Teoria praw własności

Teoria praw własności
Polecane artykuły
Ekologiczna teoria przedsiębiorstwa Menedżerska teoria przedsiębiorstwa Fordowsko-Marksowska teoria przedsiębiorstwa Alokacja zasobów Gospodarka rynkowa Behawioralna teoria przedsiębiorstwa Kapitał ludzki Ekonomia społeczna Teoria dominacji przedsiębiorstwa

Teoria praw własności koncentruje się na prawach własności podmiotów wnoszących czynniki wytwórcze do gospodarki i im nadaje najważniejsze znaczenie w określaniu roli przedsiębiorstwa. Prawa własności są narzędziem, które pozwala planować działania i rozwijać przedsiębiorstwo. Ich wartość jest wyznaczana poprzez koszty obrony tego prawa i jego egzekwowania.

Dużą wagę do praw własności przywiązywali przedstawiciele szkoły praw własności. Wyróżnili oni cechy praw własności:

• ich regulacja odbywa się przez prawo i zwyczaje, które są odmienne w poszczególnych krajach, a także w danych okresach historycznych
• im bardziej precyzyjne prawo, tym bardziej wartościowe rynkowo jest dane prawo własności. Prawa własności zdefiniowane niejasno zwiększają koszty ochrony praw przed ingerencją ze strony osób trzecich
• prawa własności mogą dotyczyć własności: jednostki, grupowej i społecznej
• najbardziej wartościowe są prawa do własności prywatnej, ponieważ dzięki nim jesteśmy w stanie przewidzieć zachowania osób trzecich. Dany zasób praw będący pod ochroną wyłącznie jednego właściciela będzie najbardziej chroniony
• im bardziej "ekskluzywne" jest dane prawo własności, tym wyższa wartość ekonomiczna danych praw
• im bardziej ograniczony transfer praw własności, tym mniejsza wartość rynkowa tego prawa
• jeżeli występuje brak praw własności lub są one nieprecyzyjnie sformuowane, prowadzi to do powstawania tzw. efektów zewnętrznych (np. zanieczyszczenie środowiska)

Przedsiębiorstwo w teorii praw własności

Przedsiębiorstwo jest definiowane jako organizacja, która odbiera i przyjmuje prawa własności od jednostek bioracych udział w procesach gospodarczych. Konkurencyjność środowiska, w którym działa dane przedsiębiorstwo jest definiowane przez efektywność alokacji praw własności, a także stopień prywatyzacji gospodarki. Przy doskonale dopasowanej alokacji praw własności korzyści przedsiębiorstwa i ogólnie gospodarki są największe. W rzeczywistości jednak, występuje nieefektywny system rynków, co przyczynia się do rozbieżności w korzyściach, jakie osiąga organizacja i gospodarka.

Kluczową rolę w przedsiębiorstwie odgrywa właściciel, jednak przy nieefektywnej alokacji zasobów zostaje on zastapiony przez menedżerów. Są oni wynagradzani poprzez włączenie ich we własność przedsiębiorstwa.

Główni przedstawiciele teorii

• Alchain
• Demsetz
• North
• Barzel
• Woodward
• Carr
• Mathewson
• Levmore

Przykłady przedsiębiorstw najlepiej wyjaśnionych przez teorię

• KBC
• Groupe Auchan
• IKEA
• Caterpillar
• Alchemia
• Boryszew
• Barlinek
• Kęty
• Projprzem
• Swarzędz
• Teta
• WSiP

Bibliografia

• A. Noga, Teorie przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 187-189
• J. Engelhardt,Współczesne przedsiębiorstwo, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2009, str. 39-41

Autor: Jagoda Kordas