Prawo Okuna
Prawo Okuna (ang. Okun’s law)- makroekonomiczna zależność między bezrobociem a wzrostem gospodarczym. Zgodnie z tym prawem na każde 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy. Oznacza to, że bezrobocie przekraczając pewien pułap, wpływa negatywnie na PKB zmniejszając możliwości produkcji potencjalnej.
TL;DR
Prawo Okuna to zależność między bezrobociem a wzrostem gospodarczym, według którego spadek PKB powoduje wzrost bezrobocia. Prawo to opisuje związek między krótkookresowymi zmianami PKB i bezrobociem. Prawo Okuna nie jest teoretyczne, opiera się na obserwacjach empirycznych. Istnieje wiele różnych formuł tego prawa. Przykład z lat 1979-1982 pokazuje, jak można zastosować prawo Okuna do prognozowania bezrobocia.
Geneza
Najbardziej dotkliwym następstwem każdej recesji jest wzrost stopy bezrobocia. Kiedy spada produkcja, przedsiębiorstwa potrzebują mniejszych nakładów pracy, a więc wstrzymują nabór nowych pracowników i redukują dotychczasowe zatrudnienie. Okazuje się, że bezrobocie w trakcie cyklu koniunkturalnego podąża śladem produkcji. Owa znamienna współzależność produkcji i bezrobocia odkryta przez Arthura Okuna nosi nazwę prawa Okuna.
Podstawowe wnioski i przesłanki w polityce makroekonomicznej z prawa Okuna to obserwacja PKB:
- realny PKB musi wzrastać w tym samym tempie co PKB potencjalny aby nie dopuścić do wzrostu bezrobocia,
- w pewnym sensie PKB musi utrzymać swoje tempo, aby bezrobocie utrzymało się na niezmiennym poziomie,
- chcąc obniżyć stopę bezrobocia realny PKB musi wzrastać szybciej aniżeli PKB potencjalny.
Prawo Okuna dostarcza zatem klucz do zrozumienia związku między rynkiem produktu i rynkiem pracy. Opisuje związek między krótkookresowymi zmianami realnego PKB i zmianami bezrobocia.
Arthur Melvin Okun
Był amerykańskim ekonomistą. W latach 1964-1969 przynależał do Rady Doradców Gospodarczych, a od 1968 pełnił funkcję przewodniczącego Zespołu Doradców Ekonomicznych. Zanim został członkiem Brookings Institutions w Waszyngtonie, był profesorem na Uniwersytecie Yale[1]. W 1968 roku został uhonorowany tytułem Fellow of American Statistical Association jako najwyższy stopień członkostwa [2]. Znany głównie jako twórca prawa Okuna oraz indeksu nędzy. Autor książek "The Political Economy of Prosperity" (Brookings,1970), “Equality and Efficiency: The Big Tradeoff" (Brookings, 1975) oraz “Curing Chronic Inflation" (Brookings, 1978)[3].
Matematyczny zapis prawa Okuna
Prawo Okuna można zapisać za pomocą następującego wyrażenia (P. Misztal 2014, s. 130):
(Y - Y’)t = - β(U - U’)t + µ
gdzie:
- Y - bieżący poziom krajowej produkcji;
- Y’ - potencjalny poziom krajowej produkcji;
- U - bieżąca stopa bezrobocia;
- U’ - naturalna stopa bezrobocia;
- β - wskaźnik Okuna;
- μ - składnik losowy;
- t - analizowany okres.
Zmienność prawa Okuna
Prawo Okuna nie jest wynikiem uzyskanym z teorii. Prawo to oparte jest na obserwacjach i wynikach empirycznych. Uzyskane wyniki są jedynie przybliżeniem, ponieważ oprócz bezrobocia, brane są pod uwagę również inne czynniki t.j. technologia czy produkcyjność. Pomimo relacji pomiędzy wzrostem gospodarczym a bezrobociem ukazanych przez A. Okuna, związek ten może być różny dla każdego państwa w zależności od czasu prowadzenia badania (A. Salomon, s. 16). Dlatego też reguła Okuna może być przedstawiana w różnych formułach (E. S. Knotek, s. 74-78):
- wersja różnicowa (difference version),
- wersja luki (gap version),
- wersja dynamiczna (dynamic version),
- wersja produkcyjno - funkcyjna (production-function version)
W 1993 roku Martin Prachowny oszacował, że na każdy 1% wzrostu bezrobocia przypada około 3% spadek w produkcji. Uważał on jednak, że większość występującej zmiany w produkcji wynika ze zmian czynników innych niż [bezrobocie].
Przykład (lata 1979-1982)
Lata 1979-1982 to okres stagnacji gospodarczej. W tym okresie nie było wzrostu realnego PKB w przeciwieństwie do potencjalnego PKB, który miał tempo wzrostu ponad 3% rocznie. Jaki to miało wpływ na stopę bezrobocia? Przypomnijmy, że na każde 2% niedoboru PKB w stosunku do poziomu potencjalnego przyrasta 1 punkt procentowy do stopy bezrobocia; wynoszący 9% niedobór PKB powinien doprowadzić do wzrostu stopy bezrobocia o 4,5 punktu procentowego. Zaczynając od stopy bezrobocia wynoszącej w 1979 r. 5,8%, wg prawa Okuna prognozowana stopa bezrobocia w 1982 r. powinna wynieść 10,3%. Urzędowe statystyki odnotowały nieco niższą stopę bezrobocia wynoszącą 9,7% dla 1982 r. Przykład ten pokazuje, jak można zastosować prawo Okuna do prognozowania bezrobocia w trakcie cyklu koniunkturalnego.
Przypisy
| Prawo Okuna — artykuły polecane |
| Krzywa Philipsa — Krzywa Phillipsa — Arthur Okun — John Richard Hicks — Podaż globalna — Stopa bezrobocia — Krańcowa skłonność do konsumpcji — Paradoks zapobiegliwości — Monetarna teoria inflacji |
Bibliografia
- Knotek E. S., How Useful is Okun’s Law?, Federal reserve bank of Kansas City, 2007
- Misztal P., Hipoteza bezzatrudnieniowego wzrostu gospodarczego w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2014
- Prachowny M. F. J., “Okun’s Law: Theoretical Foundations and Revised Estimates," Review of Economics and Statistics, 1993
- Salomon A. (2019), Zatrudnienie i bezrobocie, Akademia Morska w Gdyni, Gdynia
- Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Smith P., Beeg D., Ekonomia, PWE, Warszawa 2001
Autor: Robert Stelmaczonek, Marcelina Tracz
