Prawo bankowe
| Prawo bankowe |
|---|
| Polecane artykuły |
Prawo bankowe to zbiór przepisów prawnych regulujących strukturę, organizację oraz działalność banków. Prawo bankowe nie posiada jednak jednej ustawy, lecz korzysta z wielu nie tylko związanych z finansami, ale też z takich jak kodeks cywilny lub kodeks spółek handlowych. Te dwie są najstarszą częścią prawa bankowego.
TL;DR
Prawo bankowe reguluje strukturę i działalność banków. Składa się z wielu przepisów, w tym kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych. Podział prawa bankowego obejmuje prywatne i publiczne prawo bankowe. Ustawa z 1997 roku reguluje większość aspektów prawnych dotyczących banków. Historia prawa bankowego zaczyna się w średniowieczu, a regulacje prawne pojawiły się po Wielkim Kryzysie Gospodarczym. Źródłami prawa bankowego są konstytucja, ustawy i przepisy wykonawcze.
Podział
Wyróżniamy podział prawa bankowego na dwie grupy. Są nimi:
- prywatne prawo bankowe
- publiczne prawo bankowe.
Prywatne prawo bankowe zajmuje się i reguluje prawnie wszystkie czynności w relacji pomiędzy bankiem, a klientem oraz bankiem i bankiem. Do nich należy między innymi zawieranie umowy kredytu, umowy rachunku bankowego, gwarancji bankowej, tajemnicy bankowej.
Publiczne prawo bankowe określa zasady tworzenia nowych banków, działanie banków, nadzór bankowy, istnienie i funkcję banku centralnego, realizację polityki pieniężnej. [1]
Ustawa regulująca prawo bankowe
Prawo bankowe reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Składa się ona z rozdziałów takich jak:
- "Przepisy ogólne
- Tworzenie i organizacja banków oraz oddziałów i przedstawicielstw banków
- Podejmowanie i prowadzenie działalności przez banki krajowe na terytorium państwa goszczącego oraz przez instytucje kredytowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- Rachunki bankowe
- Rachunek VAT
- Rozliczenia pieniężne przeprowadzane za pośrednictwem banków
- Gwarancje bankowe, poręczenia i akredytywy
- Lokaty ustrukturyzowane
- Emisja bankowych papierów wartościowych
- Szczególne obowiązki i uprawnienia banków
- Zrzeszanie, łączenie się i podział banków
- Fundusze własne, kapitał wewnętrzny i gospodarka finansowa banków
- Nadzór bankowy
- Nadzór nad oddziałami instytucji kredytowych
- Nadzór skonsolidowany
- Plany naprawy oraz wczesna interwencja, likwidacja i upadłość banku
- Odpowiedzialność cywilna i karna
- Wskaźniki w zakresie funduszy własnych banków
- Przepisy przejściowe, zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy końcowe”. [2]
Historia
Od średniowiecza działalność bankierska była uważana za typową działalność gospodarczą. Banki jednak nie miały żadnych specjalnych regulacji prawnych, a zasady funkcjonowania opierały się na prawie cywilnym i handlowym. Brak im było także zewnętrznego nadzoru. Zmieniło się to dopiero w latach 20 i 30. XX w. po Wielkim Kryzysie Gospodarczym. Głównym powodem tych drastycznych zmian była fala bankructw banków poprzedzająca wielki Kryzys Gospodarczy. Doprowadziła ona do efektu domina, czyli wszystkie podmioty finansowe powiązane z bankami, które ogłosiły bankructwo, zostały pociągnięte do upadłości z powodu problemów finansowych. Po tym incydencie uznano, że działalność banków oraz bezpieczeństwo środków pieniężnych jest istotną kwestią z punktu widzenia makroekonomii. W związku z tym powstały osobne normy o charakterze inwestycyjno-ochronnym. [3]
Źródła Polskiego Prawa Bankowego
Źródła polskiego prawa bankowego można podzielić na wiele sposobów w zależności od przyjętego kryterium podziału. Jednym z nich jest podział ze względu na hierarchię źródeł prawa. W tej klasyfikacji można wyróżnić trzy grupy, a mianowicie Konstytucję, pozostałe ustawy oraz przepisy wykonawcze.
W Konstytucji RP możemy znaleźć tylko jeden przepis dotyczący prawa bankowego. Jest nim art. 227. Reguluje on kwestie dotyczące Narodowego Banku Polskiego jako banku centralnego. Oprócz prawa emisyjnego i realizowania polityki pieniężnej, Narodowy Bank Polski dba o wartość polskiego pieniądza. Możemy wyróżnić organy tej instytucji takie jak: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego. [4]
Pozostałe ustawy
Do ustaw dotyczących bezpośrednio prawa bankowego zaliczamy między innymi: ustawę o Narodowym Banku Polskim, ustawę- Prawo Bankowe, ustawę o listach zastawnych i bankach hipotecznych, ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, ustawę o funkcjonowaniu banków spółdzielczych i banków je zrzeszających. Trzeba jednak jeszcze wymienić ustawy wchodzące w prawo bankowe, ale nie będące bezpośrednio nim związane. Są nimi ustawy takie jak np. Kodeks cywilny, ustawa- Prawo czekowe, ustawa- Prawo wekslowe, ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, ustawa- Prawo dewizowe, ustawa o obligacjach, ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Kodeks spółek handlowych. [5]
Przypisy
Bibliografia
- Grudziński Z. (2012) Wybrane zagadnienia z prawa bankowego, Wydawnictwo Poligraf, Brzezia Łąka
- Góral L., Karlikowska M., Koperkiewicz-Mordel K. (2003) Polskie prawo bankowe, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
- Kowulski A. (2013) Prawo bankowe: komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
- Majchrzycka-Guzowska A. (2011) Finanse i prawo finansowe, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
- Ofiarski Z. (2017) Prawo bankowe, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa
- Smykla B. (2011) Prawo bankowe Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
- Zimmerman P. (2012) Prawo upadłościowe i naprawcze Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
- Publiczne prawo bankowe (2015), Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Autor: Małgorzata Sołtys
 |
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |
