Emerytura pomostowa

Emerytura pomostowa - wcześniejsze świadczenie emerytalne, pieniężne przyznawane osobom pracującym w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Możliwość przechodzenia na emeryturę pomostową daje ustawa o emeryturach pomostowych - Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656

TL;DR

Emerytura pomostowa to wcześniejsze świadczenie emerytalne dla osób pracujących w szczególnych warunkach. Warunki przyznawania to wiek 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych. Istnieją różne grupy zawodowe, dla których warunki mogą się różnić. Okresy pracy nieobejmują lat, w których pracownik nie pracował, ale pobierał wynagrodzenie. Wysokość emerytury jest obliczana na podstawie podstawy obliczenia emerytury i średniego trwania życia. Prawo do emerytury pomostowej ustaje w przypadku nabycia prawa do emerytury właściwej, osiągnięcia wieku emerytalnego lub śmierci osoby uprawnionej.

Warunki przyznawania emerytury pomostowej

Emerytura pomostowa przysługuje osobom które urodziły się po 31 grudnia 1948 roku i osiągnęły wiek 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn. ponadto należy udowodnić co najmniej 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Liczą się lata przepracowane wyłącznie w ramach stosunku pracy. Oznacza to, że jeżeli osoba wykonywała pracę w szczególnych warunkach na podstawie np. umowy o dzieło lub umowy zlecenia to według ustawy nie była pracownikiem, czyli emerytura pomostowa nie przysługuje. Oprócz tego osoba starająca się o emeryturę pomostową musi udowodnić okresy składkowe i nieskładkowe (co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), to, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach wymienione w przepisach dotychczasowych lub w ustawie o emeryturach pomostowych przed dniem 1 stycznia 1999 roku oraz, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach wymienione w ustawie o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 roku. Prawo do emerytury pomostowej posiada również osoba, która nie pracowała w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku, ale na dzień 1 stycznia 2009 roku miała już przepracowane 15 lat w warunkach szczególnych. Nie można pobierać emerytury pomostowej będąc w stosunku pracy.

Jest kilka grup zawodowych w których warunki te mogą ulegać zmianie, są to:

• Pracownicy wykonujący pracę na statkach powietrznych

Te osoby po spełnieniu warunków ogólnych uzyskują prawo do emerytury pomostowej po osiągnięciu przez kobiety 50 lat a przez mężczyzn 55 lat oraz uzyskaniu orzeczenia o niezdolności do wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

• Pracownik wykonujący pracę w morskich portach handlowych

Uzyskuje prawo do emerytury pomostowej po osiągnięciu 55 lat

• Pracownik wykonujący pracę w hutnictwie

Może starać się o emeryturę pomostową po osiągnięciu 55 lat i po uzyskaniu od lekarza medycyny pracy orzeczenia o niezdolności do pracy w szczególnych warunkach

• Pracownik wykonujący pracę nurka, rybaka morskiego lub pracujący bezpośrednio przy azbeście

Nabywa prawo do emerytury pomostowej po osiągnięciu wieku 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn a okres pracy w warunkach szczególnych wynosi co najmniej 10 lat

• Pracownik wykonujący pracę maszynisty pojazdów trakcyjnych

Osiągnął wiek 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn oraz uzyskał orzeczenie o niezdolności do pracy w warunkach szczególnych

• Pracownik ekipy ratownictwa górskiego

Osiągnął wiek 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn oraz okres pracy wynosi co najmniej 10 lat (Ustawa o emeryturach pomostowych 2008, s. 5-7)

Podczas ustalania okresu pracy nie są brane pod uwagę lata w których pracownik pobierał wynagrodzenie lecz nie pracował np. okres urlopu macierzyńskiego.

Prace uznawane za prace w warunkach szczególnych

Prace w szczególnych warunkach to takie, które są związane z czynnikami ryzyka i z wiekiem mogą powodować uszczerbek na zdrowiu. Prace o szczególnym charakterze to takie, które wymagają dużej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej. (Ustawa o emeryturach pomostowych 2008, s. 2)

Prace wykonywane w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ze względu na siły natury to:

• Prace w powietrzu (np. prace na statkach powietrznych)
• Prace na wodzie (np. prace rybaków morskich, prace na statkach żeglugi morskiej i na platformach wiertniczych)
• Prace pod wodą (np. prace nurka lub prace w komorze hiperbarycznej)
• Prace pod ziemią (np. prace bezpośrednio przy drążeniu tuneli)

Prace wykonywane w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ze względu na procesy technologiczne:

• Prace w gorącym mikroklimacie (wartość wskaźnika obciążenia termicznego w pomieszczeniu wynosi powyżej 28 stopni Celsjusza)
• Prace w zimnym mikroklimacie (temperatura w pomieszczeniu wynosi poniżej 0 stopni Celsjusza)
• Prace z bardzo dużym wysiłkiem fizycznym (prace powodujące znaczny wydatek energetyczny)
• Prace wykonywane w warunkach wysokiego ciśnienia atmosferycznego
• Prace wymagające wymuszonej niezmiennej pozycji ciała

Ponad to do pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach zalicza się tancerzy zawodowych ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej.

Wymagane dokumenty do ubiegania się o emeryturę pomostową

Przede wszystkim należy złożyć wniosek o emeryturę pomostową (można również złożyć elektronicznie). Konieczne jest również dostarczenie informacji o okresach składkowych i nieskładkowych a także orzeczenie lekarskie o niezdolności do pracy, dokumenty potwierdzające pracę w warunkach szczególnych, dokumenty potwierdzające wynagrodzenie jakie pracownik osiągał przed 1 stycznia 1999 roku i dokumenty potwierdzające okresy m.in. urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Dokumenty można złożyć w dowolnym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem poczty lub w formie dokumentu elektronicznego. W razie odmowy istnieje możliwość odwołania do Sądu Okręgowego do 30 dni po uzyskaniu decyzji.

Wysokość emerytury pomostowej

Wysokość emerytury pomostowej oblicza się poprzez podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablic średniego trwania życia. Wysokość świadczenia nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury (W. Sułkowska 2014, s. 74). Do tej kwoty przysługuje także dodatek pielęgnacyjny. Emerytura pomostowa wypłacana jest za miesiąc kalendarzowy. Finansowaniem emerytur pomostowych zajmuje się Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP).

Utrata prawa do pobierania emerytury pomostowej

Prawo do pobierania świadczenia ustaje w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury właściwej, osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz w przypadku śmierci osoby uprawnionej do pobierania emerytury pomostowej (W. Sułkowska 2014, s. 75)

Emerytura pomostowa — artykuły polecane

Zasiłek — Ubezpieczenie rentowe — Wcześniejsza emerytura — Ubezpieczenia społeczne — Ubezpieczenie chorobowe — Odprawa pośmiertna — Zasiłek chorobowy — Świadczenie rehabilitacyjne — Zasiłek macierzyński

Bibliografia

• Jabłońska-Porzuczek L., Łuczka W. (2016), Powszechny system emerytalny a aktywność zawodowa emerytów, Difin, Warszawa
• Jędrasik-Jankowska I. (2011), Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, Lexis Nexis, Warszawa
• Russel P. (2016), Wpływ zmian demograficznych na system emerytalny w Polsce, Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa
• Rutecka J. (2014), Dodatkowy system emerytalny w Polsce - diagnoza i rekomendacje zmian, Towarzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa
• Strzelecka M., Kucharczyk-Rok Ł. (2014), [https://www.zus.pl/documents/10182/24106/Ubezpieczenia_Spo%C5%82eczne_nr_6_14.pdf/dc19271b-8c27-4b96-841c-408f7273be3a Systemy emerytalne wybranych krajów - Chile, Niemiec, Polski, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch - na przełomie XX i XXI wieku, Ubezpieczenia społeczne teoria i praktyka, Warszawa
• Sułkowska W. (red.) (2014), System ubezpieczeń społecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656

Autor: Katarzyna Gołuch