Cele operacyjne
| Cele operacyjne |
|---|
| Polecane artykuły |
Cele operacyjne (wykonawcze) - to cele, które są wyznaczane na najniższym szczeblu w organizacji. Służą one wykonywaniu określonych działań i zadań a także przedsięwzięć. Ze względu na poziomy istniejące w organizacji można także wyróżnić cele: taktyczny i strategiczny oraz jej misję. (A. Stabryła 2012, s. 32-33). Cele operacyjne są składnikiem łączącym ze sobą cele strategiczne i zadania strategiczne. Jest możliwe, aby orzec że charakter celów operacyjnych jest techniczny. Spowodowane jest to tym, że określenie ich ulepsza proces wdrażania strategii. (A. Sztando 2012, s. 19).
Cele (w tym operacyjne) określane są z dwóch przyczyn (A. Stabryła 2012, s. 118):
- są ucieleśnieniem wizji i misji firmy, z uwagi na fakt, iż dotyczą jej rzeczywistości ekonomicznej i organizacyjnej a także konkretny okres czasu,
- ustalają one stany rzeczywistości (mierzalne w sposób bezpośredni i pośredni), które należy uzyskać.
Wyznaczanie celów
Cele powinno się określać, używając do tego określonych zasad. Powinny być one (M. Sierpińska i in. 2003, s. 67):
- zarówno finansowe jak i nie finansowe,
- przystosowane do szczebla na jakim znajduje się dany pracownik,
- dostosowane (w przypadku krótkoterminowych) do tych długoterminowych,
- związane z budżetami, które przekładają strategie na pewne działania.
Klasyfikatory celów
Cele, które są opisane w misji i wizji firmy są zależne od procedury klasyfikacyjnej. Efektem jest otrzymanie dogłębnego i czytelnego wyjaśnienia celu. Uzyskuje się to w postaci tzw. drzewa (inaczej klasyfikatora) celów. Pokazuje on podział celu głównego (ogólnego) na cele mniejsze, bardziej szczegółowe. Takie klasyfikatory można dowolnie modyfikować. Cele leżące najdalej w klasyfikatorze (najbardziej na lewo), służą do realizacji celów położonych bardziej na prawo. Nie da się wykonać celu pośredniego, bez wykonania celu szczegółowego (A. Stabryła 2011, s. 294).
| Przykład klasyfikatora celów | ||
|---|---|---|
| Cel główny | 1. Cel pośredni | 1.1 Cel szczegółowy 1.2 Cel szczegółowy |
| 2. Cel pośredni | 2.1 Cel szczegółowy 2.2 Cel szczegółowy 2.3 Cel szczegółowy | |
| 3. Cel pośredni | 3.1 Cel szczegółowy 3.2 Cel szczegółowy | |
| 4. Cel pośredni | 4.1 Cel szczegółowy 4.2 Cel szczegółowy 4.3 Cel szczegółowy 4.4 Cel szczegółowy | |
Zasady projektowania systemu celów
Odgrywają one niezwykle ważną rolę, ponieważ są głównym czynnikiem do działania. Dodatkowo są wspomniane zarówno w misji i wizji firm, jak również w zadaniach szczegółowych. Można wyróżnić zasady (A. Stabryła 2011, s. 295):
- zasada formułowania celów - cele można podzielić ze względu na dwa wymiary: ekonomiczny i nieekonomiczny. Wiążą się one z dopasowaniem dwóch stron, czyli odpowiednich stosunków z otoczeniem a własnymi potrzebami firmy. Ich połączenie służy do stworzenia strategii relacyjnych.
- zasada klasyfikacji celów - można je podzielić na ogólne i cząstkowe, a dogłębność w ich precyzowaniu zależy od wymogów przedsiębiorstwa. Ta zasada służy jako narzędzie do modelowania struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Ta zasada służy do projektowania systemu celów w ujęciu wykonania ośrodków odpowiedzialności. Tutaj pojawia się controlling operacyjny.
- zasada komplementarności celów - według tej zasady cele powinny łączyć się w spójny system. Cele nie powinny się wykluczać, natomiast winne są się dopełniać.
- zasada koordynacji celów - według tej zasady cele powinny być uporządkowane w czasie i przestrzeni. Ma na to wpływ strona realizacyjna celów.
- zasada wyboru celów - cele powinny być sensownie wybrane, na co ma wpływ: system wartości, preferencje generalne, determinanty zewnętrzne i wewnętrzne, perspektywa czasowa i ryzyko. Do tych kryteriów należy odnaleźć ich formę zoperacjonalizowaną.
Bibliografia
- Sierpińska M., Niedbała B., (2003), Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie. Centra odpowiedzialności w teorii i praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stabryła A. (red.) (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejścia i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
- Stabryła A. (2011), Zarządzanie projektami ekonomicznymi i organizacyjnymi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Sztando A. (2012), Cele, priorytety i zadania w planowaniu strategicznym rozwoju lokalnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 243, Wrocław
Autor: Adrianna Szwarc
