Metoda praw własności

Metoda praw własności jest stosowana w przypadku sprawowania współkontroli nad jednostką współzależną będącą spółką handlową oraz wyceniając udziały w jednostce stowarzyszonej. Jednostką stowarzyszoną jest spółka handlowa, na którą znaczący inwestor (spółka handlowa, która posiada co najmniej 20% głosów w organie stanowiącym) wywiera znaczący wpływ (zdolność do wpływania na politykę finansową i operacyjną innej jednostki, ale nie będącą kontrolą lub współkontrolą). Jest to taka metoda rozliczania, według której inwestycja jest początkowo ujmowana według ceny nabycia, a następnie po dniu nabycia jej wartość jest korygowana odpowiednio o zmianę udziału inwestora w aktywach netto jednostki, w której dokonał inwestycji. Zysk lub strata inwestora obejmuje udział inwestora w zysku lub stracie jednostki, w której dokonał inwestycji,

Zasady stosowania

Na świecie istnieje kilka nazw metody praw własności. Jedną z nich jest "metodą konsolidacji liniowej" (on-line consolidation), a więc jest to przeciwieństwo do konsolidacji pełnej "pozycja po pozycji" lub line-by-line. W tej metodzie wyodrębnia się w skonsolidowanym bilansie, w pozycji aktywa trwałe, "Udziały w jednostkach podporządkowanych wyceniane metodą praw własności". Wartość tych udziałów stanowi cena nabycia skorygowana o różnicę między tą ceną nabycia udziałów a wartością udziałów w kapitale własnym tych jednostek. Tą cenę nabycia powiększa (pomniejsza) się o przypadające na rzecz jednostki dominującej lub innej jednostki grupy kapitałowej zwiększenia (zmniejszenia) kapitału własnego tej jednostki podporządkowanej, jakie nastąpiły od momentu początkowej wyceny do dnia bilansowego (w tym zmniejszenia z tytułu rozliczeń z właścicielami). Jeżeli różnica, pomiędzy ceną nabycia udziałów, a wartością udziałów w kapitale własnym, jest dodatnia, to wykazujemy "Wartość firmy?, w przeciwnym wypadku, a więc ujemnej różnicy, wykazujemy "Ujemną wartość firmy". Istotą tej metody jest zwiększenie lub zmniejszenie wartości inwestycji odpowiednio do wyniku finansowego wygospodarowanego przez jednostkę, w którą inwestujemy oraz do zmian w jej aktywach netto. Wartość tych zmian wynika z:

• procentu własności do aktywów netto jednostki,
• wartości zysku (straty) jednostki, w którą inwestujemy i innych zmian w jej aktywach netto,
• decyzji tej jednostki w sprawie podziału wyniku finansowego.

Podsumowując, jeżeli aktywa netto jednostki, którą wyceniamy tą metodą wzrosną (zmaleją), to jednostka dokonująca skonsolidowanej wyceny podwyższy (obniży) wartość lokaty o odpowiedni do praw własności udział w tym wzroście (spadku).(Belok D. 2009. Str 14-22)

Strona Wn (zwiększająca)

Po stronie Wn (zwiększającej) wartość udziałów zawiera się:

• nabyte udziały (pierwotnie wycenione w cenie nabycia i pomniejszone o wartość firmy z konsolidacji lub powiększone o ujemną wartość firmy),
• każdorazowe podwyższenie kapitału w wyniku objęcia dodatkowych udziałów. Jeżeli także i tutaj występuje dodatnia lub ujemna wartość firmy, cenę nabycia udziałów należy pomniejszyć lub powiększyć o wykazane różnice,
• udział w zysku finansowym podmiotu podległego, jaki przypada podmiotowi dominującemu lub znaczącemu inwestorowi. Udział w wyniku należy pomniejszyć o część zysków zrealizowanych pomiędzy jednostkami powiązanymi, jakie przypadają na podmiot dominujący (znaczącego inwestora). Przeciwstawna do udziału w wyniku finansowym jest adekwatna pozycja w rachunku zysków i strat,
• udział w aktualizacji majątku trwałego lub z innych tytułów zwiększających kapitał własny podmiotu stowarzyszonego.(Dr Helin A. 2009)

Strona Ma (zmniejszająca)

Po stronie Ma (zmniejszającej) wartość udziałów należy ująć:

• każdorazowe obniżenie lub umorzenie kapitałów z odpowiednią korektą wartości firmy,
• sprzedaż całości lub części udziałów z odpowiednią korektą wartości firmy,
• udział w stracie finansowej poniesionej przez podmiot stowarzyszony, przeciwstawna jest tutaj adekwatna pozycja w rachunku zysków i strat,
• wypłatę dywidendy przez podmiot stowarzyszony,
• inne korekty dokonane na kapitałach własnych podmiotu stowarzyszonego, np. różnice powstałe przy wkładach aportem (Dr Helin A. 2009)

Metoda praw własności — artykuły polecane

Metoda konsolidacji proporcjonalnej — Ujemna wartość firmy — Metoda konsolidacji pełnej — Kapitał zapasowy — Przychody finansowe — Inne inwestycje krótkoterminowe — Grupa kapitałowa — Wycena składników bilansu — Model wyceny bilansowej oparty na wartości przeszacowanej

Bibliografia

• Belok D (2009) Wycena inwestycji metodą praw własności, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, str 14-22, Katowice
• Dr Helin A (2009) "Ustawa o Rachunkowości 2009. Komentarz. Wydanie 4"], wydawnictwo Warszawa: C.H. Beck, Warszawa
• Gmytrasiewicz M. Karmańska A. (2004) Rachunkowość finansowa, wyd. Difin, s. 698-706, Warszawa
• Kalwat T. (2004) Konsolidacja sprawozdań finansowych metodą pełną. Poradnik praktyczny, wyd. Difin, s. 17-19, Warszawa
• Remlein M. (2001) Sprawozdania finansowe grup kapitałowych - metody konsolidacji, wyd. Stowarzyszenie Księgowych, s. 25 "110, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Tomasz Pająk