Jednolity Akt Europejski

Jednolity Akt Europejski (JAE) to pierwszy traktat nowelizujący traktaty powołujące Wspólnoty Europejskie. Został podpisany 17 lutego 1986r. w Luksemburgu i 28 lutego 1986r. w Hadze (początkowo JAE podpisało tylko 9 z 12 państw. Dania, Grecja i Włochy sprzeciwiły się jego wprowadzeniu. Jednakże ostatecznie te trzy kraje podpisały akt 28 lutego 1986r.).

Sygnatariuszami aktu zostały państwa członkowskie trzech Wspólnot (EWWiS, EWG i Euratom): Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Dania, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, Wielka Brytania.

Akt wszedł w życie dopiero 1 lipca 1987r., ponieważ ze względu na konieczność zmiany konstytucji w Irlandii referendum odbyło się tam 26 maja 1987r.

Nazwa dokumentu została tak skonstruowana dla podkreślenia, iż jego treść stanowi spójną całość i tylko jako taka może być rozpatrywana.

Jednolity Akt Europejski składał się z trzech części:

• Kilka wspólnych postanowień w tym m.in. traktatowe uznanie Rady Europy (prawne usankcjonowanie)
• Poprawki i uzupełnienia Traktatów
• Podstawy prawne Europejskiej Współpracy Politycznej (EWP)

Jednolity Akt Europejski był wzmocniony obszarem odpowiedzialności wspólnoty poprzez rozszerzenia zakresu jej działalność oraz poszerzoną współpracę nad polityka zagraniczną i dodatkowo powiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego, pozostawił za nim prawo ostatniego słowa w sprawach uchwał i postanowień Wspólnoty. Postanowiono dodatkowo procedury, na których miała się odtąd odbywać kooperacja pomiędzy Parlamentem Europejskim a Radą Ministrów, umożliwiając lepszy przepływ informacji oraz większy zakres konsultacji pomiędzy dwoma organami.

TL;DR

Jednolity Akt Europejski to pierwszy traktat nowelizujący traktaty powołujące Wspólnoty Europejskie. Został podpisany w 1986 roku i wszedł w życie w 1987 roku. Akt ten wzmocnił obszar odpowiedzialności Wspólnoty, rozszerzył współpracę polityczną i zwiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego. Jednolity Akt Europejski przyspieszył budowę jednolitego rynku europejskiego i wprowadził zmiany w zakresie polityki zagranicznej i współpracy. Akt wprowadził również swobody dotyczące swobodnego przepływu osób, kapitału, towarów i usług.

Geneza

Zapoczątkowany w drugiej połowie lat 70-tych głęboki kryzys gospodarczy państw zachodnich w dużej mierze zdeterminował ich przedsięwzięcia w sferze ekonomicznej i politycznej. Okazało się ponadto, że wpływ Wspólnoty na decyzje polityczne w układzie międzynarodowym jest znikomy. Coraz widoczniejsza była ociężałość i mała efektywność struktury instytucjonalnej Wspólnot oraz mechanizm podejmowania decyzji. Koniecznym stało się więc podjęcie działań wzmacniających rangę polityczną WE, a także dokonania zmian systemowych w gospodarce. 24-25 czerwca 1984r. w Fontainbleau w czasie spotkania Rady Europejskiej podjęto decyzję o przyspieszeniu budowy unii politycznej.

Powołano dwa komitety robocze, które opracowały raporty w sprawie nowelizacji traktatów oraz o stanie "Obywateli Europy".

28-29 czerwca 1985r. Rada Europejska w Mediolanie podjęła decyzję o zwołaniu Konferencji Międzyrządowej poświęconej wypracowaniu traktatu o wspólnej polityce zagranicznej i w zakresie bezpieczeństwa oraz rewizji traktatów Wspólnot. Najwięcej kontrowersji wzbudziła rewizja Traktatów Paryskiego i Rzymskich. Nie było sprzeciwów w kwestii współpracy politycznej.

Ostateczny tekst został uzgodniony na konferencji dyplomatycznej w Brukseli w daniach 16-17 grudnia 1985r.

Jednolity rynek

Przyjęcie Jednolitego Aktu Europejskiego stanowiło następny krok w procesie europejskiej integracji monetarnej. Do tego w traktacie było zaznaczone: "Wspólnota podejmuje środki zmierzające do procesu stopniowego ustanawiania jednolitego rynku, który miałby się zakończyć 31 grudnia 1992... co oznacza obszar bez granic, w którym zapewniony będzie wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału". Powyższe działania, opisane przy pomocy 282 najważniejszych kroków, zostały szybko osiągnięte w planowanym okresie. Nie ma żadnych przeszkód związanych z przepływem towarów oraz kapitału albo usług, i tym samym wspólny rynek stał się rzeczywistością, a jego regulowanie umożliwiły przyjęcie w dalszym okresie traktatu z Maastricht.

Integracja polityczna wspólnoty

Padstawą prawną dla funkcjonowania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej stał akt europejski. W traktacie Jednolitego Aktu Europejskegoi pojawilą się ważne postanowienia dotyczące rozszerzenia polityki EWG. Postanowione reguły kooperacji w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej. EWG musiala też odtąd współpracować w zakresie polityki społecznej oraz badań naukowych i rozwoju technologicznego i przy dotrzymaniu regul ochrony środowiska naturalnego.Ten akt po wilelu latach stał wielkim krokiem do integracji europejskiej. Ten dokument został opracowany pod czas 3 konferencji międzyrządowych, zaczynając od konferencji w Mediolanie, dalej także w Luksemburgu i Brukseli W Luksemburgu 17 lutego 1986 r. został podpisany wówczas należące do Wspólnot kraje, oprócz Włoch, Grecji i Danii, które podpisały go tylko 28 lutego 1986 r. w Hadze. Akt ten był wprowadzony w życie 1 lipca 1987.

Główne postanowienia JAE

Główne zmiany wprowadzone Jednolitym Aktem Europejskim:

• Zwiększenie uprawnień Parlamentu Europejskiego (nazwa ta stała się nazwą traktatową)

• Rozszerzenie głosowania kwalifikowaną większością
• Procedura współpracy
• Procedury zatwierdzania

• Powołanie Sądu Pierwszej Instancji
• Określenie ostatecznego terminu wprowadzenia Jednolitego Rynku na 31 grudnia 1992r.
• Wprowadzenie nowych Artykułów dotyczących spójności, badań i technologii oraz polityki ochrony środowiska
• Nadanie unii gospodarczej i walutowej terminu traktatowego
• Doprecyzowano współpracę w dziedzinie polityki zagranicznej
• Określono prawno-międzynarodowe ramy EWP
• Zbudowanie Unii Europejskiej uznano ca cel perspektywiczny
• Postanowiono o składzie Rady Europejskiej i odbywaniu jej posiedzeń zwyczajnych dwa razy w roku

Ponadto Jednolity Akt Europejski wprowadzał cztery swobody dotyczące swobodnego przepływu:

• osób
• kapitału
• towarów
• usług

które stanowią podstawę funkcjonowania Jednolitego Rynku Wewnętrznego.

Jednolity Akt Europejski — artykuły polecane

Traktat Rzymski — OECD — Traktat z Maastricht — Traktat z Lizbony — Kryteria konwergencji — G-7 — Wspólnoty europejskie — Transformacja ustrojowa — Rada Europy

Bibliografia

• Bainbridge T., Teasdale A. (1998), Leksykon Unii Europejskiej, Wydawnictwo Platan, Kraków
• Barabasz A. (2017), Polska wobec Jednolitego Aktu Europejskiego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (1981-1987)
• Jasinska-Cieslinska O., Knyspel K. (2008), System instytucjonalny Wspólnot Europejskich oraz Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym, Pwsz Ipia Studia Lubieskie Tom IV Sulechów
• Michałowska-Gorywoda K. (red.) (1997), Unia Europejska. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Witkowska M. (2008), Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa
• Wojtaszczyk A. (2006), Integracja europejska. Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

Autor: Anna Wojtowicz, Roman Melnychuk