Warsztat

Warsztat (ang. workshop) to wspólna sesja robocza, podczas której zespół wspólnie osiąga uzgodniony cel. Celem może być rozwiązanie problemu, tworzenie pomysłów, rozwiązywanie problemu lub znalezienie porozumienia między członkami zespołu. Warsztaty różnią się od konwencjonalnych spotkań tym, że wykorzystują ustrukturyzowane podejście twórcze, a zatem mają inny rodzaj programu i zachowań. Można nawet zastosować zasady warsztatów, aby ulepszyć codzienne spotkania. Warsztaty konkurują z czasem ludzi, więc prowadzący warsztat musi zaplanować i poprowadzić go tak, aby cel został osiągnięty w dozwolonym czasie (P. Hamilton 2016, s. 3).

TL;DR

Artykuł opisuje różne rodzaje prowadzenia warsztatów oraz metody twórczego myślenia stosowane podczas warsztatów. Wskazuje też na strukturę warsztatu, która obejmuje trzy etapy: tworzenie, ocenę i opracowanie pomysłów. Celem warsztatów jest osiągnięcie wspólnego celu przez interaktywną pracę zespołową.

Rodzaje prowadzenia warsztatów

Poniżej przedstawione zostały trzy rodzaje prowadzenia warsztatów, od mniej do bardziej interaktywnych. Ich znajomość pomaga w zaprojektowaniu i ustrukturyzowaniu (nie wspominając o prowadzeniu) warsztatu (N. Highmore Sims 2016, s. 2):

Wykładowca / osoba dzieląca się informacjami

• Cechy:
  • Pozostaje w pozycji stojącej przez ok. 90-100% czasu trwania warsztatu
  • Zwykle postrzegany jako ekspert w niektórych dziedzinach
  • Większość treści wyjaśniana jest ustnie lub poprzez modele wizualne
  • Może być bardzo dobrym mówcą publicznym, który angażuje publiczność
  • Zwykle stoi w niewielkiej odległości od grupy. Grupy usadowione są w rzędach, czasem przy stolikach
  • Niewielka elastyczność sesji lub jej brak w celu reagowania na potrzeby lub zmiany w grupie
• Materiały:
  • Pomocami wizualnymi będą PowerPoint, rzutniki, wideo / film, flipcharty (rzadziej)
  • Materiały informacyjne często zawierają dużo tekstu
  • Brak wizualizacji na ścianach lub w innym miejscu lub wykorzystywanych przez grupę podczas prezentacji
• Model:
  • Model przekazywania wiedzy
  • Niewielkie lub żadne praktyczne aktywności z odbiorcami
  • Pytania, jako formalne podsumowanie, zwykle kończą spotkanie

Trener / lider

• Cechy:
  • Pozostaje w pozycji stojącej przez ok. 60-80% czasu trwania warsztatu, ale znacznie więcej porusza się/angażuje z uczestnikami
  • Nie musi być ekspertem, ale będzie musiał umieć poprowadzić dyskusję
  • Większość treści ma charakter słowny, z pewnymi demonstracjami i ćwiczeniami opartymi na dyskusji lub debacie grupowej
  • Większa interaktywność oznacza mniejszy nacisk na umiejętności mówcy i większą elastyczność w reagowaniu na zmiany lub potrzeby grupy
  • Zwykle stoi na czele grupy lub siedzi na stole roboczym, z grupą usadowioną w podkowę, w stylu kabaretowym lub stylu konferencyjnym
• Materiały:
  • Bardziej prawdopodobne jest, że flipcharty będą używane interaktywnie
  • Inne pomoce wizualne (PowerPoint itp.)
  • Dodatkowe materiały mogą być dystrybuowane po kolei lub po całym pokoju lub używane podczas ćwiczeń
  • Uczestnicy mogą mieć podręczniki do pracy podczas warsztatów lub wziąć ze sobą po warsztacie
• Model:
  • Model dzielenia się wiedzą
  • Dosyć praktyczny, odpowiedni do treningu wiedzy i umiejętności
  • Pytania na końcu sekcji lub w trakcie

Moderator / trener

• Cechy:
  • Może stać z przodu, na środku, w grupie, poruszać się - bez "umiejscowienia władzy"
  • Niezbędna jest tylko wiedza specjalistyczna
  • Niektóre wypowiedzi ustne (20-30%), ale przede wszystkim w formie prowadzenia ćwiczeń, podejmowania tematów, organizowania dyskusji i podsumowań
  • Wysoce praktyczny i interaktywny, moderator pracuje dużo na osobności lub wewnątrz grup podczas ćwiczeń
  • Może siedzieć w kręgu z grupą, ale na tym samym poziomie
• Materiały:
  • Może to być szeroka gama materiałów wizualnych, słuchowych i kinestetycznych uzytych w ćwiczeniach
  • Pomocami wizualnymi najczęściej są flipcharty, plakaty itp.
  • Podręczniki lub materiały informacyjne mogą być interaktywne
• Model:
  • Model dzielenia się doświadczeniem i umiejętnościami
  • Bardzo praktyczny, odpowiedni do treningu umiejętności
  • Wysoki poziom wkładu i uczestnictwa wymagany od grupy
  • Pytania zadawane przez cały czas

Myślenie twórcze w strukturze warsztatu

Warsztaty wykorzystują metodę twórczego myślenia. Metoda twórczego myślenia to nowy sposób podejścia do tematu w celu znalezienia nowych rozwiązań. Często mamy nadzieję, że natychmiast wymyślimy wspaniałe pomysły, ale jeśli zbyt wcześnie skoncentrujemy się na znalezieniu właściwej odpowiedzi, skrócimy nasze twórcze myślenie. Kluczem do tworzenia świetnych pomysłów jest w pierwszej kolejności posiadanie wielu pomysłów - nawet jeśli większość pomysłów jest nietrafiona, to prowadzą one do innych. Nawet jeśli wpadniesz na pomysły, które są zbyt ambitne lub niemożliwe do wdrożenia, mogą one prowadzić do nowego myślenia i wykonalnych rozwiązań. Nie jest możliwe prowadzenie twórczego myślenia w tym samym czasie co myślenie ewaluacyjne, dlatego prowadzący warsztat musi zastanowić się, jak oddzielić te style myślenia. Istnieją cztery główne sposoby myślenia stosowane w procesie twórczym (P. Hamilton 2016, s. 8-9):

Rozbieżne myślenie polega na twórczym opracowaniu, szerokim myśleniu i badaniu wielu opcji.

Konwergentne myślenie polega na zawężaniu, wybieraniu właściwych odpowiedzi i ustalaniu priorytetów pomysłów.

Analiza polega na zastosowaniu Twojej wiedzy i doświadczenia do tematów pomysłów i wypracowaniu najważniejszych elementów, które należy jasno wyrazić.

Synteza jest wyrażeniem lub sformułowaniem tych pomysłów w sposób, który czyni je jasnymi i łatwymi do zrozumienia dla innych ludzi, aby można było w jakiś sposób postępować zgodnie z nimi.

Struktura warsztatu

Dla każdego warsztatu, dla 10 lub 100 osób, istnieje prosta metoda, która stosuje te cztery style myślenia. Metodę tę można stosować na dowolny temat przez dwie godziny lub nawet dwa dni (P. Hamilton 2016, s. 9-10):

• Etap 1: Tworzenie (60% czasu warsztatu)
  • Cel - Tworzenie wielu opcji i możliwości wczesnych pomysłów.
  • Podejście - Stosowanie twórczego myślenia w kilku rundach generowania pomysłów.
  • Styl myślenia - Rozbieżne myślenie, twórcze i spontaniczne, dające wiele możliwości, bez oceny i krytycznego myślenia.
  • Wynik - Obszerna lista pomysłów i wskazówek.
• Etap 2: Ocena (10% czasu warsztatu)
  • Cel - Przejrzenie wszystkich opcji i rozważenie najlepszych pomysłów i wszelkich tematów w ramach pomysłów.
  • Podejście - Dyskutowanie jako zespół, identyfikowanie kluczowych tematów lub głosowanie na ulubione pomysły.
  • Styl myślenia - Konwergentne myślenie, ocena pomysłów pod kątem celów i wykonalności oraz wybór najlepszych tematów lub opcji dalszego rozwoju.
  • Wynik - Lista ważnych tematów i pomysłów.
• Etap 3: Opracowanie (30% czasu warsztatu)
  • Cel - Rozwijanie najlepszych pomysłów i tematów w konkretne działania.
  • Podejście - Wybranie i rozwijanie najlepszych pomysłów w podziale na zespoły.
  • Styl myślenia - Analiza i synteza, praca nad najlepszymi pomysłami i tematami w celu połączenia najlepszych elementów i wyrażenia istoty pomysłu.
  • Rezultat - Krótka lista najlepszych pomysłów, konkretnie opisana i jasna z rekomendacjami na działania i kolejne kroki.

Warsztat — artykuły polecane

Metody szkoleń — Burza mózgów — Coaching — Zarządzanie wiedzą w negocjacjach — Kształtowanie zespołu — Design thinking — Wywiad — Mapa myśli — Planning poker

Bibliografia

• Brooks-Harris J. (red.) (1999), Workshops: Designing and Facilitating Experiential Learning, Sage Publications, London
• Hamilton P. (2016), The Workshop Book: How to design and lead successful workshops, Pearson UK, London
• Highmore Sims N. (2016), How to Run a Great Workshop: The Complete Guide to Designing and Running Brilliant Workshops and Meetings, Pearson UK, Edinburgh
• Witek-Crabb A. (2013), Warsztat stratega: Zbiór narzędzi dla trenerów i wykładowców zarządzania strategicznego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Joanna Ciesielska