Mechanizm transmisyjny

Rezerwy pieniądza służącego do przeprowadzania transakcji zachowują się w sposób podobny jak zapasy materialne, które znajdują się w sferze produkcji i obrotu. Rezerwy pieniężne mają swoje cykle obrotu. Cyklu obrotu rezerw kasowych jest to okres, w którym pieniądz jest trzymany w kasie lub na rachunku bankowym, zanim zostanie wydany.

Cykl trzymania pieniędzy jako rezerwy kasowej powoduje rozdwojenie w czasie sprzedaży od kupna, w którym dane jednostki pieniężne pośredniczą. Czasowe rozszczepienie tych dwóch aktów powoduje, że w gospodarce dynamicznej w skali makroekonomicznej wartość strumienia podaży dóbr i usług w danym przedziale czasowym jest większa od wartości strumienia popytu, reprezentowanego przez przychody pieniężne realizowane przy wytwarzaniu i obrocie produktu społecznego.

Gospodarka dynamiczna

W gospodarce dynamicznej występuje więc stała nadwyżka podaży w stosunku do popytu wewnętrznego. Upłynnianie tej nadwyżki wymaga kreowania dodatkowego popytu, przez siłę nabywczą transmitowanego do obiegu pieniądza. W warunkach obiegu pieniądza towarowego, kruszcowego cała nadwyżka podaży była absorbowana przez nakłady związane z pozyskiwaniem kruszców i bicia monet, względnie w przypadku emisji pieniądza podwartościowego stanowiła dochód przejmowany przez władcę, który zużywał ją na utrzymanie dworu i armii. W warunkach obiegu pieniądza nietowarowego, którego siła nabywcza jest wyższa od kosztów jego kreacji i obiegu, popyt egzogeniczny może być reprezentowany przez:

• kontrahentów zagranicznych, którzy od danego kraju więcej kupują, niż do niego sprzedają,
• państwo, które więcej wydaje, niż wynoszą jego dochody budżetowe,
• kredyt konsumpcyjny i kredyt produkcyjny.

Rola nadwyżki handlowej i deficytu budżetowego

Nadwyżka w handlu zagranicznym oraz wydatki z deficytu budżetowego umożliwiają upłynnienie, likwidację nadwyżki z układu gospodarczego. Te dwa rodzaje popytu egzogenicznego, zdejmując nadwyżkę podaży, oddziałują stabilizująco na przebieg koniunktury, zapewniają układowi gospodarczemu równowagę dynamiczną. Natomiast w tej części, w jakiej kredyt, przewyższający dokonane oszczędności ze zrealizowanych dochodów, przyczynia się do produkcyjnego zagospodarowania nadwyżki podaży, powstają nowe, dodatkowe zdolności produkcyjne, które przewyższają dokonane oszczędności.

Gdy realizowane inwestycje zostaną ukończone, następuje dodatkowa zwiększona podaż towarów, na które jest brak popytu. Następuje załamanie cen i recesja. Produkcyjne zagospodarowywanie nadwyżki podaży oddziałuje więc destabilizująco na przebieg koniunktury, wytrąca układ gospodarczy z równowagi dynamicznej.

Współczesne sposoby kreacji i emisji pieniądza

Obecnie sposób kreowania i emitowania pieniądza do obiegu uniemożliwiają odróżnienie popytu egzogenicznego od popytu endogenicznego. W gospodarce dynamicznej zazwyczaj nadwyżki podaży są odgórnie zdeterminowane, kształtowane są za pomocą zmiennych parametrów techniczno - organizacyjnych, w wyniku tego wartość wydatków z deficytu budżetowego jest trudno dostosowywalna do wartości nadwyżki podaży.

Wycofanie uprawnień do kreacji prywatnego pieniądza żyrowego i bankowego, zmiana systemu pieniężnego oraz stosowanie emisji pieniądza skarbowego, spowodowały przejmowanie przez państwo całej nadwyżki podaży. Pieniądz skarbowy wyemitowany w ten sposób wchodziłby do obiegu w postaci wydatków państwa. Państwo w ten sposób dostarczałoby gospodarce dodatkowego pieniądza na zwiększenie rezerw koniecznych, aby móc obsługiwać wzrastającą liczbę transakcji wymiennych.

Mechanizm transmisyjny — artykuły polecane

Megainflacja — Inflacja ukryta — Inflacja popytowa — Inflacja tłumiona — Realny kurs walutowy — Popyt globalny — Inflacja wewnętrzna — Inflacja kredytowa — Deprecjacja

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Orlikowski L. (1999), Pieniądz, procent i równowaga, Orlik, Poznań

Autor: Kamil Krzysik