wewnętrzne między członkami organizacji, co ma istotne znaczenie dla harmonijnego funkcjonowania organizacji. Statut określa cele organizacji, wartości, które ma promować oraz zasady postępowania, którymi organizacja się kieruje. W ten sposób statut wpływa na to, jak organizacja realizuje swoje cele i jak jest postrzegana przez otoczenie.

Organizacje, które muszą mieć statut

Zgodnie z przepisami prawa statut jest wymagany w następujących organizacjach:

• Przedszkola
• Szkoły podstawowe
• Gimnazja
• Szkoły średnie
• Szkoły wyższe
• Fundacje
• Spółdzielnie
• Związki zawodowe
• Przedsiębiorstwa państwowe
• Stowarzyszenia
• Koła naukowe
• Związki wyznaniowe
• Fundusze inwestycyjne
• Fundusze emerytalne
• Spółki komandytowo-akcyjne
• Jednostki badawczo-rozwojowe
• Spółki akcyjne
• Partie polityczne

Statut zostaje zatwierdzony przez organ władzy publicznej. Jeśli osoba prawna chce się zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy w Rejestrze Administracyjnym warunkiem rejestracji jest posiadanie statutu.

Rodzaje statutu

Wyróżnia się cztery rodzaje statutu:

• Rzeczowy
• Kontraktowy
• Rozwodowy
• Personalny

Wszelkie zmiany statutu reguluje w Polsce Prawo Prywatne Międzynarodowe z 2011r.

W prawie publicznym statut jest aktem władczym organu administracji publicznej. Na jego podstawie działają wszelkie urzędy administracyjne, urzędy jednostek samorządu terytorialnego, wszelkie ministerstwa, kancelarie, fundusze, zakłady administracyjne

Cechy statutu na przykładzie spółki akcyjnej

• Formę statutu określa art. 301 § 2 KSH.
• Treść statutu określa art. 304 KSH.
• Sporządzony w formie aktu notarialnego.
• Podpisują go wszyscy założyciele.
• Reguluje kompetencje i obowiązki organów spółki.
• Określa relacje pomiędzy akcjonariuszami a spółką.
• Obowiązuje od momentu podpisania.

Obligatoryjne postanowienia statutu

1. Firma i siedziba spółki.
2. Przedmiot działalności spółki.
3. Wysokość kapitału zakładowego.
4. Wartość nominalna akcji i ich liczba.
5. Nazwiska i imiona założycieli.
6. Liczba członków zarządu i rady nadzorczej.

(art. 304 §1 KSH)

Niespełnienie w statucie tych określanych jako minimalne postanowień prowadzi do odmowy przez sąd rejestrowy wpisu spółki do rejestru.

Postanowienia obligatoryjne warunkowe

Statut powinien również przewidywać tzw. postanowienia obligatoryjne warunkowe, którymi są:

• Czas trwania spółki.
• Pismo do ogłoszeń.
• Liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia.

Procedura tworzenia statutu

Proces tworzenia statutu może się różnić w zależności od rodzaju organizacji, takiej jak spółka, fundacja, stowarzyszenie itp. Każdy rodzaj organizacji podlega innym przepisom prawnym i musi spełniać określone wymogi formalne. Tworzenie statutu wiąże się z pewnymi wymogami formalnymi, które muszą zostać spełnione. Należy zachować odpowiednią formę aktu, dostarczyć wymagane dokumenty do rejestracji oraz przestrzegać określonych terminów i procedur. Statut organizacji musi zawierać określone elementy. Należy uwzględnić cele organizacji, jej strukturę organizacyjną, prawa i obowiązki członków oraz inne istotne informacje dotyczące funkcjonowania organizacji. Prawnik odgrywa ważną rolę w procesie tworzenia statutu. To on ma zadanie przygotowania odpowiednich dokumentów oraz udzielania porad prawnych w celu zapewnienia zgodności statutu z obowiązującymi przepisami prawa. Podczas przygotowywania statutu warto wziąć pod uwagę kilka wskazówek. Należy jasno formułować postanowienia, uwzględniać przepisy prawa, a także dbać o spójność statutu z misją i celami organizacji.

Zmiana statutu

Okoliczności, które mogą spowodować konieczność zmiany statutu, różnią się w zależności od organizacji. Mogą to być zmiany celów organizacji, zmiany struktury organizacyjnej lub inne istotne zmiany. Zmiana statutu wymaga podjęcia określonych kroków. Najczęściej wymaga się zgromadzenia członków organizacji oraz zatwierdzenia zmiany przez organ władzy publicznej. Następnie zmiana musi zostać zarejestrowana w odpowiednich rejestrach. Członkowie organizacji mają możliwość odwołania się od decyzji dotyczącej zmiany statutu. Mogą to zrobić poprzez wniesienie odwołania do sądu administracyjnego. Zmiana statutu podlega określonym przepisom prawym. Wymaga to spełnienia określonych formalności i dostarczenia odpowiednich dokumentów. Istnieją również terminy i koszty związane z procedurą zmiany statutu. Statut nakłada obowiązek informowania członków organizacji o zmianach w statucie. Istnieją również wymogi dotyczące komunikacji wewnętrznej oraz przekazywania odpowiednich informacji członkom organizacji.

Statut — artykuły polecane

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — Osoba prawna — Fundacja — Procedura założenia działalności gospodarczej — Jednoosobowa spółka skarbu państwa — Spółka komandytowa — Spółka partnerska — Beneficjent rzeczywisty — Spółka prawa handlowego

Bibliografia

• Kidyba A. (2016), Prawo handlowe, C.H. Beck, Warszawa
• Mróz T., Stec M. (2016), Prawo gospodarcze prywatne, C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe Dz.U. 2011 nr 80 poz. 432

Autor: Agnieszka Mędrala

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.