Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa
| Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa |
|---|
| Polecane artykuły |
Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa jest teorią objaśniającą zachowanie przedsiębiorstwa w gospodarce. W odróżnieniu od innych teorii, konwencyjna teoria przedsiębiorstwa uwzględnia bardzo szerokie spektrum czynników wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, również te, które nie podlegają tradycyjnej analizie ekonomicznej.
Teoria i jej założenia
Teoria zakłada, że głównym budulcem przedsiębiorstwa są konwencje, czyli umowność, kultury, zwyczaje, wartości, wierzenia, inercje, rywalizacje, religie, opinie itp. Przedsiębiorstwa oddziałują na różne pola gospodarki na dwa sposoby[1]:
- konwencje legitymizowane – ich funkcją jest koordynacja gospodarki za pomocą sformalizowanych konwencji, np. ustalanie systemu cen, zawieranie kontraktów,
- konwencje nielegitymizowane – ich funkcją jest regulacja gospodarki za pomocą niesformalizowanych konwencji, np. przyzwyczajenia, zwyczaje, znajomości, historia, wartości.
Przedsiębiorstwo dąży do kontrolowania zarówno konwencji legitymizowanych (które jednocześnie są kosztami transakcji) jak i konwencji nielegitymizowanych (które są kosztami preferencji). Z tego wynika, że granicami instytucjonalnymi i organizacyjnymi między przedsiębiorstwem, rynkiem i gospodarstwami domowymi jest minimalizacja kosztów transakcji i preferencji. Teoria wyjaśnia pewną dwubiegunowość w gospodarce jaką jest jednoczesne współistnienie małych i dużych przedsiębiorstw. Małe przedsiębiorstwa (np. rodzinne) kontrolują liczne nielegitymizowane konwencje, natomiast duże przedsiębiorstwa (np. korporacje międzynarodowe) starają się opanować koszty transakcji.
Przedsiębiorstwa przez stosowanie konwencji nie mogą osiągnąć maksymalnego zysku, co potwierdza koncepcja nieefektywności X[2] sformułowana przez H. Leibensteina. Koncepcja ta opisuje sytuację, gdy przedsiębiorstwo nie stosuje najtańszych sposobów produkcji, co wynika m.in. z faworyzowania znajomych pracowników, unikania ryzyka, niechęci do zmian czy złego systemu kontroli i motywowania pracowników. Mimo to, przedsiębiorstwa dzięki konwencjom są w stanie uniknąć dylematu więźnia oraz minimalnego zysku, często uzyskując całkiem zadowalające zyski.
Główni przedstawiciele teorii
- Schelling (1960),
- Leibenstein (1968, 1976, 1982, 1987),
- Favereau (1980, 1989),
- Trigeorgis (1996, 2001).
Przykłady przedsiębiorstw ilustrujących teorię
- PKP,
- Indykpol,
- Duda,
- Polskie Jadło,
- Asahi Brewerie.
Bibliografia
Autor: Adrian Buczyniak
