Terms of trade

Terms of trade
Polecane artykuły
Realny kurs walutowy Dobro substytucyjne Parytet siły nabywczej Utarg Stopa inflacji Przewaga komparatywna Ceny stałe Elastyczność cenowa popytu Produkt krajowy brutto

Terms of trade - jest to miara stosunku, w jakim eksport jednego kraju jest wymieniany na eksport innego kraju, a tym samym wskaźnik obrazujący ich wzajemną konkurencyjność.

Najczęściej stosowanymi wersjami tego wskaźnika są:

• towarowe TOT
• wolumenowe TOT
• dochodowe TOT

Towarowe TOT

Oznaczają ceną dobra eksportowanego wyrażoną w jednostkach dobra importowanego. W praktyce jest to obliczane jako relacja indeksu cen w eksporcie do indeksu cen w imporcie.

$TOT_{t}=\left({\frac {P_{ex}}{P_{im}}}\right)\cdot 100$

Gdzie:

indeks cen w eksporcie wynosi $P_{ex}$

indeks cen w imporcie wynosi $P_{im}$

Gdy wskaźnik ten jest większy od 100, oznacza to, że ceny w eksporcie rosną szybciej niż ceny w imporcie, wskaźnik mniejszy od 100 wskazuje na relację odwrotną. Im wskaźnik ten jest wyższy tym występują korzystniejsze relacje cenowe w handlu zagranicznym.

Wolumenowe TOT

Stanowią relację ilości importu do ilości eksportu. Można obliczyć ten wskaźnik w następujący sposób:

$TOT_{w}=\left({\frac {Q_{im}}{Q_{ex}}}\right)\cdot 100$

Gdzie:

wolumen importu wynosi $Q_{im}$

wolumen eksportu wynosi $Q_{ex}$

Im wskaźnik ten wyższy, tym więcej towarów kraj otrzymuje za eksportowane towary.

Dochodowe TOT

Jest to iloczyn towarowych terms of trade i wolumenu eksportu. Wskaźnik ten informuje o tym, jaką wielkość importu można sfinansować bieżącymi wpływami z eksportu. Dochodowe terms of trade obliczamy:

$TOT_{i}=\left({\frac {P_{ex}}{P_{im}}}\right)\cdot Q_{ex}=TOT_{t}\cdot Q_{ex}\cdot 100$

Im dochodowe terms of trade są wyższe, tym eksport ma większą siłę nabywczą. Wskaźnik ten lepiej od cenowego mierzy korzyści handlu, gdy terms of trade zmieniają się pod wpływem wzrostu gospodarczego.

Czynnikowe terms of trade

Bardzo użytecznymi wskaźnikami zmian cen w handlu międzynarodowym są tzw. czynnikowe terms of trade. Cechują się tym, że starają się odnosić wahania cen w eksporcie i imporcie do zmian w kształtowaniu się niektórych tendencji wewnątrz gospodarki danego kraju.

Wyróżniamy:

• jednoczynnikowe terms of trade
• dwuczynnikowe terms of trade

Jednoczynnikowe terms of trade jest wskaźnikiem który waży towarowe terms of trade indeksem wydajności w przemyśle produkującym na eksport. Oblicza się go w następujący sposób:

$TOT_{c'}=\left({\frac {P_{ex}}{P_{im}}}\right)\cdot W_{ex}$

Gdzie:

indeks wydajności pracy w sektorze eksportowym wynosi $W_{ex}$

Wzrost tego wskaźnika oznacza, że jednostkę pracy zastosowaną w sektorze produkującym na eksport można kupić więcej dóbr importowanych. Wskaźnik ten jest najbardziej przydatny w przypadku krajów rozwijających się. Jego wzrost może wskazywać na wychodzenie tych krajów z zacofania.

Dwuczynnikowe terms of trade są ważone nie tylko indeksem wydajności sektora produkującego na eksport, ale również indeksem wydajności sektora produkującego na potrzeby importowe danego kraju w kraju partnerskim. Obliczamy go:

$TOT_{c''}=\left({\frac {P_{ex}}{P_{im}}}\right)\cdot \left({\frac {W_{ex}}{W_{im}}}\right)$

Gdzie:

indeks wydajności sektora produkującego na potrzeby importowe danego kraju w kraju partnerskim wynosi $W_{im}$

Wzrost tego czynnika oznacza, że wymiana czynników produkcji odbywa się z coraz to większą korzyścią dla eksportera.

Model uproszczony dwóch krajów

W celu wyjaśnienia o co chodzi w terms of trade możemy w uproszczonym przypadku przyjąć model w którym mamy dwa kraje i dwa dobra handlowe. Terms of trade definiujemy wtedy jako stosunek całkowitych dochodów ze sprzedaży eksportowanych dóbr przez kraj A do kraju B do całkowitych kosztów importu dóbr z kraju B. W tym uproszczonym modelu dla każdego poszczególnego dobra eksport dla jednego kraju równa się wartości importu kraju drugiego. Przyjmując konkretne wartości załóżmy że kraj A wyeksportował do kraju B towary o wartości 5 mln USD, jednocześnie importując towary o wartości 10 mln USD, wskaźnik terms of trade obliczając na podstawie powyższych wzorów będzie wynosił 0,5. Jak wspomniano eksport jednego kraju jest importem drugiego co oznacza że warunki są wzajemne i będzie to odwrotność terms of trade dla kraju A co w naszym wypadku daje nam wartość 2. Kiedy ta liczba spada czyli kraj zaczyna więcej kupować niż sprzedawać mówimy o pogarszaniu się warunków handlu (bilansu handlowego). Wyniki mogą być również podawane w formie procentowej tutaj odpowiednio 50% i 200%. Przy wartościach procentowych łatwej formułować komunikaty na temat zmian, spadek z 100% do 80% będzie oznaczał pogorszenie warunków handlowych o 20%

Ograniczenia

Cena eksportu danego kraju może być bardzo silnie uzależniona od wartości jego waluty, na którą duży wpływ ma wysokość stóp procentowych. Jeżeli wartość waluty poszczególnych krajów zwiększa się poprzez podniesienie stóp procentowych możemy spodziewać się poprawienia wskaźników terms of trade. Jednakże to wcale nie musi oznaczać poprawy standardu życia, z uwagi na wzrost cen eksportowych zauważony przez inne kraje prowadzi do zmniejszenia wielkości eksportu. Korzyścią z takiego układu spraw jest stworzenia przedsiębiorstwom środowiska do konkurowania na arenie międzynarodowej i pozwolenie na walkę o sprzedaż swoich produktów pomimo relatywnie wysokiej ceny. W odróżnieniu od modelu, w świecie rzeczywistym jesteśmy w stanie oszacować ilości na podstawie badań. Obecnie w handlu międzynarodowym bierze udział ponad 200 krajów oferując miliony różnych produktów. Z uwagi na tak ogromne ilości i złożoność obliczeń ryzyko uzyskania wyników odbiegających od rzeczywistych wartości jest znaczne.

Bibliografia

• Backus, David, Patrick J. Kehoe, and Finn E. Kydland. (1992) Dynamics of the Trade Balance and the Terms of Trade: The S-curve. No. w4242. National Bureau of Economic Research
• Bożyk P., Misala J., Puławski M. (1998) Międzynarodowe stosunki ekonomiczne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Budnikowski A. (2001) Międzynarodowe stosunki gospodarcze Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mendoza, Enrique G. (1995) "The terms of trade, the real exchange rate, and economic fluctuations." International Economic Review 101-137.
• Svensson, Lars EO, and Assaf Razin. (1983) The terms of trade and the current account: The Harberger-Laursen-Metzler effect. Journal of political Economy 91.1 97-125.
• Świerkocki J. (2004) Zarys międzynarodowych stosunków gospodarczych Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Magdalena Idzik, Piotr Kulik