Arthur Okun

Arthur Okun (1929-1980) amerykański ekonomista, przedstawiciel nurtu postkeynesizmu.

Urodził w Jersey City w stanie New Jersey. Niewiele wiadomo o jego dzieciństwie i dorastaniu. Studiował i doktoryzował się na Colombia Univeristy. Od 1952 roku wykładał na Yale University, gdzie w 1963r. otrzymał tytuł profesora nauk ekonomicznych. Począwszy od roku 1961 był uczestnikiem Komitetu Doradców Ekonomicznych prezydenta USA John'a Kennedy'ego, później także za prezydenta Lyndon'a Johnson'a. W 1968 roku został przewodniczącym tego Komitetu. W późniejszych latach Arthur Okun był pracownikiem Brooking Institution Jedna z najstarszych amerykańskich Instytucji naukowych i badawczych, specjalizująca się dziedzinach nauk: socjologicznych, ekonomicznych, globalizacyjnych, politycznych (w tym: polityki zagranicznej), rządowych.

Poglądy i osiągnięcia

Okun jest autorem pojęcia "Potencjalny PNB" oznaczającego produkcję, którą można uzyskać w danym okresie dzięki pełnemu wykorystaniu zasobów rzeczowych i ludzkich. Pojęcie to stało się jedną z wytycznych polityki gospodarczej w Stanach Zjednoczonych. Opierając się na badaniach gospodarki amerykańskiej, Okun sformułował prawo nazwane później jako Prawo Okuna. Według tego prawa dla każdego 1% wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia luka PNB powiększą się o wielkość 2,5%.

Okun prowadził również badania związane ze zmniejszeniem kosztów inflacji. Z jego badań wynikało, że aby obniżyć koszty inflacji o 1% należy utrzymać bezrobocie przez rok na poziomie o 2% wyższym od naturalnej stopy bezrobocia.

Dorobek Okuna obejmuje również wyjaśnienie zjawiska występującego w rozwiniętych gospodarkach, mówiącego że produkt oraz rynki czynników produkcji dostosowują się do zmian popytu i podaży przez zmiany ilościowe, a nie jak uważano przez zmiany cen. Stąd wynika, że bezrobocie nie prowadzi do spadku płac nominalnych, a wzrost mocy wytwórczych do obniżenia cen.

Okun jest autorem tezy "coś za coś" odnoszącej się do konfliktu pomiędzy efektywnością i sprawiedliwością. Teza ta mówi, że m.in. środki redystrybucyjne mające zapewnić wyrównanie dochodów (np. podatek progresywny) powodują obniżenie poziomu dobrobytu.

Wpływ teorii Okuna na politykę ekonomiczną

Teoria Okuna, stworzona przez Arthura Okuna, jest jednym z kluczowych narzędzi analizy ekonomicznej, które wpływa na podejmowanie decyzji politycznych dotyczących bezrobocia i wzrostu gospodarczego. Teoria Okuna zakłada, że istnieje odwrotna relacja między stopą bezrobocia a wzrostem gospodarczym - im wyższa stopa bezrobocia, tym niższy wzrost gospodarczy i vice versa. To odkrycie ma ogromne znaczenie dla polityki ekonomicznej, ponieważ sugeruje, że rząd może działać w celu zwiększenia wzrostu gospodarczego poprzez redukcję bezrobocia. Przykładowo, jeśli stopa bezrobocia jest wysoka, rząd może podjąć działania mające na celu stymulację gospodarki, takie jak inwestycje publiczne, obniżenie podatków czy programy szkoleniowe, aby zwiększyć zatrudnienie i zmniejszyć bezrobocie. Te działania mają na celu osiągnięcie równowagi na rynku pracy, co z kolei powinno przyczynić się do wzrostu gospodarczego.

Podejście Okuna do analizy rynku pracy różni się od innych teorii ekonomicznych głównie przez skoncentrowanie się na relacji między bezrobociem a wzrostem gospodarczym. Teoria Okuna skupia się na tym, jak bezrobocie wpływa na wzrost gospodarczy, podczas gdy inne teorie mogą przykładać większą wagę do innych czynników, takich jak inflacja, popyt konsumencki czy polityka pieniężna. Podejście Okuna jest także bardziej empiryczne, oparte na analizie danych statystycznych. Okuna opracował miarę zwaną "lukiem Okuna", która pokazuje, jak zmiany w bezrobociu wpływają na wzrost gospodarczy. Ta miara jest szeroko stosowana w analizie polityki ekonomicznej.

Teoria Okuna znalazła praktyczne zastosowanie w Stanach Zjednoczonych, szczególnie w okresie po II wojnie światowej. Rządy amerykańskie, w oparciu o teorię Okuna, podejmowały decyzje polityczne mające na celu zmniejszenie bezrobocia i stymulację wzrostu gospodarczego. Przykładem zastosowania teorii Okuna w praktyce jest program "Great Society" prezydenta Lyndona B. Johnsona, który miał na celu redukcję ubóstwa i bezrobocia poprzez inwestycje w edukację, zdrowie i mieszkalnictwo. Rząd amerykański wykorzystywał również luki Okuna do monitorowania i oceny skuteczności swoich działań politycznych.

Zasada Okuna znalazła zastosowanie nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w innych krajach na całym świecie. Rządy wielu państw wykorzystują teorię Okuna jako narzędzie do podejmowania decyzji politycznych dotyczących bezrobocia i wzrostu gospodarczego. Na przykład, w Europie, Komisja Europejska wykorzystuje luki Okuna do monitorowania postępów w zwalczaniu bezrobocia i osiąganiu celów zatrudnienia. Rządy krajów europejskich również korzystają z teorii Okuna przy opracowywaniu swoich polityk gospodarczych.

Mimo że teoria Okuna jest powszechnie akceptowana i stosowana, istnieją pewne kontrowersje i ograniczenia związane z jej zastosowaniem. Jednym z głównych zarzutów jest to, że teoria Okuna zakłada stałą relację między bezrobociem a wzrostem gospodarczym, podczas gdy tak naprawdę ta relacja może się różnić w zależności od czasu i kontekstu. Ponadto, teoria Okuna skupia się głównie na ilościowym aspekcie bezrobocia, pomijając inne ważne czynniki, takie jak jakość zatrudnienia czy nierówności dochodowe. Niektórzy krytycy argumentują, że polityka ekonomiczna powinna uwzględniać te czynniki w większym stopniu. Alternatywnym podejściem do analizy rynku pracy są teorie ekonomiczne, które skupiają się na innych czynnikach, takich jak elastyczność płac, struktura rynku pracy czy innowacje technologiczne. Te teorie mogą oferować różne perspektywy na analizę rynku pracy i mogą być wykorzystane jako uzupełnienie teorii Okuna.

Ważniejsze prace

• Potential GNP: Its Measurement and Significance (1962)
• Equality and Efficiency, The Big Trade-off (1975)
• Efficient Disinflationary Policies, American Economic Reviev (1978)
• Ceny i ilości: analiza makroekonomiczna (1981, wyd. pol. 1991)

Arthur Okun — artykuły polecane

David Ricardo — Podaż globalna — Prawo Okuna — John Richard Hicks — Jean Baptiste Say — Makroekonomia — Paradoks zapobiegliwości — Monetaryzm — Monetarna teoria inflacji

Bibliografia

• Słownik Historii Myśli Ekonomicznej pod red. Elżbiety Kundery, Wyd. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2001, s. 147-148
• Stankiewicz W. (2007), Historia myśli ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Anna Socha