Notariusz

Notariusz - (z łac. notarius) pisarz, w dawnej Polsce urzędnik sprawujący pieczę nad kancelarią królewską oraz archiwum. Aktualnie to osoba sporządzająca akty prawne na żądanie stron. Jest to zawód zaufania publicznego, a osoba go sprawująca korzysta z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym.

Z uwagi na odpowiedzialność i powagę zawodu notariusz bez zgody rady właściwej izby notarialnej nie może podjąć innego zatrudnienie (z wyjątkiem pracy dydaktyczno - naukowej), nie może też wykonywać żadnych zadań, które w jakikolwiek sposób przeszkadzałyby w pełnieniu obowiązków albo godziły w powagę zawodu - mowa tu o handlu, przemyśle, doradztwie i pośrednictwie w interesach.

Podstawowym aktem prawnym określającym sposób działania notariuszy jest ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku - Prawo o notariacie.

TL;DR

Notariusz to osoba sporządzająca akty prawne na żądanie stron, mająca zaufanie publiczne i korzystająca z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Notariusz pełni rolę zabezpieczania części stref obrotu cywilnoprawnego poprzez sporządzanie dokumentów urzędowych. Aby zostać notariuszem, trzeba spełnić określone kryteria, takie jak posiadanie obywatelstwa polskiego, ukończenie studiów prawniczych i złożenie egzaminu notarialnego. Notariusz ma wiele obowiązków, takich jak sporządzanie aktów notarialnych, poświadczeń, protokołów, czy sporządzanie innych czynności wynikających z przepisów. Istnieją jednak ograniczenia dotyczące dodatkowych zajęć i zrzeszania się w spółkach.

Rola notariusza

Do najważniejszej roli notariusza należy zabezpieczenie części stref obrotu cywilnoprawnego. Do takich stref należą np. umowy sprzedaży. Wszystkie czynności których dokonuje notariusz zgodnie z prawem posiadają charakter dokumentów urzędowych. Notariusz nie świadczy usług adwokackich ani porad prawnych. Dokonuje on czynności notarialnych analogicznie do sądów

Powołanie notariusza

Aby zostać notariuszem należy spełnić określone kryteria:

• posiadać obywatelstwo Polskie i korzystać w pełni z praw cywilnych i obywatelskich,
• mieć nieskazitelny charakter i dawać rękojmie prawidłowego wykonywania zawodu notariusza,
• ukończyć wyższe studia prawnicze w RP i uzyskać tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP,
• odbyć aplikację notarialną,
• złożyć egzamin notarialny,
• pracować w charakterze asesora notarialnego co najmniej 3 lata,
• mieć ukończone 26 (po przekroczeniu 70 rż notariusz jest odwoływany).

Notariusza powołuje i wyznacza miejsce jego kancelarii Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej. Podczas powoływania notariusz składa przyrzeczenie: "Ślubuję uroczyście jako notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy państwowej i zawodowej, w postępowaniu swym kierować się zasadami godności, honoru i uczciwości

Miejscem pracy notariusza jest kancelaria notarialna, ale w wyjątkowych sytuacjach akty notarialne mogą zostać sporządzone w innym miejscu.

Obowiązki notariusza

Do obowiązków notariusza należy:

• sporządzanie aktów notarialnych,
• sporządzanie aktów poświadczeń dziedziczenia,
• sporządzanie poświadczeń,
• doręczanie oświadczeń,
• spisywanie protokołów,
• sporządzanie protestów weksli i czeków,
• przyjmowanie na przechowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych,
• sporządzanie wypisów, odpisów i wyciągów dokumentów,
• sporządzanie na żądanie stron, projektów aktów, oświadczeń i innych dokumentów,
• sporządzanie innych czynności wynikających z odrębnych przepisów

Akty sporządzane przez notariusza są traktowane jako dokumenty urzędowe - zasadniczo spisywane w języku polskim, jednak na żądanie strony - w języku obcym. Ich treść objęta jest tajemnicą obowiązującą także po odwołaniu notariusza

Obowiązki dla sądów powszechnych

Oprócz obowiązków wymienionych wyżej, notariusz może realizować pewne czynności przypisane dla sądów powszechnych:

• sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia
• sporządzanie postanowień sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku

Wybrane ograniczenia

Dotyczą one brania dodatkowych czynności oraz zrzeszania się w postaci spółek.

• kategoryczne-podejmowanie zajęć mogących prowadzić do przeszkadzania w wykonywaniu swoich obowiązków lub mogłoby uchybiać ważności wykonywanego zawodu, w szczególności zajmowanie się handlem, przemysłem i doradzaniem w interesach,
• względne-podejmowanie się pracy bez otrzymania wcześniejszej zgody rady właściwej izby notarialnej, wyjątek stanowi zatrudnienie o charakterze pracownika naukowo dydaktycznego lub jednego z tych,
• dopuszcza się prowadzenie działalności dwóch lub kilku notariuszy w ramach jednej firmy w spółce cywilnej lub partnerskiej, jednak z ograniczeniem do możliwości kształtowania odpowiedzialności

Taksa notarialna

Za wykonaną pracę notariuszowi przysługuje wynagrodzenie, zwykle określone na podstawie umowy z klientem. Minister Sprawiedliwości określa maksymalne stawki taksy notarialnej, i tak nie może ona przekroczyć 6 - krotności przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku

Przypisy

Notariusz — artykuły polecane

Radca prawny — Komornik — Rzecznik konsumentów — Doradztwo podatkowe — Makler — Rzecznik ubezpieczonych — Komisja Papierów Wartościowych i Giełd — Biegły rewident — Postępowanie sądowe

Bibliografia

• Prawo o notariacie, Dz.U. 1991 Nr 22 poz. 91 z późn. zm
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji i przebiegu aplikacji notarialnej Dz.U. 2017 poz. 2457
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
• Wrzecionek R.(2012) "Czynności notarialne w prawie spółek" Wydawnictwo Wolters Kluwer, Polska

Autor: Małgorzata Krzemińska, Karolina Bednarczyk