Zygmunt Rytel

Zygmunt Rytel (1880-1947) - przedstawiciel nurtu uniwersalnego w organizacji i zarządzania w pierwszej połowie XX wieku. Zygmunt Rydel jako pierwszy teoretyk organizacji zajął się zdefiniowaniem podstawowych pojęć myśli organizatorskiej. Próbował on zdefiniować nie tylko pojęcia takie jak: organizacja, kierownictwo, czy też naukowa organizacja, ale również starał się nadać uniwersalne dla każdego rodzaju działalności definicje takim pojęciom jak: działalność, funkcja, skuteczność.

Ponadto opracował on także "energetyczną koncepcję oceny działań". Koncepcja, wywodząca się od Emersona, przyniosła mu ogromny sukces. Sformułował on ją w swoim wybitnym dziele " Teoretyczne problemy organizacji". Punktem wyjścia tej koncepcji było równanie pracy.

E= Eo + Em = R + Sn + Sn+ Su + Sm+ Sb, gdzie

E - energia

Eo - energia w czynnikach osobowych (ludzkim)

Em - energia w czynnikach materialnych, czyli maszynach, urządzeniach, promieniach słonecznych itp.

Eo + Em - nakłady wniesione w pracę

R - wynik działalności

Sn - straty nieuniknione, związane z przebiegiem działalności

Su - straty nieuniknione w danych warunkach, lecz dające się usunąć przy zmianie warunków

Sm - straty dające się usunąć w bieżących warunkach (marnotrawstwo)

Sb - straty bezczynności związane z niewykorzystaniem energii materialnej przez osoby

Generalnie rzecz ujmując Rytel w swej koncepcji uważał, iż aktywność każdego kierownika powinna być skoncentrowana na likwidacji strat z wyjątkiem tych, których uniknąć się nie da. Dzięki temu możliwe będzie osiągnięcie wyniku idealnego przy danym zasobie energii lub tez zmniejszonej do minimum ilości energii zużytej.

Równanie pracy pozwala ponadto na sprecyzowanie pojęcia sprawności i skuteczności działania.

• Sprawność - jest to stosunek działania R do energii włożonej Eo + Em, a ze wzoru wynika, iż wielkość ta jest zawsze mniejsza od jedności.
• Skuteczność - Rytel rozpatruje on ją w odniesieniu do pewnych wzorców optymalnych dla dwóch przypadków. W pierwszym wariancie skuteczność określaną jest jako stosunek rzeczywistego wyniku do wzorcowego efektu maksymalnego maksymalnego nazywa ja wydajnością. Zakładają natomiast, iż wynik jest wielkością stała, wtedy skuteczność można określić jako stosunek wzorcowych nakładów minimalnych do nakładów rzeczywistych. Wtedy mowa o tzw. skuteczności oszczędności.

Ważnym uwagi jest fakt, iż w swoich rozważaniach Rytel traktuje sprawność jako interpretacje energetyczną, natomiast skuteczność jako interpretacje ekonomiczną, gdyż wynik i nakład są mierzone w jednostkach wartościowych.

Opierając się na rozważaniach na temat sprawności i skuteczności Rytel uogólnił prawo optymalnej produkcji Adamieckiego. Sformułował on prawo optymalnej działalności. Brzmi ono następująco: "Przy wszelkiej działalności zwiększając rozchód wysiłek osiąga się w pewnym punkcie optymalną wydajność, poza która skutek użyteczny maleje".

Zygmunt Rytel jest także autorem koncepcji nasilenia działalności. Nasileniem działalności jest to liczba zużytych godzin pracy w danym czasie. Dla każdego działania określa się tak zwane nasilenie wzorcowe, dzięki któremu możliwe jest określenie niezbędnej liczny okresów (godzin, dni, itp.) dla danego zadania. Stosunek liczny okresów rzeczywistych do liczny okresów niezbędnych przy wzorcowym nasileniu określanego są jako współczynnik obiegowy.

Rozwinięciem analizy nasilenia działalności było opracowanie przez Rytla esogramów. Esogramy stały się efektywnymi technikami organizowania w czasie złożonych przedsięwzięć. Aktualnie esogramy normatywne wykorzystywane są czasie planowania i kontroli wykonywania produkcji. Przykładowo mogą być wykorzystywane to budowy statku. Esogram taki pokazuje neutralne tempo narastania pracochłonności w cyklu budowy oraz służy do rejestracji rzeczywistego przyrostu pracochłonności. Esogram rzeczywisty stanowi podstawę do działań koordynacyjnych trakcie budowy statku. Dzięki analizie esogramów rzeczywistych różnych jednostkach można wysunąć wnioski, co do trendu narastania pracochłonności budowy a tym samym udoskonalić esogramy normatywne. Esogramy znalazły także zastosowanie w przedsiębiorstwach budowlanych, remontowych, albowiem stanowią dobre narzędzie zarządzania produkcją.

TL;DR

Zygmunt Rytel był teoretykiem organizacji i zarządzania w XX wieku. Opracował koncepcję oceny działań opartą na równaniu pracy. Zdefiniował pojęcia sprawności i skuteczności. Sformułował prawo optymalnej działalności. Opracował koncepcję nasilenia działalności i esogramy. Jego prace miały duże znaczenie dla organizowania i zarządzania w różnych dziedzinach.

Zygmunt Rytel — artykuły polecane

Emile Belot — Karol Adamiecki — Szkoła systemowa — Teoria ograniczeń — Funkcja produkcji — Prawo wzrastającej produkcji — Podejście systemowe do diagnozy organizacji — Tomasz Bata — Muri

Bibliografia

• Martyniak Z. (2001), Organizacja i zarządzanie, Antykwa, Kraków-Kluczbork
• Martyniak Z. (2002), Historia myśli organizatorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Piotr Kaczmarczyk