Krzywa IS
| Krzywa IS |
|---|
| Polecane artykuły |
Krzywa IS jest zbiorem wielu kombinacji realnej stopy procentowej i produktu krajowego brutto, gdzie planowane agregatowe wydatki równają się produkcji faktycznej. Innymi słowy, krzywa IS przedstawia różne kombinacje stopy procentowej oraz dochodu, przy których rynek towarowy jest w krótkookresowej równowadze czyli popyt globalny jest równy faktycznemu dochodowi. [1]
Nazwa krzywa IS bierze się z warunku równowagi zachodzącego w najprostszym modelu gospodarki gdzie nie ma państwa oraz wymiany z zagranicą. W tej gospodarce dochód jest zapewniony przez stan równowagi na rynku dóbr. Inwestycje (I) planowane są tak aby zrównoważyć się z planowanymi oszczędnościami (S). Istnieje również możliwość skonstruowania krzywej IS w modelach gospodarki, w których jest obecna ingerencja państwa oraz wymiana z zagranicą – przy zróżnicowanych kombinacjach dochodu i stopy procentowej zapewniającej równowagę na rynku dóbr. [2]
Interpretacja graficzna
Krzywa IS stanowi graficzną ilustrację funkcji oszczędności - inwestycji IS. W układzie współrzędnych na osi odciętych odkłada się dochód (Y) a na osi rzędnych stopę procentową (r)
Nachylenie krzywej IS
Krzywa IS ma nachylenie ujemne, co odzwierciedla fakt występowania odwrotnie proporcjonalnej zależności między dochodem a stopą procentową, pokazuje to również wrażliwość łącznego popytu na zmiany stopy procentowej. W przypadku gdy popyt jest wrażliwy na zmiany stopy procentowej, krzywa IS ma mniejszy kąt nachylenia natomiast gdy zmiany stopy procentowej wywołują niewielkie zmiany popytu globalnego i dochodu to krzywa IS będzie bardzo stroma. [3]
Przesunięcie krzywej IS
Ruchy po krzywej IS prezentują wpływ stopy procentowej na wielkość popytu globalnego i dochodu, który gwarantuje równowagę. Wszystkie inne czynniki, powodujące zmiany popytu globalnego doprowadzają do przesunięcia samej krzywej IS. Przesunięcia równoległe krzywej IS Decydują o nich takie czynniki jak:
- oczekiwania gospodarstw domowych odnośnie przyszłych dochodów
- oczekiwania przedsiębiorców odnośnie poziomu przyszłych zysków
- typ polityki fiskalnej realizowanej przez rząd (decyzje dotyczące zmiany wydatków lub zmiany stopy podatkowej)
Krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na prawo do góry w momencie, gdy dla gospodarstw domowych przewidziany jest wzrost dochodu, przedsiębiorstwa spodziewają się większych zysków lub rząd prowadzi ekspansywną politykę fiskalną, czyli zwiększa wydatki lub obniża stopę podatku dochodowego. W przeciwnych przypadkach krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na lewo w dół. [4]
Wpływ polityki fiskalnej
Polityka fiskalna jest prowadzona przez rząd i ma na calu podejmowanie decyzji odnośnie wydatków w sektorze publicznym oraz wysokości i ilości podatków. Jest ona odpowiedzialna za zmiany w poziomie i strukturze wydatków agregatowych. Głównym zadaniem makroekonomicznym jest ustabilizowanie gospodarki na poziomie zbliżonym do poziomu produkcji potencjalnej. [5] Na skutek prowadzenia polityki fiskalnej możliwe jest przesunięcie krzywej IS w prawo lub w lewo.
W przypadku ekspansywnej polityki fiskalnej krzywa IS przesunie się w prawo. W przypadku restrykcyjnej polityki fiskalnej krzywa IS przesunie się w lewo.
Przy stałym poziomie stopy procentowej przesunięcie w prawo krzywej IS oznacza podwyższenie dochodu narodowego, a w lewo - jego pomniejszenie. Na położenie krzywej IS wpływ mają: wielkość wydatków rządowych, poziom stopy podatkowej i wielkość podatków autonomicznych. Wzrost/spadek stopy podatkowej przesuwa krzywą IS w lewo/prawo. Wzrost/spadek podatków autonomicznych przesuwa krzywą IS w lewo/prawo. Wzrost/spadek relacji konsumpcji do oszczędności (C/S) przesuwa krzywą IS w prawo/lewo. Wzrost/spadek wydatków konsumpcyjnych autonomicznych przesuwa krzywą IS w prawo/lewo.
Krzywa IS wprowadzona została do teorii ekonomii przez brytyjskiego ekonomistę Johna Richarda Hicksa. Funkcja IS jest drugim - obok funkcji LM - podstawowym składnikiem modelu funkcjonowania gospodarki rynkowej w ujęciu Keynesa-Hicksa-Mundella, tzw. modelu IS-LM.
Model IS-LM
"Model IS-LM jest najbardziej znanym w teorii makroekonomii syntetycznym i sformalizowanym ujęciem współzależności w gospodarce między rynkiem dóbr i usług (rynkiem towarowym) a rynkiem pieniądza. Wiąże on w jedną całość makroanalizę funkcjonowania i współzależności między tymi rynkami, przy założeniu istnienia niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych i przymusowego bezrobocia." [6]
Model IS-LM można wykorzystać do opisania różnych opcji zarządzania popytem. Zmiany poziomu wydatków państwa i ilości pieniądza w gospodarce powoduję przesuwanie się linii IS i LM. Powoduje to zmianę położenia punktu przecięcia tych linii, co za tym idzie również stopy procentowej, zagregowanych wydatków i wielkości produkcji. [7]
Przypisy
Bibliografia
- Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (1999). Ekonomia: makroekonomia, PWE, Warszawa
- Begg D., Vernasca G., Fisher R., Dornbuch R. (2014). Makroekonomia, PWE, Warszawa
- Czarny B. (2011). Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa
- Działo J. (2012), Dlaczego trudno jest prowadzić "dobrą" politykę fiskalną, Gospodarka narodowa, Nr 1-2
- Krupa D., Walczak D., Chojnacka E. (2012), Preferencje w zakresie form alokacji oszczędności gospodarstw domowych w Polsce, Copernican Journal of Finance & Accounting, Vol. 1
- Kwella E.(1996). Teoria makroekonomii Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996
- Lis S. (2011). Wspólczesna makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
- Tomaszewski J. (2015), Finansjalizacja a zmiany strukturalne na rynku towarów rolnych w pierwszych latach XXI w., Annales H-Oeconomia, Vol. 49, Nr 4
- Szalański M., Zborowska W. (2010). Makroekonomiczne modele funkcjonowania rynków zbytu w gospodarce. Symulacje komputerowe, Wydawnictwo Naukowe WZ UW, Warszawa
Autor: Damian Szatan, Paulina Porębska
