Autorytet

Autorytet to osoba, instytucja itp. wzbudzające podziw, uznanie, poważanie w określonym kręgu. Istnieje wiele znaczeń tego terminu.

Zdobycie autorytetu władzy, urzędu, instytucji, funkcji, stanowiska wymaga czasu. Do jego uzyskania powinien posłużyć autorytet zewnętrzny, który uzyskuje się na podstawie formalnych insygniów władzy m.in. ceremonie wprowadzania na urząd, publiczne oznaki rangi, tytuły i nazwy urzędów, wysokość poborów. We współczesnej socjologii pojęcie autorytetu służy nie tylko do opisu osoby, bądź instytucji cieszącej się uznaniem i szacunkiem opinii publicznej, ale także idei, poglądu, prawa, a nawet sumienia lub cechy określającej uznanie i powszechny szacunek, przy czym autorytet jest już nie tyle określeniem osoby lub idei, co posiadaną przez nie właściwością.

W bardziej naukowym ujęciu autorytetu, nazwiemy nim zjawisko psychospołeczne mające na celu oznaczenie doniosłego wpływu wywieranego przez osobę lub instytucję na rozwój umysłowości lub stosunki między ludźmi przyjmującymi uległe jej twierdzenia lub normy, odczuwając przy tym respekt i uznając jej powagę, zwierzchność lub kompetencję.

TL;DR

Artykuł omawia różne definicje i znaczenia pojęcia "autorytet". Autorytet może być zdobywany poprzez formalne insygnia władzy, ale także poprzez walory osobiste, osiągnięcia naukowe i profesjonalne reprezentowanie. W artykule przedstawiono także podziały autorytetów, takie jak autorytet formalny i osobisty, autorytet charyzmatyczny i tradycjonalistyczny, oraz autorytety w społecznościach naukowych.

Różnorodność pojmowania terminu "autorytet"

Według Jana Zieleniewskiego autorytet jest jednym ze źródeł władzy i możności kierowania innymi. Istota autorytetu polega na tym, iż kierowani pozytywnie oceniają walory charakteru i umysłu osoby kierującej, wskutek czego z góry są nastawieni na posłuszeństwo. Autorytet jest więc zawsze oparty na zaufaniu kierowanych, że kierownik jest wobec nich lojalny i umiejętnie nimi kieruje. Kierowani są posłuszni, gdyż są oni przekonani o słuszności i trafności otrzymanych poleceń, a nie z obawy przed represjami (J. Zieleniewski 1969, s. 457-458).

Według H. Simon'a autorytetem jest zdolność podejmowania decyzji, które są przyjmowane do wykonania bez kwestionowania i oporu.

Walory osobiste uczonych, które stanowią podstawę do kreowania ich autorytetami w społecznościach zawodowych ludzi nauki według Janusza Goćkowskiego to:

• zdolność do odkrywania nowych sposobów myślenia i działania, przyczynianie się do rewolucji naukowej
• osiągnięcia naukowe wynikające z budowy teorii lub udoskonaleniu myślenia w danej dziedzinie naukowej
• sztuka szybkiego znajdywania, prowadzenia dochodzeń, które przyczyniają się do rozwiązywania konkretnych problemów w trakcie badań
• kompetencja w organizacja pracy naukowej, tak aby dawała ona znaczące efekty badawcze i satysfakcję pracownikom
• profesjonalne reprezentowanie
• autentyzm
• umiejętność szkolenia personelu naukowego, m.in. "edukacją fachową personelu merytorycznego instytucji działalności naukowej i wychowaniem pełnowartościowych członków społeczności zawodowych uczonych"(J. Goćkowski 1977, s. 21-40)

Według Kołakowskiej autorytet to osoba:

• prawdomówna
• bezstronna
• szczera
• otwarta
• posiadająca wiedzę na dany temat
• doświadczona
• angażująca się w to co robi
• pewna siebie
• samoświadoma
• autentyczna
• konsekwentna
• wymagająca
• gotowa na kompromisy (J. Kołakowska 2016)

Podział autorytetów

W 14 zasadach zarządzania H. Fayol'a, autor uważa autorytet za prawo rozkazywania i zdolność do nakazywania posłuszeństwa wobec siebie. Podzielił go on na autorytet formalny (urzędowy) i osobisty.

• autorytet formalny, to nic innego jak zinstytucjonalizowane uprawnienie do podejmowania decyzji i wydawania poleceń w imieniu firmy,
• autorytet osobisty, zdolność do nakazywania posłuszeństwa płynącą z inteligencji, wiedzy, doświadczenia, wartości moralnej, z daru rozkazywania, położonych zasług, itd (H. Fayol 1947).

Podział autorytetów według Maxa Webera:

• autorytet charyzmatyczny - autorytet ten wyróżniają szczególne właściwości ponadnaturalne danej osoby. "Charyzmatycznym autorytetem" będzie dla nas (bądź to bardziej wewnętrzna lub bardziej zewnętrzna) władza sprawowana nad ludźmi, której (ci zdominowani) poddają się z racji swej wiary we właściwości tej określonej osoby".
• autorytet tradycjonalistyczny to relacja, odnosząca się do władzy, która polega na poszanowaniu, uwielbieniu tego co zawsze trwało. Przykładem tego autorytetu jest patriarchalizm (M. Weber 2004, s. 92-93)

Goćkowski pisze również o trzech typach autorytetów w społeczeństwie uczonych, są to:

• luminarze-koryfeusze, wskazują nowe trudności, drogi, zakresy,
• mistrzowie-nauczyciele, uczą standardowych zasad zawodowych pracownika nauki,
• liderzy-kapitanowie, wytaczają kierunki poszukiwań (J. Goćkowski 1977, s. 21-40)

Autorytet — artykuły polecane

Douglas McGregor — Kompetencje — Potrzeba afiliacji — Indywidualizm — Umiejętności interpersonalne — Profesjonalizm — Test kompetencji — Socjalizacja — Przywództwo

Bibliografia

• Fayol H. (1947), Administracja przemysłowa i ogólna, Księgarnia Wł. Wilak, Poznań
• Goćkowski J.,(1977), Funkcje autorytetów w społeczeństwie nauki "Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja", Numer 1(31), s. 21-40
• Kołakowska J.,(2016), Siła przywództwa zależy wyłącznie od podwładnych, "Przywództwo i autorytet w organizacji", Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogicznego im.KEN, Kraków nr 9/2016
• Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pasieczny L. (red.) (1981), Encyklopedia organizacji i zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Weber M. (2011), Racjonalność władza odczarowanie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• Wojnowski J. (2004), Wielka Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zieleniewski J. (1969), Organizacja i zarządzanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa

Autor: Szymon Niewiedział, Pola Maj