Prawo bankowe

Prawo bankowe to zbiór przepisów prawnych regulujących strukturę, organizację oraz działalność banków. Prawo bankowe nie posiada jednak jednej ustawy, lecz korzysta z wielu nie tylko związanych z finansami, ale też z takich jak kodeks cywilny lub kodeks spółek handlowych. Te dwie są najstarszą częścią prawa bankowego.

TL;DR

Prawo bankowe reguluje strukturę i działalność banków. Składa się z wielu przepisów, w tym kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych. Podział prawa bankowego obejmuje prywatne i publiczne prawo bankowe. Ustawa z 1997 roku reguluje większość aspektów prawnych dotyczących banków. Historia prawa bankowego zaczyna się w średniowieczu, a regulacje prawne pojawiły się po Wielkim Kryzysie Gospodarczym. Źródłami prawa bankowego są konstytucja, ustawy i przepisy wykonawcze.

Podział

Wyróżniamy podział prawa bankowego na dwie grupy. Są nimi:

• prywatne prawo bankowe
• publiczne prawo bankowe.

Prywatne prawo bankowe zajmuje się i reguluje prawnie wszystkie czynności w relacji pomiędzy bankiem, a klientem oraz bankiem i bankiem. Do nich należy między innymi zawieranie umowy kredytu, umowy rachunku bankowego, gwarancji bankowej, tajemnicy bankowej.

Publiczne prawo bankowe określa zasady tworzenia nowych banków, działanie banków, nadzór bankowy, istnienie i funkcję banku centralnego, realizację polityki pieniężnej

Ustawa regulująca prawo bankowe

Prawo bankowe reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Składa się ona z rozdziałów takich jak:

• "Przepisy ogólne
• Tworzenie i organizacja banków oraz oddziałów i przedstawicielstw banków
• Podejmowanie i prowadzenie działalności przez banki krajowe na terytorium państwa goszczącego oraz przez instytucje kredytowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• Rachunki bankowe
• Rachunek VAT
• Rozliczenia pieniężne przeprowadzane za pośrednictwem banków
• Gwarancje bankowe, poręczenia i akredytywy
• Lokaty ustrukturyzowane
• Emisja bankowych papierów wartościowych
• Szczególne obowiązki i uprawnienia banków
• Zrzeszanie, łączenie się i podział banków
• Fundusze własne, kapitał wewnętrzny i gospodarka finansowa banków
• Nadzór bankowy
• Nadzór nad oddziałami instytucji kredytowych
• Nadzór skonsolidowany
• Plany naprawy oraz wczesna interwencja, likwidacja i upadłość banku
• Odpowiedzialność cywilna i karna
• Wskaźniki w zakresie funduszy własnych banków
• Przepisy przejściowe, zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe".

Historia

Od średniowiecza działalność bankierska była uważana za typową działalność gospodarczą. Banki jednak nie miały żadnych specjalnych regulacji prawnych, a zasady funkcjonowania opierały się na prawie cywilnym i handlowym. Brak im było także zewnętrznego nadzoru. Zmieniło się to dopiero w latach 20 i 30. XX w. po Wielkim Kryzysie Gospodarczym. Głównym powodem tych drastycznych zmian była fala bankructw banków poprzedzająca wielki Kryzys Gospodarczy. Doprowadziła ona do efektu domina, czyli wszystkie podmioty finansowe powiązane z bankami, które ogłosiły bankructwo, zostały pociągnięte do upadłości z powodu problemów finansowych. Po tym incydencie uznano, że działalność banków oraz bezpieczeństwo środków pieniężnych jest istotną kwestią z punktu widzenia makroekonomii. W związku z tym powstały osobne normy o charakterze inwestycyjno-ochronnym

Źródła Polskiego Prawa Bankowego

Źródła polskiego prawa bankowego można podzielić na wiele sposobów w zależności od przyjętego kryterium podziału. Jednym z nich jest podział ze względu na hierarchię źródeł prawa. W tej klasyfikacji można wyróżnić trzy grupy, a mianowicie Konstytucję, pozostałe ustawy oraz przepisy wykonawcze.

Konstytucja

W Konstytucji RP możemy znaleźć tylko jeden przepis dotyczący prawa bankowego. Jest nim art. 227. Reguluje on kwestie dotyczące Narodowego Banku Polskiego jako banku centralnego. Oprócz prawa emisyjnego i realizowania polityki pieniężnej, Narodowy Bank Polski dba o wartość polskiego pieniądza. Możemy wyróżnić organy tej instytucji takie jak: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego

Pozostałe ustawy

Do ustaw dotyczących bezpośrednio prawa bankowego zaliczamy między innymi: ustawę o Narodowym Banku Polskim, ustawę- Prawo Bankowe, ustawę o listach zastawnych i bankach hipotecznych, ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, ustawę o funkcjonowaniu banków spółdzielczych i banków je zrzeszających. Trzeba jednak jeszcze wymienić ustawy wchodzące w prawo bankowe, ale nie będące bezpośrednio nim związane. Są nimi ustawy takie jak np. Kodeks cywilny, ustawa - Prawo czekowe, ustawa- Prawo wekslowe, ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, ustawa - Prawo dewizowe, ustawa o obligacjach, ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Kodeks spółek handlowych

Prawo bankowe — artykuły polecane

Emisja obligacji — Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa — Kasa oszczędnościowa — Instytucja finansowa — Instytucje finansowe — Prawo dewizowe — Tajemnica bankowa — Organy nadzoru — Narodowy Bank Polski

Bibliografia

• Góral L., Karlikowska M., Koperkiewicz-Mordel K. (2003) Polskie prawo bankowe, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
• Grudziński Z. (2012) Wybrane zagadnienia z prawa bankowego, Wydawnictwo Poligraf, Brzezia Łąka
• Publiczne prawo bankowe (2015), Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Kowulski A. (2013) Prawo bankowe: komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
• Majchrzycka-Guzowska A. (2016), Finanse i prawo finansowe, LexisNexis, Warszawa
• Ofiarski Z. (2017), Prawo bankowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Smykla B. (2011) Prawo bankowe Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Zimmerman P. (2012), Prawo upadłościowe i naprawcze Komentarz, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Małgorzata Sołtys

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.