Podatek od spadków i darowizn

1. Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem bezpośrednim płaconym od przyrostu majątku, gdy otrzyma się na drodze spadku lub darowizny określony majątek
2. Podatek od spadku i darowizn jest uregulowany w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn

(Dz. U. z 1983 r. Nr 45, poz. 207 z późn. zm. - tj. Dz. U. 2004 nr 142 poz. 1514 z późn. zm.)

TL;DR

Podatek od spadków i darowizn jest płacony od przyrostu majątku otrzymanego na drodze spadku lub darowizny. Przedmiotem opodatkowania są m.in. nabyte rzeczy i prawa majątkowe w kraju i za granicą. Podstawę opodatkowania stanowi czysta wartość nabytego majątku po potrąceniu długów i ciężarów. Obowiązek podatkowy powstaje w zależności od rodzaju zdarzenia prawnych, np. przyjęcia spadku, wykonania zapisu lub złożenia oświadczenia darowizny. Zeznanie podatkowe jest wymagane, chyba że podatek jest pobierany przez płatnika. Istnieją również kwoty wolne od podatku dla różnych grup podatkowych.

Przedmiot podatku

Przedmiot opodatkowania stanowi:

1. Nabycie własności rzeczy znajdujących się w kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju
2. Nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci
3. Nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci
4. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą i praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce pobytu stałego w Polsce

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi tzw. czysta wartość, czyli wartość nabytych rzeczy lub praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, ustalona według:

• stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia
• wartości rynkowej - przeciętnej ceny w danej miejscowości

Długi obciążające spadek lub darowiznę - roszczenia pieniężne, roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem spadku lub darowizny, łącznie z roszczeniami spadkobiercy lub obdarowanego z tytułu poniesionych przez niego nakładów na przedmiot spadku lub darowizny

Ciężary obciążające spadek lub darowiznę - inne niż dług obciążenia nabytej rzeczy lub prawa majątkowego, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową

Powstawanie obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą określonego zdarzenia prawnego przy:

• Dziedziczenie - z chwilą przyjęcia spadku
• Polecenie testamentowe, zapis, dalszy zapis - z chwilą wykonania zapisu, dalszego zapisu lub tego polecenia
• Zachowek - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części
• Nabycie praw do wkładów oszczędnościowych - z chwilą śmierci wkładcy
• Nabycie jednostek uczestnictwa - z chwilą śmierci uczestnika funduszu
• Darowizna (umowa zawarta w formie aktu notarialnego) - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego
• Darowizna (umowa nie zawarta w formie aktu notarialnego) - z chwilą spełnienia oświadczenia
• Zasiedzenie - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie
• Nieodpłatne zniesienie współwłasności - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu
• Nabycie pod warunkiem zawieszającym - z chwilą ziszczenia się warunku
• Nieodpłatna służebność, renta, użytkowanie - z chwilą ustanowienia tych praw

Czynności związane z podatkiem od spadków i darowizn

Zeznanie podatkowe jest wymagane od podatnika, chyba że płatnik pobiera podatek. Wszelkie zasady odnośnie składania zeznań podatkowych zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 listopada 2015 w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn. Na takie zeznanie podatkowe mamy odpowiednio dużo czasu:

• 1 miesiąc jeżeli zgon nastąpił przed 31 grudnia 2006r
• 6 miesięcy jeżeli zgon nastąpił po 1 stycznia 2007r

Grupy podatkowe

Osoby które nabyły majątek w drodze spadku lub darowizny muszą zapłacić podatek, o ile przekracza on kwotę wolną od podatku w danej grupie podatkowej.

Kwoty wolne od podatku w 2018

1. 9 637 zł Grupa I (obecny małżonek, małżonek w separacji, syn, córka, wnuki, prawnuki, matka, ojciec, dziadkowie, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa.
2. 7 276 zł Grupa II (bratanek, siostrzeniec, wuj, ciotka, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa małżonków
3. 4 902 zł Grupa III (wszyscy pozostali, którzy nie zostali ujęci w grupach I oraz II

Jeżeli spadek lub darowizna przekracza wyżej wymienione wartości, opodatkowana zostaje nadwyżka według skali:

• Grupa I:

1. jeżeli kwota nie przekracza 10 278 zł podatek wynosi 3%
2. kwota znajduje się w przedziale od 10 278 zł do 20 556 zł podatek wynosi 308 zł 30 gr oraz 5% nadwyżki ponad 10.278 zł
3. jeżeli kwota przekracza 20 556 zł podatek wynosi 822 zł 20 gr oraz 7% nadwyżki ponad 20.556 zł

• Grupa II

1. jeżeli kwota nie przekracza 10 278 zł podatek wynosi 7%
2. kwota znajduje się w przedziale od 10 278 zł do 20 556 zł podatek wynosi 719 zł 50 gr oraz 9% nadwyżki ponad 10.278 zł
3. jeżeli kwota przekracza 20 556 zł podatek wynosi 1 644 zł 50 gr oraz 12% nadwyżki ponad 20.556 zł

• Grupa III

1. jeżeli kwota nie przekracza 10 278 zł podatek wynosi 12%
2. kwota znajduje się w przedziale od 10 278 zł do 20 556 zł podatek wynosi 1 233 zł 40 gr oraz 16% nadwyżki ponad 10.278 zł
3. jeżeli kwota przekracza 20 556 zł podatek wynosi 2877 zł 90 gr oraz 20% nadwyżki ponad 20.556 zł

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Podatek od spadków i darowizn — artykuły polecane

Podatek od spadków — Podatek od nieruchomości — Podatek od czynności cywilnoprawnych — Podatek od darowizny — Podatek VAT — Podatek od dywidendy — Użytkowanie wieczyste — Podatek dochodowy od firm — Zwrot podatku

Bibliografia

• Chustecka K., (2008), Podatek od spadków i darowizn w 2008 rok, Wydawnictwo Difin, 2008, Warszawa
• Felis P. (2012), Elementy teorii i praktyki podatków majątkowych, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Infor (2015), Podatki 2015. Część 4. Podatki od spadków i darowizn, PCC, podatki i opłaty lokalne, Grupa Wydawnicza Infor
• Kałkowski L., Karaś Ł. (2016), Pozarynkowe transakcje nieruchomościami w Polsce w latach 2003-2013 - ujęcie prawne i podatkowe, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, t. 30, nr 2
• Koprowska D. (2007), Podatki 2007, C.H. Beck, Warszawa
• Królak D. (2014), Wpływ podatku od spadków i darowizn na kształtowanie się dochodów własnych gminy na przykładzie wybranych gmin, Finanse i Prawo Finansowe, nr 3
• Musiał K., Stelmaszczyk K., Nita A., Wantoch-Rekowski J., Borszowski P. (2017), Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Wojciech Korona, Norbert Burliga