Społeczne budownictwo czynszowe

Społeczne mieszkania czynszowe mają swój początek Polsce w 1996r. Funkcjonują w formie Towarzystw Budownictwa Społecznego. Towarzystwa Budownictwa Społecznego to organ prawny, którego główną rolą jest budowa i zarządzanie budynkami mieszkaniowymi przeznaczonymi do wynajmu. Budownictwo społeczne znane jest w Polsce od 1995 roku, kiedy to po raz pierwszy ustanowiono prawo umożliwiające powstanie właśnie TBS.

Ustanowione z myślą o tym, aby zapewnić dostępne mieszkaniowo rozwiązania dla osób o niskich i średnich dochodach, TBS stara się wypełniać lukę na rynku mieszkaniowym, jaka często wynika z wysokich cen nieruchomości i ograniczeń związanych z dostępem do kredytów mieszkaniowych. Celem ich działania jest zatem tworzenie społeczności opartych na zasadach sprawiedliwości społecznej, a misją - pomoc osobom, które na co dzień borykają się z problemem znalezienia stabilnego miejsca zamieszkania.

Historia społecznego budownictwa czynszowego

Początki budownictwa społecznego na świecie

Możliwość mieszkańców miastowo-miejskich do posiadania mieszkań na korzystnych warunkach wynika z koncepcji budownictwa społecznego. Historia społecznego budownictwa czynszowego sięga XIX wieku, kiedy to w wielu krajach europejskich rozwijało się przemysłowo, a miasta zaczęły pękać w szwach z powodu napływu ludzi szukających pracy. Niedobór mieszkaniowy i niski standard mieszkań doprowadził do powstania ruchów społecznych dążących do poprawy sytuacji mieszkaniowej. Pionierem w tym zakresie była Anglia, gdzie już w połowie XIX w. powstały pierwsze spółdzielnie budujące mieszkania czynszowe, a później podobne organizacje zaczęły powstawać także w innych krajach, m.in. w Niemczech, Francji i Belgii.

Geneza budownictwa społecznego w Polsce

Budownictwo społeczne w Polsce ma swoje korzenie jeszcze w okresie międzywojennym, kiedy to powstały pierwsze organizacje społeczne dążące do budowy mieszkań dla najuboższych mieszkańców miast. Ideą przewodnią tych działań była chęć zapewnienia mieszkań na korzystnych warunkach dla osób o niskich dochodach, które nie były w stanie samodzielnie rozwiązać swoich problemów mieszkaniowych. Po II wojnie światowej, w okresie PRL, społeczne budownictwo czynszowe było kontynuowane, choć na innych zasadach. Po 1989 roku, wraz z przemianami ustrojowymi, zniesiono dotychczasowy system finansowania budownictwa mieszkaniowego, co przyczyniło się do powstania wielu problemów na rynku mieszkań.

Narodziny Towarzystw Budownictwa Społecznego w Polsce powiązane są z uchwaleniem Ustawy o TBS w 1995 roku. Ustawa ta miała za zadanie stworzenie warunków do powstania nowej formy społecznego budownictwa czynszowego, które miało na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych osób o ograniczonych możliwościach ekonomicznych. Pomimo wielu trudności, TBS w Polsce zaczęły powstawać i rozwinęły się w ważną instytucję na rynku mieszkaniowym.

Chociaż społeczne budownictwo czynszowe w Polsce ma swoje korzenie w okresie międzywojennym, to prawdziwy rozwój tej formy budownictwa nastąpił dopiero po 1989 roku. Teraz TBS odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu mieszkań dla osób, które nie są w stanie samodzielnie znaleźć rozwiązań na rynku mieszkaniowym. Jest to znaczący aspekt w dążeniu do stworzenia zrównoważonego i funkcjonalnego rynku mieszkaniowego w Polsce. W sumie, historia społecznego budownictwa czynszowego przypomina nam o istotnej roli tej formy działalności na rynku mieszkaniowym i podkreśla znaczenie działań państwa i organizacji społecznych w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych.

Przepisy prawne regulujące TBS

Praca Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS) w Polsce uregulowana jest szczegółowymi przepisami prawnymi. Najistotniejszym dokumentem, który zdefiniował zasady ich działania, jest Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o Towarzystwach Budownictwa Społecznego. To na jej podstawie TBS mogą funkcjonować jako samodzielni przedsiębiorcy gospodarczy, z tym że ich działalność ma charakter społeczny i nie może dążyć do osiągania zysku.

Podstawowymi zadaniami Towarzystw Budownictwa Społecznego jest budowa mieszkań na wynajem oraz zarządzanie nimi. Kluczowe jest, że budowa mieszkań przez TBS musi odbywać się na podstawie umowy zawartej z gminą, a budynki muszą spełniać określone w ustawie warunki. Na przykład, powierzchnia użytkowa mieszkań na wynajem budowanych przez TBS nie może przekraczać 75 m2.

Co do zasady, TBS finansują swoją działalność z wkładów założycielskich, wpłat członków, pożyczek, kredytów, dotacji, jak również z przychodów z czynszów i innych opłat związanych z użytkowaniem mieszkań.

Ważne jest, że ustawa wyznacza także szczegółowe zasady przyjmuje się do nich najemców. Osoba zainteresowana wynajęciem mieszkania musi na przykład spełniać kryteria finansowe - jej dochody nie mogą przekroczyć 130% przeciętnego wynagrodzenia, lub 150% w przypadku osób samotnie gospodarujących lub rodzin wielodzietnych.

Zarówno najem, jak i użytkowanie mieszkań podlegają szczegółowym regulacjom, które mają na celu zapewnienie sprawiedliwego traktowania najemców i wynikają z charakteru społecznego TBS. Oznacza to, że najemcy mają przykładowo prawo do otrzymywania jasnych informacji o wysokości czynszu, zasadach jego podwyżek, a także obowiązków i praw wynikających z umowy najmu.

Ustawa o Towarzystwach Budownictwa Społecznego reguluje wiele innych, szczegółowych kwestii, które wpływają na efektywne funkcjonowanie TBS. Warto zauważyć, że mimo iż ustawa ta powstała w 2001 roku, była wielokrotnie nowelizowana w celu lepszego dostosowania do aktualnych potrzeb i zmieniających się realiów rynku nieruchomości.

Znaczenie TBS w rozwoju społecznego budownictwa czynszowego

Działalność TBS ma istotny wpływ na lokalną społeczność. Tworząc i udostępniając mieszkania, TBS przyczyniają się do zaspokojenia podstawowej ludzkiej potrzeby, jaką jest miejsce do życia. Co więcej, jako instytucje o charakterze społecznym, TBS często podejmują działania na rzecz integracji lokalnej społeczności, na przykład poprzez organizację spotkań dla mieszkańców czy wsparcie lokalnych inicjatyw.

Udział TBS w rozwiązaniu problemu niedoboru mieszkań w Polsce jest niepodważalny. Zostały one powołane aby sprostać zapotrzebowaniu na dobrej jakości, niedrogie mieszkania. Dostępny czynsz w TBS jest zdecydowanie niższy od cen na wolnym rynku najmu, co sprawia, że osoby o niewysokich dochodach mogą pozwolić sobie na godne warunki mieszkalne.

Z perspektywy administracyjnej, TBS współpracować z samorządem terytorialnym w zakresie realizacji celów polityki mieszkaniowej. Dzięki takiej współpracy możliwe jest zrealizowanie szerszych projektów mieszkaniowych skierowanych do różnych grup społecznych, co przekłada się na poprawę jakości życia mieszkańców oraz rozwój lokalnej społeczności.

Wreszcie, TBS przyczyniają się do ożywienia rynku nieruchomości i dają impuls do kreowania nowych miejsc pracy zarówno na etapie budowy, jak i eksploatacji budynków.

Towarzystwa Budownictwa Społecznego odgrywają kluczową rolę w realizacji zadań z zakresu społecznego budownictwa czynszowego - zapewniają nie tylko dach nad głową dla wielu rodzin, ale także przyspieszają rozwój lokalnych społeczności, uczestniczą w tworzeniu nowych miejsc pracy a także w realizacji polityki mieszkaniowej na szczeblu lokalnym.

Wyzwania i przyszłość TBS w Polsce

Społeczne budownictwo czynszowe w Polsce, mimo swoich wielu osiągnięć i niekwestionowanych korzyści dla lokalnych społeczności, staje wobec licznych wyzwań i problemów, które potrzebują skutecznego rozwiązania. Przychodzi tu przede wszystkim na myśl zbieżność dwóch ważnych kwestii - rosnącego deficytu mieszkań, zwłaszcza w dużych miastach, oraz nieustannie rosnącego popytu na mieszkania komunalne.

Otóż, pierwszym i najpoważniejszym problemem są niewielkie możliwości finansowe TBS, zwłaszcza biorąc pod uwagę, jak duże są potrzeby mieszkańców. Fundusze tych instytucji najczęściej pochodzą z koncesji, dotacji z budżetu państwa oraz czynszów od lokatorów. Niestety, czynsze te często nie pokrywają rzeczywistych kosztów utrzymania i remontów mieszkań.

Kolejnym wyzwaniem jest niestabilność warunków prawnych regulujących działanie TBS. Zmiany w prawie, zwłaszcza te niespodziewane, mogą wpłynąć niekorzystnie na prowadzoną działalność. W związku z tym, niezbędne są stabilne i przewidywalne regulacje prawne, które pozwolą planować długoterminowe inwestycje i strategie.

Innym aspektem, który wymaga uwagi, jest konieczność poprawy jakości budowanych mieszkań i budynków. Chociaż Towarzystwa Budownictwa Społecznego są pod stałym nadzorem, to nie zawsze oznacza to, że budynki są zbudowane według najwyższych standardów. W związku z tym, musi być kontynuowany nacisk na poprawę jakości budowli.

Biorąc pod uwagę te wyzwania, przyszłość TBS w Polsce z pewnością nie jest jednoznaczna. Jednakże, mimo tych problemów, TBS nadal odgrywają kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych i mają potencjał do dalszego rozwoju i ekspansji.

Perspektywy przyszłości TBS to przede wszystkim możliwość realizacji projektów na większą skalę, dzięki kooperacji z samorządem terytorialnym, inwestorami prywatnymi oraz organizacjami pozarządowymi. Kluczem do sukcesu jest też zwiększenie atrakcyjności oferty TBS dla potencjalnych najemców, co wiąże się z koniecznością podniesienia standardu budowanych mieszkań i ułatwienia procedur związanych z wynajmowaniem lokali.

Istotne jest także podniesienie poziomu świadomości społecznej na temat możliwości, jakie daje społeczne budownictwo czynszowe. Edukacja mieszkańców na temat TBS jest jednym z najważniejszych elementów strategii na przyszłość.

Pomimo tych wyzwań, przyszłość TBS wydaje się byś obiecująca. Podejmując powyższe kwestie z determinacją i pomysłowością, TBS mogą skutecznie przyczynić się do poprawy sytuacji na rynku nieruchomości w Polsce i wesprzeć realizację celu społecznego dostępu do mieszkań na zasadach czynszowych. Wyzwania te stanowią równocześnie motywację do dalszego rozwoju i doskonalenia działalności TBS.

Społeczne budownictwo czynszowe — artykuły polecane

Procedura założenia działalności gospodarczej — Towarzystwo Budownictwa Społecznego — Umowa spółki — Rodzaje spółek — Fundusz emerytalny — Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych — Likwidator — Formy własności — Przedsiębiorstwo społeczne

Bibliografia

• Ewa Bończak-Kucharczyk, Barbara Rola-Ludwiczek TBS buduje mieszkania Bank Gospodarstwa Krajowego, 1998. s. 3-22
• Jan Korniłowicz, Tomasz Żelawski Mieszkalnictwo w Polsce w latach 1991-2005 Instytut Rozwoju Miast 2007 s. 65-69
• ŻŻXXXX Gospodarka Mieszkaniowa GUS 2005