Kryteria Bedaux

Chociaż rozwój metod wartościowania pracy sięga czasów pierwszej rewolucji przemysłowej, to ich systematyzacją zajęto się stosunkowo niedawno, a mianowicie w ostatnich dziesięcioleciach. W całym zbiorze metod wartościowania pracy wyróżnić można dwa główne typy: metody sumaryczne oraz metody analityczne.

Techniki analityczne uważane są za bardziej dokładny i efektywny sposób oceny, polegający na ustaleniu i ocenie struktury operacji i czynników utrudnień danego rodzaju pracy, powodującego określony wysiłek pracowników oraz na określeniu stopnia trudności za pomocą skal liczbowych. Techniki analityczne dzielą się na: technikę analityczno - punktową i technikę porównywania wyników. Z czego częściej wykorzystywana jest technika analityczno - punktowa.

Metoda Bedaux

Twórcą pierwszej metody analitycznej w 1916 r. był Francuz na stałe mieszkający i pracujący w USA Charles Bedaux. Polegała ona na bardziej oryginalnym niż dotychczas normowaniu, wartościowaniu i wynagradzaniu pracy ludzkiej (początkowo zaczęto wdrażać tę metodę w przedsiębiorstwie Bedaux Corporation).

Według Ch. Bedaux wynagrodzenie pracownika powinno zależeć wyłącznie od rodzaju pracy, nie zaś od wykształcenia czy innych walorów wykonawcy. Z tego wynikała potrzeba przeprowadzania punktowej oceny wymagań stawianych wykonawcom różnego rodzaju prac. Dla potrzeb pomiaru Bedaux opracował szereg kryteriów syntetycznych, tzw. kryteriów stopnia trudności pracy, którym przypisywał określoną liczbę punktów. Kryteria te to:

1. Wykształcenie, doświadczenie, zręczność (max 88 pkt.)
2. Odpowiedzialność i wysiłek umysłowy (max 43 pkt.)
3. Wysiłek psychofizyczny (max 28 pkt.)
4. Ryzyko zawodowe (max 22 pkt.)

Wyżej wymienione kryteria dotyczą pierwotnej wersji metody oraz wartościowania pracy robotników fizycznych. Z biegiem lat Bedaux udoskonalił swoją metodę, tak aby można ją było też wykorzystać w sposób uniwersalny - do wartościowania pracy kadr biurowych i kierowniczych. Wymagało to dodania dwóch następujących kryteriów:

1. Właściwości umysłowe (duchowe) (max 57 pkt.)
2. Właściwości moralne (max 95 pkt.)

Charakterystyka kryteriów

Ad.1) To wartości potrzebne do wykonywania konkretnej pracy. Dodatkowe mierniki w tej grupie to: czas kształcenia, czas niezbędny na przyuczenie, ogólne doświadczenie zawodowe i praktyka, zręczność manualna, wymagana precyzja w wykonywaniu ruchów roboczych, szczególnie skomplikowana praca, zdolność reagowania.

Ad.2) Mowa tu o wymaganiach umysłowych i odpowiedzialności w konkretnej pracy. Dodatkowymi kryteriami w tej grupie są m.in.: wartość przedmiotów i środków pracy (chodzi tu o rodzaj urządzeń i tworzyw wykorzystywanych przy wykonywaniu danej pracy), znaczenie funkcji w przebiegu pracy (czyli np. powiązania z innymi operacjami), organizowanie pracy zespołowej (czy podczas wykonywania zadania niezbędna jest współpraca z innymi stanowiskami), spostrzegawczość i zdolność myślenia (konieczny stopień skupienia przy wykonywaniu konkretnego zadania), spolegliwość.

Ad.3) To co pracownik musi wnieść, dać z siebie przy wykonywaniu danego zadania. Kryteria brane tu pod uwagę to: monotonia pracy, nienormalna pozycja przy pracy, szczególnie ciężka praca, uciążliwe warunki środowiska pracy.

Ad.4) Jest to wszelkie ryzyko związane z wykonywaniem pracy. Należy zaznaczyć jednak, że pierwotnie autorowi kryteriów chodziło jedynie o ryzyko dotyczące osoby pracownika. Wymienia się tu następujące składowe: choroby zawodowe, wypadki przy pracy, skutki przeciążenia pracą.

Ad.5) Do kryteriów elementarnych w tej grupie zaliczymy: wygląd zewnętrzny i dar wymowy, pamięć, biegłość w liczeniu, pomysłowość i zmysł estetyczny.

Ad.6) Tutaj kryteriami elementarnymi są: umiejętność pracy zespołowej, przedsiębiorczość, autorytet i poczucie odpowiedzialności.

Metoda analityczna Bedaux była pierwszą tego typu i od tego czasu opracowano wiele innych, pochodnych metod takich jak m.in.: metody G.W. Hagnera i H. Wenga, Sulzera i H. Timmego. Jednak metoda Bedaux pozostaje wzorcową w zestawie analitycznych metod wartościowania pracy.

Kryteria Bedaux — artykuły polecane

Ocena środowiska pracy — Metoda Sulzera — Ergonomiczna lista kontrolna — Metoda Kordaszewskiego — Metoda chronometrażu — Obciążenie statyczne — Metoda UMEWAP-85 — Model cech pracy — System oceniania

Bibliografia

• Martyniak Z. (1996), Organizacja i zarządzanie - 60 problemów teorii i praktyki, Antykwa, Kluczbork
• Martyniak Z. (1997), Organizacja i zarządzanie. 15 efektywnych metod, Antykwa, Kraków-Kluczbork
• Martyniak Z. (1999), Metody organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Mikołajczyk Z. (2002), Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Wyrwicka M., Polityka kadrowa przedsiębiorstwa

Autor: Natalia Jedynak