Wycena zagranicznych środków pieniężnych

Wycena polega na ustaleniu wartości danego składnika aktywów, czy też pasywów. O ile wycena tych składników nie nastręcza trudności, jeśli są one wyrażone w walucie krajowej, to w przypadku składników wyrażonych w walutach obcych mogą pojawić się pewne trudności. Wynikają one głównie z konieczności przyjęcia odpowiedniego kursu do przeliczeń waluty obcej na walutę polską.

TL;DR

Wycena składników finansowych może być trudna, jeśli są wyrażone w walutach obcych. W takim przypadku można użyć kursu banku lub średniego kursu NBP. Wycena składników odbywa się na dzień operacji gospodarczej lub na dzień bilansowy. Różnice kursowe mogą być zaliczone do przychodów finansowych lub kosztów finansowych, ale istnieją kilka wyjątków. Jeśli brakuje kursu dla danej waluty, można użyć kursu odniesienia.

Dzień wyceny

Wyceny możemy dokonywać w dwóch momentach: w momencie dokonania operacji gospodarczej oraz na dzień bilansowy.

Jeśli chodzi o operacje gospodarcze wyrażone w walutach obcych, to na dzień przeprowadzenia wycenia się je po kursie:

• kupna lub sprzedaży waluty stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka. Dotyczy to operacji kupna i sprzedaży walut oraz wpływu należności lub zapłaty zobowiązań. Kurs kupna stosujemy przy sprzedaży waluty przez jednostkę oraz przy wpływie należności w walucie obcej na rachunek tejże jednostki. Natomiast w przypadku nabycia waluty oraz spłaty zobowiązania wyrażonego w walucie innego kraju stosujemy kurs sprzedaży, jaki stosuje bank obsługujący jednostkę.
• średnim ustalonym dla danej waluty przez NBP na dzień dokonania operacji gospodarczej, chyba że w zgłoszeniu celnym (lub innym wiążącym dokumencie) ustalony został inny kurs. Dotyczy to sytuacji innych niż wymienione w punkcie 1.

Przykład

Jednostka nabyła dnia 15/10/2006 środek trwały, którego cena wynosiła 5000 euro, a kurs określony w dokumencie SAD wynosił 3,90. Dnia 23/10/2006 dokonano zapłaty za ten środek, a kurs sprzedaży euro banku, z którego usług korzysta jednostka, wynosił 4,00. W związku z tym, jednostka wyceniała środek trwały w dniu 15/10 na kwotę 19 500 zł, a dnia 23/10 faktycznie zapłaciła 20 000 zł. Kwota 500 zł (20 000 ? 19 500) stanowi dla jednostki koszt finansowy, chyba że ten nabyty składnik został zakwalifikowany początkowo do środków trwałych w budowie, np. ze względu na jego instalację, to w takim przypadku można zwiększyć wartość tego środka o tę różnicę kursową, czyli w tym wypadku o 500 zł.

Dzień bilansowy

Na dzień bilansowy składniki wyrażone w walutach obcych wycenia się:

• składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów po obowiązującym w tym dniu średnim kursie danej waluty ogłoszonym przez NBP,
• gotówkę znajdującą się jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych, a więc np. kantorach, po kursie, wg którego nastąpił jej zakup, jednak nie wyższym niż średni kurs danej waluty ogłoszony w tym dniu przez NBP.

Różnice kursowe

Różnicę kursowe powstałe w toku wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów (czy wynikające z wyceny bilansowej, czy też różnych momentów zarachowania kosztu/przychodu i dnia faktycznej zapłaty) co do zasady zalicza się do przychodów finansowych (dodatnie różnice kursowe, czyli sytuacja kiedy jednostka zyskała, np. gdy kurs w momencie zapłaty był niższy, niż w momencie zarachowania kosztów) lub kosztów finansowych (ujemne różnice kursowe, czyli jednostka straciła, np. gdy kurs kupna banku w momencie wpływu przychodów był niższy, niż średni kurs NBP w momencie zarachowania tego przychodu).

Istnieje jednakże kilka wyjątków:

• cena nabycia lub koszt wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych może ulec zwiększeniu (zmniejszeniu) o ujemne (dodatnie) różnice kursowe, naliczone do czasu oddania ich do użytkowania,
• koszt wytworzenia produktów lub cena nabycia towarów może ulec zwiększeniu (zmniejszeniu) o ujemne (dodatnie) różnice kursowe - w uzasadnionych przypadkach niezbędnego i długotrwałego przygotowania towaru lub produktu do sprzedaży lub długiego okresem wytwarzania produktu.
• różnice kursowe dotyczące inwestycji długoterminowych - jeśli spowodowały wzrost ich wartości zalicza się je na kapitał z aktualizacji wyceny. Jeśli następnie nastąpi obniżenie wartości inwestycji długoterminowych na skutek różnic kursowych, to do wysokości, o którą pierwotnie zwiększone ten kapitał, zmniejsza się go, a resztę zalicza do kosztów finansowych. Jeśli natomiast następuje zwiększenie wartości tych inwestycji, a wcześniej dokonano zmniejszenia ich wartości zaliczonego do kosztów finansowych, to o wartość, jaką zaliczono do kosztów finansowych, zwiększa się przychody finansowe, a nadwyżkę zalicza się na kapitał z aktualizacji wyceny.

Jeżeli dany składnik aktywów bądź pasywów jest wyrażony w walucie, dla której bank, z którego usług korzysta jednostka, lub NBP nie ustalają kursu, to w takim przypadku kurs tych walut (który będzie służył do wyceny tego składnika) ustala się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ustalany przez NBP.

Wycena zagranicznych środków pieniężnych — artykuły polecane

Wycena bilansowa — Różnice kursowe — Rozliczenia międzyokresowe przychodów — Inne inwestycje krótkoterminowe — Wycena aktywów finansowych — Przychody finansowe — Wycena składników bilansu — Koszty finansowe — Model wyceny bilansowej oparty na wartości przeszacowanej

Bibliografia

• M.Gmytrasiewicz A.Karmańska Rachunkowość finansowa wyd. Difin Warszawa 2004, s. 93-114 139-204
• Olchowicz I. (2009), Rachunkowość podatkowa, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Tomasz Pająk

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.