Jednostka certyfikująca

Jednostka certyfikująca - przedsiębiorca w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, który, działając w ramach uznanego systemu certyfikacji, ma prawo wydawania certyfikatu podmiotom certyfikowanym (Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych 2018, Art. 2)

TL;DR

Artykuł omawia czynniki wpływające na jakość usług certyfikujących oraz role jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym. Wpływ na jakość usług mają między innymi akredytacja PCA, konkurencja w sektorze, rzetelność jednostki certyfikującej i jej audytorów. W rolnictwie ekologicznym certyfikaty wydaje PCA, które wymaga odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia od inspektorów. Minister rolnictwa upoważnia jednostki certyfikujące do kontroli i wydawania certyfikatów. Główną funkcją jednostek certyfikujących jest obiektywna kontrola producentów i informowanie konsumentów o statusie ekologicznym produktów.

Czynniki wpływające na jakość usług certyfikujących

Czynniki, które wpływają na proces certyfikacji można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Te pierwsze zależą od uwarunkowań ogólnych, zaś na czynniki wewnętrzne ma wpływ organizacja, która zamierza certyfikować system.

Czynniki zewnętrzne:

• akredytacja Polskiego Centrum Akredytacji - w Polsce działa kilkadziesiąt jednostek certyfikujących, większość z nich posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji, lecz nie wszyscy. Skutkiem tego jest istnienie jednostek nie spełniających podstawowych wymagań dla prowadzenia tego typu działalności. Tacy certyfikatorzy utrzymują się na rynku, ponieważ stosują niskie ceny,
• konkurencja w sektorze usług certyfikacyjnych - naturalnym skutkiem dużej ilości jednostek certyfikujących na rynku jest walka o klienta. Niektóre z nich, szczególnie te, które nie spełniają podstawowych wymagań, obniżają cenę usług. Uznane jednostki, aby nie stracić dotychczasowych klientów lub zyskać nowych, obniżają ceny i szukają możliwości "zaoszczędzenia". Niestety, tego typu działania mogą prowadzić do obniżenia jakości usług w całym sektorze,
• rzetelność jednostki certyfikującej i jej audytorów - składają się na nią takie elementy jak ocenianie systemu zgodnie z prawdą, staranność w wykonywaniu powierzonych zadań, odpowiednie przygotowanie i doświadczenie audytorów czy gotowość do zaangażowania w proces audytu.

Czynniki wewnętrzne:

• nastawienie organizacji do systemu zarządzania jakością - niektóre organizacje chcą posiadać wdrożony system certyfikacji, niektóre zaś muszą,
• właściwy wybór jednostki certyfikującej - organizacja chcąca posiadać rzeczywisty system certyfikacji musi zadać sobie trud poszukiwania certyfikatora z odpowiednimi kwalifikacjami i zaangażowaniem w ten proces. Konieczne jest w takim przypadku dokładne określenie celów i postawienie przed jednostką konkretnych zadań,
• zaangażowanie ze strony organizacji jako klienta audytu - organizacja musi być odpowiednio przygotowana i zaangażowana, zwłaszcza ze strony najwyższego kierownictwa, które określa zadania, motywuje pracowników i nadzoruje cały proces,
• gotowość do wprowadzania zmian i doskonalenia ze strony organizacji - od nastawienia organizacji zależy, czy informacje, które można wykorzystać do korygowania, rozwoju i doskonalenia zostaną należycie przyjęte,
• błędy i zaniedbania popełnione na etapie projektowania, budowy i wdrażania systemu - wszelkie błędy popełnione w początkowej fazie wdrażania systemu będą miały wpływ na ogólny proces certyfikacji (M. J. Ligarski 2013, s. 58-61)

Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym

Produkcja ekologiczna ma duże znaczenie w polityce dotyczącej jakości produktów rolnych. System kontroli jest tu bardzo szczególny. Działanie jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym jest zatem kluczowy zarówno z punktu widzenia konsumentów, jaki i producentów. Dla producentów nadzór, kontrola i certyfikacja warunkują uczciwą konkurencję rynkową zaś dla konsumentów istotne jest zapewnienie, że produkty będą posiadały cechy określone przez ustawodawcę charakterystyczne dla produktów ekologicznych (K. Leśkiewicz 2009, s. 79-80)

W systemie rolnictwa ekologicznego występuje zależność dwubiegunowa. Z jednej strony certyfikaty wydawane są przez PCA (Polskie Centrum Akredytacji). Jest on również odpowiedzialny za akredytację jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym. Wymagania PCA w tym przypadku odnoszą się głównie do personelu. Niezbędne jest posiadanie przez inspektora rolnictwa ekologicznego wykształcenia w zakresie towaroznawstwa, przetwórstwa żywności, ochrony środowiska, rolnictwa lub pokrewnym. Co więcej, w przypadku wykształcenia wyższego, musi wykazać się dwuletnim doświadczeniem zawodowym lub pięcioletnim, jeżeli posiada wykształcenie średnie. Przed rozpoczęciem samodzielnej kontroli, inspektor musi udokumentować minimum pięć inspekcji przeprowadzonych z inspektorem-trenerem. Otrzymane certyfikaty są upoważnieniem dla jednostek certyfikujących do przeprowadzania kontroli, wydawania lub cofania certyfikatów zgodności na prowadzenie produkcji metodami ekologicznymi. Drugim po PCA ogniwem tego systemu jest minister do spraw rolnictwa, który upoważnia jednostki certyfikujące do wyżej wymienionych czynności. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych z kolei, sprawuje nadzór nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi. Współpracuje z Inspekcją Handlową w sprawie nieprzetworzonych lub żywych produktów rolnych wprowadzanych do obrotu detalicznego. Ponadto w procesie biorą udział również Inspekcja Weterynaryjna oraz Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Główną funkcją jednostek certyfikujących jest obiektywna i niezależna kontrola, którą wypełniają podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw produktów ekologicznych, stosownie do wymogów Unii Europejskiej. Certyfikacja daje producentom możliwość powoływania się na status ekologiczny ich produktów a także informowania konsumentów o tym, że wytwarzają oni produkty ekologiczne (A. Mickiewicz, B. Mickiewicz, P. Prus, B. M. Wawrzyniak 2015, s. 46-48)

Jednostka certyfikująca — artykuły polecane

Dobra praktyka produkcyjna — Certyfikacja systemów — Akredytacja laboratorium — Polskie Centrum Akredytacji — System zarządzania środowiskowego — Certyfikat europejski — Akredytacja — Identyfikacja — System jakości w gminie - założenia

Bibliografia

• Leśkiewicz K. (2009). Jednostki certyfikujące jako podmioty kontrolujące i nadzorujące w rolnictwie ekologicznym, "Przegląd prawa rolnego", nr 1(5)
• Ligarski M. J. (2013). Zadania jednostki certyfikującej w systemie zarządzania jakością "Systemy wspomagania inżynierii produkcji", nr 2(4)
• Mickiewicz A., Mickiewicz B., Prus P. Wawrzyniak B. M. (2015). Miejsce i rola jednostek certyfikujących oraz inspektorów w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce "Zagadnienia doradztwa rolniczego", nr 81
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych Dz.U. 2018 poz. 317

Autor: Danuta Swatek