Łańcuch wartości dodanej
| Łańcuch wartości dodanej |
|---|
| Polecane artykuły |
Koncepcja łańcucha wartości dodanej stworzona przez Michaela Portera przedstawia działalność przedsiębiorstwa jako ciąg czynności powiązanych ze sobą w logiczną całość, podejmowanych w czasie wytwarzania wyrobu finalnego lub usługi, prowadzących do uzyskania wartości dodanej. Pojawia się ona w książkach polskich autorów jako jedna z form analizy strategicznej, w kontekście racjonalizacji kosztów.
Jako podstawę tej teorii można przedstawić przekonanie autora, że: źródłem przewag konkurencyjnych jest wartość, jaką dana firma potrafi wytworzyć dla swoich klientów. Może ona przybrać postać niższych niż u konkurencji cen produktów i usług o porównywalnych właściwościach lub też unikalnych korzyści, których wartość zdecydowanie przekracza wyższą cenę, którą trzeba zapłacić za produkt. W książce tej posługuję się narzędziem, które nazywam łańcuchem wartości – służy ono do wyodrębnienia, spośród ogółu zadań realizowanych przez nabywców, dostawców i firmy, osobnych, lecz powiązanych ze sobą działań, które są źródłem wartości (Porter 2006 s. 18).
Autor wyróżnił dwa rodzaje czynności kreujących wartość: czynności podstawowe i czynności pomocnicze. (Kraciuk J., Piekutowska A.(2013))
Czynności podstawowe
są bezpośrednio związane z wytworzeniem wyrobu finalnego lub usługi oraz ich sprzedażą czyli jest to podstawowy proces zachodzący w przedsiębiorstwie, obejmujący fizyczne wytwarzanie, sprzedaż, dostarczanie oraz obsługę produktu na rynku.
Według modelu dla przedsiębiorstwa produkcyjnego na czynności podstawowe składają się:
- Logistyka wejścia (magazynowanie, sortowanie, inwentaryzacja, kontrola jakości i ogólnie pojęta obsługa zaopatrzenia),
- Operacje (wytwarzanie produktu),
- Logistyka wyjścia (magazynowanie, sortowanie, inwentaryzacja, kontrola jakości i obsługa sprzedaży produktów),
- Marketing i sprzedaż (badania rynkowe, elementy marketingu mix i sprzedaż),
- Usługi posprzedażowe (obsługa gotowego wyrobu np. instalacja, naprawa z tytułu gwarancji).
W przedsiębiorstwie usługowym ciąg czynności będzie odzwierciedlał sposób wykonania pewnej usługi. (Romanowska M.(red.),(2004))
Czynności pomocnicze
Czynności pomocnicze wspierają czynności podstawowe i są podobne w każdym typie przedsiębiorstwa. Na czynności pomocnicze składają się:
- Zarządzanie infrastrukturą przedsiębiorstwa (utrzymanie skutecznego działania firmy m.in. w zakresie zarządzania, rachunkowości, etc.),
- Zarządzanie zasobami ludzkimi,
- Zmiany technologii (rozwój, poszukiwanie nowych rozwiązań),
- Zaopatrzenie (zakup surowców i materiałów oraz działania wspierające zakupy).
Zadania kierownictwa
Zadaniem kierownictwa jest skuteczne wykorzystanie wiedzy płynącej z opracowanego modelu, aby bardziej świadomie podejmować decyzje dotyczące sposobów i kosztów wykonywania poszczególnych działań, które z kolei wpływają na sprawność przedsiębiorstwa, jego koszty całkowite oraz uzyskiwaną marżę zysku. Ponadto kierownicy powinni optymalizować i koordynować powiązania między ogniwami łańcucha w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej. Jest to możliwe do osiągnięcia za pomocą:
- Koordynacji wewnętrznej czyli takich działań wewnątrz przedsiębiorstwa, aby został ulepszony sposób wykonywania czynności elementarnych oraz zmniejszone ich koszty,
- Koordynacji zewnętrznej czyli usprawnieniu relacji między dostawcami i odbiorcami.
(Romanowska M.(red.),(2004))
Prezentacja kosztów łańcucha wartości w sprawozdaniach
Pomiar i przedstawienie w sprawozdaniach finansowych kosztów produktu związanych z czynnościami zawartymi w łańcuchu nazywane jest rachunkiem kosztów łańcucha wartości. Jednakże identyfikacja i pomiar kosztów dla poszczególnych ogniw jest często zadaniem bardzo trudnym np. koszty badań i wdrożenia produktu oraz marketing. Dlatego też niezwykle istotne jest opracowanie sprawnego systemu rejestracji kosztów, który zapewni przypisanie danego kosztu określonemu produktowi lub usłudze. Analiza łańcucha wartości jest ważnym narzędziem oceny słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa lub podejmowania decyzji o ewentualnych aliansach i fuzjach.
Bibliografia
- Borowski J. (2013), Łańcuch wartości jako nowa teoria zarządzania strategicznego, Optimum studia ekonomiczne nr.2 (62)
- Góra J. (2013), Globalny łańcuch wartości jako narzędzie badania globalizacji, Organizacja i Kierowanie, nr 2(155)
- Kraciuk J., Piekutowska A.(2013), Zmiany globalnych Łańcuchów wartości w sektorze rolno-spożywczym, Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu Roczniki Naukowe, tom XVI, zeszyt 5 s. 129-132
- Kurleto M. (2012),Konkurencja czy współpraca w przyszłym rozwoju zarządzania wartością przedsiębiorstw związanych z turystyką, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr.736
- Porter M. (2006), Przewaga konkurencyjna, Gliwice
- Romanowska M.(red.),(2004),Leksykon zarządzania, Wydawnictwo Difin, Warszawa, s. 267-269
- Strategor (1999), Zarządzanie firmą, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 62-64
Autor: Michalina Kasprzyk, Paweł Mleczko
