John Maynard Keynes

John Maynard Keynes (ur. 5 czerwca 1883 roku w Cambridge, zm. 21 kwietnia 1946 roku w Firle) - jeden z najwybitniejszych ekonomistów angielskich XX wieku. Twórca teorii interwencjonizmu państwowego, przedsiębiorca, polityk i mecenas sztuki. Jego nowatorskie myśli wywarły ogromny wpływ na rozwój myśli ekonomicznej pierwszej połowy XX wieku.

TL;DR

John Maynard Keynes był jednym z najwybitniejszych ekonomistów angielskich XX wieku. Był twórcą teorii interwencjonizmu państwowego i miał ogromny wpływ na rozwój myśli ekonomicznej. Urodził się w Cambridge, studiował w King's College w Cambridge i był członkiem tajnego stowarzyszenia The Cambridge Apostles. Pracował jako wydawca "Economic Journal" i doradca premiera Lloyda George'a. Zasłynął dzięki książce "Ekonomiczne skutki pokoju" i "Ogólnej teorii zatrudnienia, procentu i pieniądza". Był także kwestorem King's College. Zmarł w 1946 roku. Jego najważniejsze poglądy to interwencjonizm państwowy, znaczenie inwestycji i konsumpcji w gospodarce oraz potrzeba pobudzania gospodarki przez wydatki państwa w czasach kryzysu.

Wczesne lata

John Maynard Keynes urodził się 5 czerwca 1883 roku w Cambridge w południowej Anglii jako syn ekonomisty i logika Johna Neville Keynes (1852-1949) wykładającego na miejscowym uniwersytecie nauki moralne oraz Florence Ada Keynes z domu Brown 1861-1958). Jego matka była jedną z pierwszych absolwentek żeńskiego Newnham College, wchodzącego w skład Uniwersytetu Cambridge, propagatorka reform socjalnych oraz pierwszą w historii kobietą, która piastowała urząd burmistrza miasta Cambridge. John był najstarszym z trójki dzieci państwa Kynes. Siostra Margaret wyszła za mąż za późniejszego noblistę w dziedzinie matematyki Archibalda Hilla, natomiast brat - Geoffrey został wybitnym, znanym chirurgiem.

Edukacja

W wieku 14 lat Keynes rozpoczął naukę w jednej z najbardziej ekskluzywnych i bardzo drogiej szkoły średniej w Wielkiej Brytanii - Eton,. Nauki pobierał również w King's College w Cambridge, pod okiem tak wybitnych profesorów jak Alfred Marshall i Artur Pigou, u którego bywał na cotygodniowych śniadaniach. Już w młodym wieku uchodził za błyskotliwego ekonomistę. Po szkole średniej John został uczniem King’s College, który obok Trinity College jest najważniejszym i najbardziej prestiżowym kolegium Uniwersytetu Cambridge, gdzie dostał stypendium, które pozwoliło na podjecie studiów matematycznych, które ukończył w 1904 roku z tytułem bakałarza w tej dziedzinie. Następne dwa lata spędził na studiowaniu filozofii, uczęszczaniu na wykłady dla ekonomistów oraz braniu udziału w debatach studenckich. Oficjalnie, John Maynard Keynes nigdy nie studiował ekonomii, był samoukiem. Będąc studentem King’s College trafił do tajnego stowarzyszenia The Cambridge Apostles (z ang. Stowarzyszenie Apostołów). Od 1903 roku przez kolejne 5 lat obracał się głównie pomiędzy członkami stowarzyszenia, które w głównej mierze ukształtowało jego późniejsze poglądy.

Praca zawodowa i naukowa

Po studiach chciał spróbować kariery publicznej i w 1906 roku po ukończeniu kursów na urzędnika rozpoczął pracę w Urzędzie Indii. Po dwóch latach zrezygnował z posady i powrócił do Cambridge. W 1911 roku został wydawcą "Economic Journal", najbardziej wpływowego czasopisma ekonomicznego w Wielkiej Brytanii. Kierował nim przez 33 lata. Keynes był równie mocno zainteresowany sztuką i życiem towarzyskim Londynu co ekonomią. Obracał się w eleganckim towarzystwie Bloomsbury Group, gdzie spotykali się artyści, intelektualiści i literaci. W trakcie I wojny światowej pracował w resorcie skarbu. W związku z tym, że wojna "finansowana" była z pożyczek zaciąganych u innych państw, a Stany Zjednoczone stały się ogromnym wierzycielem Londynu, umiejętności młodego i zdolnego ekonomisty Keynesa były bardzo potrzebne. Po wojnie, jako doradca premiera Lloyda George'a, wziął udział w konferencji pokojowej, gdzie ostro ale bezskutecznie krytykował płacenie olbrzymich reparacji wojennych, do czego alianci zmusili Niemców. Zrozpaczony złożył rezygnację, a na trzy dni przed podpisaniem Traktatu rozpoczął pisanie książki "Ekonomiczne skutki pokoju". Ukazała się w grudniu tego samego roku i przyniosła mu sławę - dzięki niej wyrósł na proroka polityki. Niewykonalność traktatu pokojowego była oczywista niemal od początku jego podpisania. Keynes był jednak pierwszym, który to dostrzegł, który to powiedział i zaproponował bezpośrednią rewizję. Kilka lat po wojnie współpracował z "Manchester Guardian", dla których tworzył dodatki w których poruszane były tematy związane z wydatkami na odbudowę Europy po klęsce jaką była I Wojna Światowa. W pierwszym z dodatków wydanym w 1922 roku umieścił trzy artykuły, które weszły skład wydanej rok później książki. W 1923 roku wydał "Traktat o reformie pieniężnej", w której zajął się analizowaniem problemów finansowych wszystkich państw europejskich związanych z załamaniem się systemu pieniężnego opartego na parytecie złota, który załamał się w wyniku długów zaciągniętych w czasie wojny. Przekonywał on o konieczności odrzucenia parytetu złota ponieważ uważał, ze jest on szkodliwy dla gospodarki. Optował natomiast za tym, aby rządy podejmowały działania majace na celu ustabilizowanie poziomów cen, aby te ani nie spadały ani nie rosły poprzez tworzenie banków centralnych regulujące podaż pieniądza. a 7 lat później "Traktat o pieniądzu". W książce tej przedstawił jedną z najbardziej znanych zasad: jeżeli ludzie zbyt dużo oszczędzają i zbyt mało pieniędzy przeznaczają na inwestycje, to rośnie bezrobocie. Od 1924 roku, aż do śmierci w 1946 roku był kwestorem King’s College i zarządzał wszelkimi datkami i funduszami pochodzącymi z darowizn na rzecz uczelni.

W 1925 roku poślubił rosyjską baletnicę Lidię Lopokovą - tancerką Ballets Russes Siergieja Diagilewa. Młodsza o dziewięć lat Łopokowa porzuciła dla niego swojego włoskiego męża Randolfa Barrocchiego. Początkowo znajomi Keynesa z grupy Bloomsbury, a przede wszystkim jego wieloletni kochanek Duncan Grant nie byli zachwyceni nową miłością ekonomisty, twierdząc że Łopokowa jest osobą zbyt mało inteligentną aby Keynes mógł spędzić z nią resztę życia.

W trakcie pisania kolejnej książki budował z własnej kieszeni teatr w Cambridge. Jego najsłynniejsze dzieło - "Ogólna teoria zatrudnienia", procentu i pieniądza" zostało opublikowane w 1936 roku (polskie wydanie 1956r.). Kwestionował w niej zasady dotychczas obowiązującej klasycznej zasady ekonomicznej. Jego teorie zawarte w książce były odpowiedzią na kryzys w jakim pogrążyła się światowa gospodarka w latach 30 XX wieku (kryzys zapoczątkowany w 1929 roku w USA).

Ostatnie lata życia

W latach drugiej wojny światowej pełnił służbę w brytyjskim Ministerstwie Skarbu, prowadził rokowania z USA w sprawie pożyczek wojennych i w 1944 roku brał udział w konferencji w Bretton Woods. Mimo choroby i zmęczenia (w 1937 roku przeżył atak serca) Keynes wyraźnie zdominował konferencję swoją osobowością. Proponował aby stworzyć międzynarodową instytucje finansową - Bank Międzynarodowego i Światowego Funduszu Walutowego, oraz wprowadzenie jeden, uniwersalnej waluty "Bankor", która miała stać się środkiem finansowym odbudowy zniszczeń po II Wojnie Światowej. Nie stało się tak ponieważ najważniejsze decyzje podejmowane były wówczas przez Amerykanów, z sekretarzem stanu Harrym Dexterem na czele, którzy chcieli aby to właśnie dolar stał się walutą międzynarodową. Po tym wydarzeniu posypały się zaszczyty. Ekonomista został członkiem Izby Lordów, był lordem Keynes, baronem Tilton, majątku, który kupił w dojrzałym wieku. Otrzymał honorowe tytułu od Uniwersytetu Edynburgu, Sorbony i Cambridge. W mowie wygłoszonej w Izbie Lordów w 1944 roku tak podsumował cel swojego życia: "Wszystkie moje siły poświęciłem usunięciu przekleństwa bezrobocia". W marcu 1946 roku, podczas negocjacji odnośnie spłaty brytyjskiego długu Stanom Zjednoczonym przeszedł kolejny zawał. Kilka tygodni później, w niedzielę wielkanocną, 21 kwietnia nastąpił kolejny atak. Zmarł w swoim domu w wieku 62 lat.

Najważniejsze poglądy

• Państwo powinno być regulatorem rynku - jego interwencjonizm powinien być kierowany na dziedziny, w których nie angażują się prywatne przedsiębiorstwa,
• Najważniejszą rolę w gospodarce odgrywają inwestycje, których wielkość zależy między innymi od stopy procentowej i optymizmu przedsiębiorców,
• Jeśli inwestor spodziewa się wyższych zysków, to inwestuje. Jeżeli nie robi tego w ogóle lub w zbyt małym zakresie, otwiera się tak zwana luka inwestycyjna,
• Zwiększanie oszczędności prowadzi do zmniejszenia popytu, który ma znaczenie kluczowe,
• Gospodarka osiąga pomyślną koniunkturę tylko wtedy jeśli konsumenci wydają większość dochodu na dobra i usługi, a przedsiębiorstwa inwestują,
• Wydatki konsumpcyjne zależą od dochodów i od skłonności do konsumpcji,
• W wyniku zwiększania oszczędności, czyli zmniejszania konsumpcji, następuje ograniczenie produkcji, zmniejszenie płac i likwidacja miejsc pracy i w konsekwencji cała gospodarka wchodzi w fazę kryzysu,
• Gospodarka nie wychodzi z kryzysu samoczynnie. Pobudzanie gospodarki następuje przez uruchamianie wydatków państwa, które obejmują prace interwencyjne, budowę dróg, kanałów, lotnisk i domów mieszkalnych

John Maynard Keynes — artykuły polecane

Milton Friedman — George Soros — Oskar Lange — Alban William Phillips — New Deal — Friedrich Hayek — Joseph Stiglitz — Karol Marks — Robert Giffen

Bibliografia

• Bludnik I. (2004), Keynes, a neokeynesiści, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, zeszyt 2
• Bochenek M. (2004), Szkice o ekonomii i ekonomistach, Wydawnictwo MADO, Toruń
• Friedman M. (1997), John Maynard Keynes, FRB Richmond Economic Quarterly, Vol. 83, nr 2
• Heilbroner L. (1993), Wielcy ekonomiści: czasy - życie - idee, Państwowe Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa
• Keynes J. (1930), A Treatise on Money, GOB, Vol. 19, Nr 76
• Lechinger R. (2007), 12 ikon ekonomii: od Smitha do Stiglitza, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa
• Skarżyński R. (2014), Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki, Wydawnictwo Temida 2, Białystok

Autor: Laura Oramus, Izabela Ząbkowicz