Akcelerator
| Akcelerator |
|---|
| Polecane artykuły |
Akcelerator - zasada przyspieszania w okresie wahań koniunkturalnych, spowodowanych niestabilnoscią inwestycji. Wielkość inwestycji zależy od tempa wzrosty dochodu narodowego i w rezultacie podlega znacznym wahaniom.
TL;DR
Artykuł omawia koncepcję akceleratora ekonomicznego i finansowego. Akcelerator ekonomiczny opisuje, jak tempo wzrostu inwestycji zależy od tempa wzrostu dochodu narodowego - inwestycje mogą gwałtownie rosnąć wraz z ożywieniem gospodarczym, ale mogą również drastycznie spaść, gdy tempo wzrostu gospodarczego spada. Akcelerator finansowy z kolei odnosi się do powiązania między premią za finansowanie zewnętrzne a wartością netto dłużnika, sugerując, że szoki gospodarcze mogą być przekazywane i wzmacniane przez oddziaływanie na wartość zabezpieczonego kredytu i gabaryt udzielonego finansowania zewnętrznego. Artykuł zwraca uwagę, że efekt akceleratora jest trudny do przewidzenia ze względu na różne czynniki, takie jak zdolność wytwórcza przedsiębiorstw, pewność co do przyszłego popytu i czasowe ograniczenia zmiany planów inwestycyjnych.
Geneza
W czasie recesji inwestycje w nowe fabryki i urzadzenia znikają. Nie warto inwestować w dodatkowy potencjał wytwórczy, skoro i tak nie można sprzedać tego, co aktualnie się produkuje. Gdy w końcu gospodarka zaczyna wychodzić z recesji, powraca zaufanie i inwestycje mogą gwałtownie rosnąć. Wzrost inwestycji może być procentowo kilka razy większy niż wzrost dochodu narodowego.Jednak gdy tempo wzrostu gospodarczego zmniejszy się, wielkość inwestycji może drastycznie spaść. Sedno w tym, że inwestycje zależą nie tylko od poziomu dochodu narodowego i popytu konsumpcujnego, lecz też od tempa ich zmian. Na przykład jeśli wzrost gospodarczy w 2000r. wyniósł 1% a w 2001r. 2%, to produkcja wzrosła tylko o 2%, ale tempo wzrostu zwiększyło się o 100%. Zmiany inwestycji są więc zazwyczaj znacznie bardziej drastyczne niż zminay dochodu narodowego.
Przykład
Efekt akceleratora
| Rok | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
| Popyt konsumpcyjny | 1000 | 1000 | 2000 | 3000 | 3500 |
| Liczba potrzebnych maszyn | 10 | 10 | 20 | 30 | |
| Łącznie inwestycje | 1 | 11 | 11 | 6 |
Inwestycje rosną, gdy tempo wzrostu dochodu narodowego (a tym samym popytu konsumpcyjnego)wzrasta.Ilustruje tp przykład w latach 1 i 2. W roku 1 przyrost popytu konsumpcyjnego wynosi 0, a w roku 2 popyt rośnie o 1000 sztuk.Inwestycje wzrastają z 1 do 11 maszyn. Wzrost inwestycji jest znacznie większy niż wzrost popytu dzieki efektowi akceleratora. Popyt konsumpcyjny podwaja się, a inwestycje wzrastają 11-to krotnie.
Inwestycje będą utrzymywały się na stałym poziomie, jeżeli dochód narodowy będzie rósł w takim samym tempie jak w roku poprzednim. Ilustruje to sytuacja w latach 2 i 3. Popyt konsumentów rośnie w obu tych latach 2000 szt. do 3000 szt., ale inwestycje wciąż wynoszą 11
Inwestycje spadną, nawet jeśli dochód narodowy nadal rośnie, gdy tempo wzrostu zmniejszy się. Ilustruje to sytuacja w roku 4. Popyt konsumentów wzrasta o 500 szt., inwestycje maleją z 11 do 6 maszyn.
Mechanizm akceleratora finansowego
Podstawowa koncepcja mechanizmu akceleratora ma na względzie powiązanie między premią za finansowanie zewnętrzne (innymi słowy jest to różnica pomiędzy kosztami związanymi ze środkami pozyskiwanymi ze źródeł zewnętrznych a kosztami alternatywnymi pochodzącymi ze źródeł własnych) a wartością netto przypuszczalnego dłużnika (są to dobra płynne mającego dług zwiększone o zastaw na kapitale trwałym pomniejszonym o trwałe zobowiązania). Wartość netto ulega pro cyklicznej zmianie w czego efekcie premia za finansowanie zewnętrzne ulega zmianie w sposób przeciw cykliczny. Wynika z tego, że premia za finansowanie zewnętrzne jest dodatnio skorelowana z wartością netto osoby zadłużonej (M. Lubiński 2012).
Akcelerator finansowy może być definiowany jako mechanizm rozpowszechniania i dopełniania szoków gospodarczych, za pośrednictwem oddziaływania na wartość zabezpieczonego kredytu a następnie w rezultacie na gabaryt udzielonego finansowania zewnętrznego. Akcelerator finansowy bierze pod uwagę sprzężenie zwrotne zachodzące pomiędzy poziomem aktywności gospodarczej a wielkością kredytowania. Terminem kanału bilansu możemy opisać mechanizm pokrewny z akceleratorem finansowym w nawiązaniu do transmisji impulsów polityki monetarnej do tak zwanej strefy realnej. W literaturze wyróżniamy dwa istotne kanały transmisji związane z akceleratorem finansowym (T. Kozłowski 2010):
- kanał przepływów gotówkowych - niespodziewana zwyżka stóp procentowych lub destruktywny szok w dziedzinie produktywności, zmniejszając bieżącą produkcję, redukuje przepływy gotówkowe i w rezultacie zwiększa niezbędny udział funduszy zewnętrznych w dotowaniu określonego projektu inwestycyjnego. W rezultacie prowadzi to do wzrostu kosztów agencji, premii finansowania zewnętrznego co w konsekwencji prowadzi do redukcji produkcji, inwestycji, dochodów oraz przepływów gotówkowych
- kanał cen aktywów i wartości zabezpieczenia - w tym modelu kredytodawcy nie mają prawa żądać od kredytobiorców spłaty zaciągniętych zobowiązań, jeśli nie są one zabezpieczone. Majątek osób zaciągających zobowiązania oraz czynnik produkcji sprawują rolę zabezpieczenia zobowiązania.
Podsumowanie
W praktyce działanie akceleratora nie jest aż tak dramatyczne i nie kończy się tak gwałtownie jak w przykładzie. Jego efekt bardzo trudno przewidzieć z następujących powodów:
- Wiele przedsiębiorstw utrzymuje pewną rezerwę zdolności wytwórczych. Pozwala to zaspokoić dodatkowy popyt bez konieczności inwestowania.
- Skłonność przedsiębiorstw do inwestowania zależy od ich pewności co do przyszłego popytu.
- Przedsiębiorstwa opracowywuja swoje plany inwestycyjne dużo wcześniej i nie mogą szybko ich zmienić
- Maszyny nie zużywają się nagle.
Wszystkie czynniki zmniejszają efekt akceleratora i sprawiają że trudno przewidzieć jego efekt. Mimo to efekt ten wystepuje. Doświadczenie pokazuje że wahania inwestycji są znacznie większe niż wahania dochodu narodowego.
Bibliografia
- Balicki W.(2006). Makroekonomia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań
- Kozłowski T.(2010). Akcelerator finansowy jako koncepcja mechanizmu amplifikacji zewnętrznych zakłóceń gospodarczych, Ekonomia i Prawo
- Lubiński M.(2012). Wpływ akceleratora finansowego na przebieg wahań koniunkturalnych, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego / Szkoła Główna Handlowa, nr 88
- Nehrebecka N.(2012). Wpływ sytuacji finansowej polskich przedsiębiorstw na inwestycje w kapitał trwały, Gospodarka Narodowa, nr 9
- Sloman J.(2001). Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Urszula Stelmaczonek, Maria Krzykawska
