Podsystem

Podsystem - w podejściu systemowym stanowi element pewnego systemu, składającego się z podsystemów współpracujących ze sobą (wymieniających informacje, zasoby) dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Podsystem jest jednostką realizująca odrębny proces wśród pozostałych podsystemów, jednak ze względu na ich współzależności, jakiekolwiek zmiany wpływają na resztę. Wyodrębnienie podsystemów powstaje przez konkretny podział charakteryzujący się znaczną dowolnością w zależności od celu działania (Griffin R.W. 2004, s. 54-55).

Organizacja jest ustrukturalizowanym systemem społeczno-technicznym, czyli uporządkowanym w konkretny sposób. Oznacza to, że składa się ona z dwóch powiązanych ze sobą podsystemów: społecznego oraz technicznego. Do elementów podsystemu technicznego zalicza się technologię, maszyny, urządzenia, budynki i wyposażenie. W skład podsystemu społecznego zalicza się ludzi, relacje między nimi, formalne zasady, wartości, cele oraz struktury (Koźmiński A. 2006, s. 30-31).

Podsystemy dzielą się na mniejsze części składowe oraz są uporządkowane w określonej hierarchii. Dzięki temu poszczególne elementy danego rzędu uznaje się za "czarne skrzynki", które dają możliwość do analizy obiektów dzięki informacją o wejściach i wyjściach bez konieczności zgłębiania się w ich wewnętrzną strukturę (Klincewicz K. i in. 2016, s. 210-211).

TL;DR

Podsystemy w organizacji są elementami systemu, które współpracują ze sobą w celu osiągnięcia określonych celów. Dzielą się na podsystem społeczny i techniczny. Podsystemy mogą być klasyfikowane na podstawie różnych kryteriów, takich jak funkcje, cele, wartości, struktury, zarządzanie itp. Istnieje wiele różnych modeli klasyfikacji podsystemów, które uwzględniają różne aspekty organizacji.

Klasyfikacja podsystemów

Sienkiewicz P. podzielił system organizacji na dwa podsystemy: roboczy (wykonawczy) oraz kierowania. Model ten opiera się na kilku założeniach (Czermiński A. i in. 1999, s. 43-44):

• Podsystem roboczy wykonuje procesy robocze, energo materiałowe, które zaspokajają potrzeby społeczne.
• Podsystem kierowania wykonuje procesy kierowania, informacyjno-decyzyjne, które przygotowują przebieg procesów roboczych.
• Podsystem kierowania jest poddany nadrzędnemu systemowi kierowania.
• Podsystem kierowania tworzą dwa główne podsystemy: podsystem decyzyjny oraz informacyjny.
• Podsystem decyzyjny jest odpowiedzialny za proces podejmowania decyzji, które są konieczne dla efektywnej działalności przedsiębiorstwa.
• Podsystem informacyjny jest odpowiedzialny za realizację procesów przesyłania, zbierania, przechowywania, przetwarzania, oraz udostępniania danych wraz z potrzebami systemu decyzyjnego.

W modelu Leavitta organizacja składa się z czterech zintegrowanych wewnętrznie podsystemów, do których zalicza się (Krupski R. 2004, s. 15):

• Cele, które są realizowane przez przedsiębiorstwo oraz tworzą specyficzne zadania.
• Wyposażenie techniczno-materialne oraz technologiczne z obowiązującymi zasadami w jaki sposób się nim posługiwać.
• Ludzi, którzy posiadają indywidualne jak i zbiorowe dążenia oraz standardy zachowań.
• Formalnej struktury, która składa się z dokładnego podziału zadań przez określone zasady

i odpowiedzialności za ich wykonanie, władzy oraz informacji. Cele oraz ludzi zalicza się do elementów społecznych, natomiast wyposażenie oraz formalna struktura należą do elementów technicznych.

A. Stabryła wyodrębnia pięć podsystemów funkcjonujących w organizacji uwzględniając kryterium przedmiotowe: wartości i celów, techniczny, psychospołeczny, struktury i zarządzania. W przypadku kryterium funkcji, wyodrębnia się podsystem produkcyjny, wspierający (odpowiada za wymianę z otoczeniem), scalający (daje możliwość wykonywania pracy), adaptacyjny (antycypujący zmiany otoczenia) i kierowniczy (synchronizuje aktywność pozostałych podsystemów) (Stabryła A. 2012, s. 37).

Kolejny podział systemu, który składa się z pięciu podsystemów stworzył H. Mintzberg. Za kryterium wyodrębnienia przyjęto udział elementów w procesie zarządzania przedsiębiorstwem i w realizacji jego celów. Model wyróżnia trzy grupowania podsystemów (Puchalski J. 2008, s. 14-15):

• Pierwsza grupa: 1) Naczelne kierownictwo - zajmuje się m.in. formułowaniem strategii, koordynacją funkcjonowania przedsiębiorstwa 2) Pośrednie kierownictwo - występuje w dużych przedsiębiorstwach i wspomaga naczelne kierownictwo 3) Poziom operacyjny - wykonuje procesy transformacji, które występują w przedsiębiorstwie i zajmuje się dopływem zasileń oraz dystrybucją.
• Druga grupa: Jednostki pomocnicze - Ich zadaniem jest wspomaganie funkcjonowania przedsiębiorstwa.
• Trzecia grupa: Technostruktura - Składa się z zespołów analityków oraz pracowników, którzy ich wspierają. Do ich zadań należy m.in. szkolenie personelu, kontrola jakości, planowania operacyjne, badania operacyjne, badanie pracy.

Podsystem — artykuły polecane

Zależności organizacyjne — Komórka organizacyjna — System zarządzania — Identyfikacja procesów — Cechy stanowiska pracy — Zależności funkcjonalne — Model Leavitta — Jednostka organizacyjna — Podejście procesowe — Symulacja kredytu

Bibliografia

• Czermiński A., Grzybowski M., Ficoń K. (1999), Podstawy organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej Bernardinum, Gdynia
• Griffin R.W. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Klincewicz K. (red.) (2016), Zarządzanie, organizacje i organizowanie. Przegląd perspektyw teoretycznych, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Krupski R. (2004), Podstawy Organizacji i Zarządzania, WWSZIP, Wałbrzych
• Puchalski J. (2008), Podstawy nauki o organizacji, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. Tadeusza Kościuszki, Wrocław
• Stabryła A. (red.) (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków

Autor: Weronika Wesołowska