Gwarancja i rękojmia w projekcie

Rękojmia jest regulowana przez przepisy kodeksu cywilnego, określa odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego za występowanie wad fizycznych bądź prawnych rzeczy, które stanowią przedmiot sprzedaży (I. Postuła, Prawo cywilne..., s. 194). Niezgodność rzeczy sprzedanej z umową obejmuje takie aspekty jak:

• brak właściwości obejmującej rzecz jaką powinna zawierać ze względu na cel określony w umowie (wynikający z okoliczności bądź zastosowania),
• nie posiada właściwości, które powinna mieć z racji na zapewnienie sprzedawcy wobec kupującego poprzez przedstawienie wzoru,
• nie może zostać wykorzystana do celu, o jakim nabywca poinformował sprzedawcę w trakcie zawarcia umowy, natomiast sprzedawca nie wniósł co do tego zastrzeżeń,
• została wydana nie przedstawiając zupełnego stanu (Z. Radwańki, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania…, s. 34).

Warto wskazać, iż nowelizacja Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 2014. Poz. 827, art. 44) dokonała istotnych zmian w zakresie odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne przedmiotu stanowiącego podstawę umowy o dzieło lub umowy o roboty budowlane. Nowelizacja w konsekwencji ujednoliciła model ponoszenia odpowiedzialności za wady dzieła i robót budowlanych czy obiektów budowlanych przyjmując przepisy o rękojmi regulujące umowę sprzedaży (E. Snakowska-Estorninho, Rękojmia…, s. 2.). Dla oceny wad fizycznych rzeczy znaczenie mają przede wszystkim względy funkcjonalne, które powinny być związane ze wskazanym w umowie przeznaczeniem, a nie wyłącznie zgodnością odpowiadającą wymaganiom technicznym. Ponadto podjęcie określenia wad ma zastosowanie do rzeczy nowych jak i również używanych (z uwzględnieniem, iż normalna eksploatacja rzeczy nie wpływa na zmniejszenie użyteczności), Należy również wskazać, iż pojęcie wady fizycznej ma zastosowanie adekwatne do dóbr, które nie stanowią rzeczy jak np. sprzedaż energii, wytyczne danego projektu (Z. Radwańki, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania…, s. 35).

Gwarancja również jest ukształtowania na gruncie Kodeksu cywilnego, jednakże stanowi odrębną instytucję względem rękojmi, gdyż jest formą stanowiącą zabezpieczenie interesów kupującego w ramach wystąpienia wspomnianych wad fizycznych. Warto wskazać, iż osoba uprawniona do skorzystania z rękojmi oraz z gwarancji nie może wystąpić z roszczeniem mieszanym opartym na obu instytucjach prawnych. Udzielana gwarancja nie wynika bezpośrednio z prawa, jest skutkiem powstałej czynności prawnej jaką stanowi zawarcie umowy sprzedaży stąd też, mowa o jej charakterze akcesoryjnym. Udzielnie gwarancji powstaje wskutek zawarcia w umowie zastrzeżeń dodatkowych, najczęściej przybiera formę oświadczenia gwarancyjnego w postaci dokumentu gwarancyjnego. Wydający jest zobowiązany do dostarczenia również atestów, homologacji, certyfikatów, polisy ubezpieczeniowej czy świadectw charakterystyk przedmiotu będącego przedmiotem umowy. Często występującą regulacją w praktyce jest fakt, iż projektant odpowiada za udzielenie gwarancji jakości na przedmiot umowy, który kończy się w momencie podpisania protokołu odbioru końcowego np. robót budowlanych (Z. Radwańki, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania…, s. 61-64).

TL;DR

Artykuł omawia regulacje dotyczące rękojmi i gwarancji w kodeksie cywilnym. Rękojmia dotyczy wad fizycznych i prawnych produktu, a gwarancja jest formą zabezpieczenia interesów kupującego. Projektanci ponoszą odpowiedzialność za wady projektu, które mogą obejmować niezgodności z umową lub błędy techniczne. Inwestor ma prawo żądać usunięcia wad projektu. Rękojmia wygasa po roku, a wady dokumentacji projektowej po trzech latach. Gwarancja jest uregulowana na piśmie. Odpowiedzialność projektanta może być wyłączona w przypadku wiedzy inwestora o wadzie lub wadze spowodowanej przez dostarczone przez niego materiały.

Odpowiedzialność wynikająca z rękojmi za wady dokumentacji projektowej

Regulacja obejmująca wykonanie zadań projektu w formie umowy o dzieło jest umową o wykonanie prac projektowych. W związku z regulacją tej umowy zastosowanie mają regulacje Kodeksu cywilnego jak i również Prawa budowlanego oraz rozporządzenia wykonawcze. Ponadto umowa obejmująca wykonanie projektu architektoniczno - budowlanego stanowi utwór według prawa autorskiego (J. Pietrzak, Odpowiedzialność…, s. 20).

Wady fizyczne występujące w projekcie to niezgodności projektu w stosunku do umowy obejmującej wykonanie danych prac projektowych bądź wskazują na nieprzydatność projektu względem prowadzonej realizacji budowlanej. Jako przykłady można wskazać: niezgodność specyfikacji projektu konkretnej inwestycji dostarczonej przez inwestora czy względem wskazanymi przez niego wytycznymi, mogą to być nieścisłości dotyczące użyteczności danego budynku jak kształt, wielkość. Problem stanowić mogą również wykorzystywane materiały konstrukcyjne. Ponadto wada fizyczna obejmuje błędy dotyczące błędnych wyliczeń w projekcie, nieprawidłowych rysunków, schematów czy wadliwych rozstrzygnięciach technicznych. Gdy projekt nie zawiera niezbędnych załączników lub oświadczeń, które stanowią wymóg przepisów i regulacji również posiada wady fizyczne. Odpowiedzialność za wady projektu ponoszona przez projektanta wyodrębnia dwie sfery, które kształtują odpowiedzialność projektanta:

• zakres odpowiedzialności obejmujący wady dokumentów projektowych, które stanowią przedmiot umowy w związku z wykonaniem prac projektowych,
• zakres odpowiedzialności obejmujący wady obiektu budowlanego, który został stworzony w oparciu o przedmiotową dokumentację projektową (J. Pietrzak, Odpowiedzialność..., s. 21).

Jeżeli projekt posiada wady fizyczne, wówczas projektant jest odpowiedzialny wobec inwestora, aby dopilnować ich usunięcia, w takiej sytuacji często cena projektu może zostać obniżona, a w przypadku braku usunięcia wad fizycznych inwestor może odstąpić od zawartej umowy. Odpowiedzialność projektanta wynika z tytuły rękojmi za wady dokumentacji projektowej, istotą jest, iż wady zaniżają wartość bądź użyteczność projektu ze względu na kryterium celu zaznaczonego w umowie. Rękojmia za wady obejmuje rozwiązania projektów koncepcyjnych, architektoniczno-budowlanych, wykonawczych czy specjalistycznych. Istotą jest, iż zamawiający, który otrzymał wadliwą dokumentację ma prawo wnieść o bezpłatne usunięcie wad w określonym terminie (J. A. Strzępka, Rękojmia…, s. 1.)

Wykrycie wad projektu może występować na różnych etapach realizacji procesu inwestycyjnego:

• przed rozpoczęciem projektu (obejmuje wadliwą dokumentację projektową, niezgodność projektu z wcześniejszymi założeniami dotyczącymi warunków zabudowy),
• w trakcie realizacji projektu (wykrycie niezgodności przez wykonawcę lub inny podmiot np. odpowiedzialny za zabezpieczenia przeciwpożarowe),
• po zakończeniu projektu (późniejsze wykrycie wadliwości np. w obrębie stanu technicznego, dokumentacji bądź wykrycie wadliwości ograniczającej komfortowe korzystanie z rzeczy) (M. Rytwińska-Rasz, Odpowiedzialność..., s. 7).

Ważnym jest, iż ani zamawiający ani jednostka projektowa nie posiadają uprawnień do tego, aby zmieniać w umowie o wykonanie prac projektowych, ustaleń obejmujących odpowiedzialność z tytuły rękojmi. Kodeks cywilny reguluje kwestię uprawnień z racji na rękojmia za wady fizyczne występujące w dokumentacji projektowej, stąd też wygasają one po upływie roku. Natomiast wady dokumentacji projektowej budynku bądź danego obiektu wygasają po okresie trzech lat, począwszy od dnia przekazania obiektu, budynku w ręce inwestora.

Gwarancja w umowie o prace projektowe obejmuje zakres jakości rzeczy, poszerza ona zakres odpowiedzialności jednostki projektowej na rzecz inwestora. Ponadto w odróżnieniu od rękojmi jest uregulowana na piśmie (J. Pietrzak, Odpowiedzialność…, s. 22-24).

Należy wskazać również okoliczności, które wyłączają odpowiedzialność z przyjmującego konkretne zamówienie ze względu na występowanie wady fizycznej. Odpowiedzialność przyjmującego nie jest zależna od posiadanej wiedzy i opiera się na zasadzie ryzyka. Jednakże ustawodawca wskazał dwie sytuacje, które przyjmują wyłączenie odpowiedzialności ze względu na wystąpienie tzw. okoliczności egzoneracyjnych. Pierwsza z nich związana jest z umową o dzieło i przepisami sprzedaży, które regulują kwestię przyjęcia zamówienia i braku odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne, jeżeli zamawiający posiadał wiedzę o wadzie rzeczy. Oznacza to, że nabywca godzi się nabyć rzecz wadliwą, a sama wadliwość nie stanowi dla niego przeszkody do nabycia rzeczy. Odpowiedzialność jest więc wyłączona wobec tzw. wad znanych, które są związane z wystąpieniem dorozumianej zgody. Druga okoliczność wskazana przez ustawodawcę ma związek z procesem tworzenia rzeczy. Wada powstaje wówczas na skutek przyczyn tkwiących w materiałach m.in. ze względu na brak pożądanych cech (np. działające przewody elektryczne, jednakże zbyt cienkie by mogły wytrzymać obciążenie). Istotą jest, iż odpowiedzialność przyjmującego jest wyłączona, gdy wada powstała z racji na materiał dostarczony przez zamawiającego (I. Mycko-Katner, Okoliczności..., s. 35-36).

Gwarancja i rękojmia w projekcie — artykuły polecane

Rękojmia — Rękojmia a gwarancja — Reklamacja — Pełnomocnictwo — Umowa zlecenie — Umowa użyczenia — Dzierżawa — Świadczenie — Wierzytelność

Bibliografia

• Mycko-Katner I. (2017), Okoliczności wyłączające odpowiedzialność przyjmującego zamówienie z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła, Przegląd Prawa Handlowego, nr 11
• Pietrasik J. (2015), Odpowiedzialność projektanta w ramach umowy o prace projektowe, Builder, nr 11
• Postuła I. (red.) (2017), Prawo cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Radwański Z., Panowicz-Lipska J. (2017), Zobowiązania - część szczegółowa, C.H. Beck, Warszawa
• Rytwińska-Rasz M. (2013) Odpowiedzialność projektanta obiektu budowlanego za wady fizyczne projektu budowlanego, Seria z Temidą, Łódź
• Snakowska-Estorninho E. (2015), Rękojmia za wady fizyczne po stronie wykonawców robót budowlanych, Wolter Kluwer, Warszawa
• Strzępka J. (2010), Rękojmia za wady prac projektowych, Monitor Prawniczy, nr 17

Autor: Katarzyna Kowalska