Fundusze norweskie

Fundusze Norweskie i Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) jest to forma finansowej pomocy przyznawana przez takie kraje jak: Islandia, Norwegia oraz Lichtenstein, wszystkim państwom, które zostały członkami Unii Europejskiej, jest to bezzwrotna forma pomocy. W zamian za udzielenie pomocy owe państwa uzyskują możliwość prowadzenia działalności na rynkach wewnętrznych Unii Europejskiej, mimo że prawnie nie są jej członkami.

Do głównych celów funduszy norweskich zaliczyć można:

• Próba zmniejszenia różnic zarówno ekonomicznych jak i społecznych między państwami z Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• Wzmacnianie stosunków i wzajemnych relacji pomiędzy państwami, które są darczyńcami oraz państwami, które otrzymują.

Ponadto kraje będące darczyńcami wpływają na wzrost oraz umacnianie wartości między krajami europejskimi, mowa przede wszystkim o demokracji, praworządności oraz tolerancji

Fundusze kierowane są przede wszystkim to najmniej zamożnych krajów, będących członkami Unii Europejskiej, które wykazują niski poziom PKB. Program obejmuje zarówno instytucje sektora prywatnego jak i państwowego danego kraju, ale także różnego rodzaju instytucje pozarządowe.

TL;DR

Fundusze Norweskie i Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego to forma finansowej pomocy dla państw członkowskich UE, przyznawana przez Norwegię, Islandię i Lichtenstein. Fundusze mają na celu zmniejszenie różnic ekonomicznych i społecznych, wzmacnianie relacji między państwami oraz promowanie demokracji i praworządności. Program obejmuje instytucje sektora publicznego i prywatnego oraz organizacje pozarządowe. Polska jest beneficjentem funduszy norweskich od 2004 roku, a trzeci etap programu obejmie lata 2014-2021. Fundusze mają na celu umacnianie dialogu, wspieranie innowacyjności, ochronę środowiska, dobre rządy i sprawiedliwość. Każde państwo ma swoje Krajowe Punkty Kontaktowe, które odpowiadają za realizację funduszy. Projekty muszą mieć charakter transgraniczny lub transnarodowy i wymagać współpracy co najmniej trzech partnerów. Dofinansowanie projektów wynosi maksymalnie 85% całkowitych kosztów projektu, a minimalna kwota dofinansowania to 250 tys. euro. Projekty są wybierane w konkursach, a ostateczną decyzję podejmuje Komitet ds. Wyboru Projektów. Istnieje także Fundusz Współpracy Dwustronnej, który pomaga w poszukiwaniu partnerów i rozwijaniu współpracy między programami.

Beneficjenci

Do tej pory programem pomocy zostało objętych 16 które są zrzeszane przez Unię Europejską. Są to kraje, które w 2004 oraz 2007 roku przystąpiły do UE, dodatkowo są to: Hiszpania, Grecja, Portugalia oraz Chorwacja. W 2017 roku rozpoczęto rozmowy dotyczące III etapu edycji funduszy norweskich. Do tej pory Polska objęta była dwoma etapami, w latach 2004-2009 oraz 2009-2014. Etap trzeci ma obejmować lata 2014-2021. Kwota przeznaczona na pomoc dla państw w drugiej edycji programu wyniosła 1,798 mld euro (Polska uzyskała pomoc w wysokości 578,1 mld euro).

III edycja będzie obejmować wsparcie dla projektów skupiających się na umacnianiu otwartego dialogu oraz wszelkich inicjatyw mających na celu wzmacnianie sieci transgranicznych oraz ponadnarodowych. Projekty wspierające dzielenie się wiedzą oraz nastawione na innowacyjność. Projekty budujące współpracę między sektorami (publicznym, obywatelskim, biznesowym oraz akademickim). Priorytety Funduszu na lata 2014-2021 to przede wszystkim:

• integracja społeczeństw, polegająca na zatrudnianiu młodzieży oraz ograniczaniu ubóstwa,
• innowacja, nastawienie na edukację i badania oraz konkurencyjność,
• ochrona środowiska, problem zmian klimatycznych,
• dobre i sprawiedliwe rządy, społeczeństwo obywatelskie, zwiększanie świadomości dotyczącej praw i wolności człowieka,
• sprawy wewnętrzne oraz wymiar sprawiedliwości.

Procedury i wnioski

Każdy z krajów objętych programem funduszy norweskich zobligowany został do utworzenia Krajowego Punktu Kontaktowego, który jest odpowiedzialny za realizację umów, koordynację działań związanych z tym przedsięwzięciem oraz przede wszystkim nadzór nad wdrażaniem funduszy na poziomie krajowym. W zależności od państwa ową rolę spełnia inna instytucja, w Polsce jest to Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. Program funduszy norweskich jest dedykowany różnym dziedzinom, dlatego też za realizację poszczególnych programów odpowiadają oddzielne, wyspecjalizowane jednostki, pełniące rolę tzw. operatorów. Przykładowo, jeżeli dany program ukierunkowany jest na zdrowie, odpowiednią jednostką staje się Ministerstwo Zdrowia. Rolą operatorów jest przygotowanie każdego programu, nabór wniosków, wybór projektów, które zostaną zrealizowane. Dodatkowo operatorzy skupiają się na monitorowaniu przebiegu prac projektowych, stopniu jego realizacji oraz promowaniu projektu. Nadzór nad funduszami po stronie państw będących darczyńcami pełnią Komitet Mechanizmu Finansowego oraz Norweskie ministerstwo Spraw Zagranicznych, dodatkowe wsparcie tym instytucjom zapewnia Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli, którego głównym zadaniem jest zarządzanie budżetem i jego kontrola na poziomie operacyjnym.

Dofinansowanie projektów

Aby projekt mógł zostać zrealizowany musi mieć charakter transnarodowy bądź transgraniczny i obejmować współpracą co najmniej trzech partnerów z różnych krajów Dofinansowanie projektów może osiągać wartość nie większą niż 85% całkowitych kosztów projektu, pozostałe 25% to wkład własny państw, które są beneficjentami funduszy norweskich. Minimalna kwota, którą można uzyskać w ramach dofinansowania projektu wynosi 250 tys. euro. Aby uzyskać dofinansowanie projektów, należy wziąć udział w konkursach, które są ogłaszane przez operatorów z poszczególnych programów. Operator po zebraniu wniosków tworzy pewnego rodzaju listę rankingową, która następnie trafia do Komitetu ds. Wyboru Projektów. W programach partnerskich podczas obrad oprócz przedstawicieli danego kraju wchodzą także przedstawiciele państw będących darczyńcami. Kolejnym etapem jest przedstawienie kilku rekomendowanych projektów operatorowi, na podstawie tych propozycji podejmowana jest ostateczna decyzja. W celu wspierania rozwoju i współpracy partnerskiej między poszczególnymi programami oraz partnerami stworzono Fundusz Współpracy Dwustronnej na poziomie programu. Jego zadaniem jest ułatwianie w poszukiwaniu partnerów, pomoc w przygotowaniu i składaniu odpowiednich wniosków, rozwój potencjalnych partnerstw, budowanie sieci komunikacyjnej oraz sieci współpracy. Wymiana zdobytych informacji oraz dzielenie się doświadczeniami, praktykami i technologią oraz wiedzą dotyczącą działaniom w sytuacjach kryzysowych. Kwota tego funduszu to ok. 1,5 procenta wydatków kwalifikowanych określonego programu.

Fundusze norweskie — artykuły polecane

Europejski Fundusz Spójności — Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego — Budżet obywatelski — Traktat Rzymski — FATF — Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka — Europejska Karta Samorządu Regionalnego — Polityka regionalna Unii Europejskiej — Europejski Bank Inwestycyjny

Bibliografia

• Rzychoń T. (2006), Dotacje na inwestycje: fundusze strukturalne UE, fundusze norweskie i z EOG, programy krajowe, Wydawnictwo Helion, Gliwice
• Strona internetowa: Norway Grants
• Szeląg Z. (2010), Możliwości finansowania zewnętrznego działań ochronnych i edukacyjnych na przykładzie projektów realizowanych w nadleśnictwie Łopuchówko przy wsparciu środkami funduszy norweskich oraz unii europejskiej, Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 12. Zeszyt 1
• Wikipedia.org, Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy

Autor: Agnieszka Kobak