Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych
Polecane artykuły
Polityka regionalna Polityka spójności Europejska Polityka Innowacji Wskaźnik rozwoju społecznego Ruch turystyczny Europejska Karta Samorządu Regionalnego Polityka turystyczna Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Kraje rozwijające się

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (The Nomenclature of Territorial Units for Statistic - NUTS) to jednolity system podziału terytorialnego państw członkowskich Unii Europejskiej, opracowany przez Eurostat we współpracy z odpowiednimi departamentami Komisji Europejskiejoraz instytucjami statystycznymi krajów unijnych. Z powodów praktycznych nomenklatura opracowana jest przede wszystkim w oparciu o istniejące podziały administracyjne w poszczególnych państwach członkowskich. W ramach systemu NUTS wyróżnia się pięciostopniową klasyfikację hierarchiczną, która zawiera trzy poziomy regionalne (NUTS 1-3) oraz dwa poziomy lokalne (NUTS 4-5).

Z punktu widzenia polityki regionalnej największe znaczenie mają poziomy NUTS 2 oraz NUTS 3, gdyż te właśnie obszary są jej głównymi adresatami. Zakwalifikowanie danej jednostki do określonego poziomu NUTS w znacznym stopniu decyduje więc o szansach dostępu do funduszy strukturalnych.

Geneza

Opracowanie Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych na początku lat siedemdziesiątych wynikało przede wszystkim z potrzeby zharmonizowania statystyki regionalnej krajów członkowskich, doprowadzenia jej do porównywalności. Od 1988 roku, po reformie funduszy strukturalnych nomenklatura zaczęła pełnić kluczową rolę w prowadzeniu europejskiej polityki regionalnej. Przydział funduszy strukturalnych dla regionów peryferyjnych lub opóźnionych w rozwoju dokonywany jest w oparciu o klasyfikację NUTS. Początkowo, w momencie tworzenia klasyfikacji wyróżniono trzy poziomy statystycznych jednostek terytorialnych, wyodrębnionych według kryterium wielkości - regiony duże, średnie i małe. Były to odpowiednio: NUTS 1, NUTS 2 i NUTS 3. W 1996 roku system został poszerzony o dwa nowe, niższe szczeble, w celu dokładniejszego ukierunkowania pomocy.

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych w Polsce

• NUTS 1 - 6 regionów (region centralny, region południowy, region wschodni, region północno-zachodni, region południowo-zachodni, region północny);
• NUTS 2 - 16 województw,
• NUTS 3 - 66 podregionów,
• NUTS 4 - 379 powiatów (w tym 314 powiatów ziemskich i 65 miast na prawach powiatu),
• NUTS 5 - 2478 gmin.

Implementacja systemu NUTS w praktyce

Podział terytorialny jest nieodłącznym elementem organizacji państwa i gromadzenia danych statystycznych. W Unii Europejskiej, jednolita nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) została wprowadzona w celu zapewnienia jednolitego i porównywalnego podziału terytorialnego między państwami członkowskimi. Proces implementacji systemu NUTS wymaga współpracy administracji krajowych i dostosowania ich własnych systemów podziału terytorialnego do wymogów NUTS.

Państwa członkowskie UE podejmują różne działania w celu adaptacji systemu NUTS. Administracje krajowe przeprowadzają analizy swojego aktualnego podziału terytorialnego i określają, jakie zmiany są niezbędne do zgodności z NUTS. Mogą to być zmiany w strukturze administracyjnej, modyfikacje granic jednostek terytorialnych lub tworzenie nowych jednostek zgodnie z hierarchią NUTS. Ponadto, państwa członkowskie muszą zapewnić zbieranie i udostępnianie danych statystycznych zgodnie z NUTS.

Implementacja systemu NUTS wiąże się również z pewnymi wyzwaniami. Różnice w podziałach administracyjnych między państwami członkowskimi mogą utrudniać porównywanie danych statystycznych na poziomie NUTS. Na przykład, jednostki terytorialne na poziomie regionalnym w jednym kraju mogą mieć inną strukturę i kompetencje niż w innym kraju. Ponadto, brak danych statystycznych lub ich niedostępność na odpowiednim poziomie NUTS może ograniczać analizy i planowanie polityki regionalnej.

Mimo tych wyzwań, wprowadzenie systemu NUTS przynosi wiele korzyści. Jednolita nomenklatura jednostek terytorialnych ułatwia porównywanie danych statystycznych między państwami członkowskimi i umożliwia analizy porównawcze na poziomie regionalnym i krajowym. Dzięki temu, politycy i badacze mają dostęp do spójnych informacji, co wspiera podejmowanie decyzji opartych na rzetelnych danych. Ponadto, system NUTS ułatwia współpracę między państwami członkowskimi, umożliwiając wymianę informacji i doświadczeń na temat zagadnień regionalnych i polityki regionalnej.

Przykłady działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu dostosowania swojego systemu podziału terytorialnego do wymogów NUTS są liczne. Na przykład, niektóre kraje wprowadziły nowe jednostki terytorialne na poziomie NUTS, które lepiej odzwierciedlają regionalne różnice w strukturze społeczno-gospodarczej. Inne państwa zreorganizowały swoje jednostki terytorialne, aby poprawić zgodność z hierarchią NUTS. Wszystkie te działania mają na celu zapewnienie spójności i porównywalności danych statystycznych na poziomie NUTS.

Rola nomenklatury jednostek terytorialnych w analizach statystycznych

Nomenklatura jednostek terytorialnych, tak jak NUTS, odgrywa ważną rolę w analizach statystycznych. Klasyfikacja NUTS umożliwia przeprowadzanie różnorodnych analiz na podstawie danych dotyczących podziału terytorialnego. Przykłady takich analiz mogą obejmować analizy demograficzne, gospodarcze, społeczne, czy też dotyczące środowiska.

Analizy oparte na nomenklaturze jednostek terytorialnych mogą być wykorzystywane w różnych dziedzinach. Na przykład, analiza danych NUTS może dostarczyć informacji na temat rozwoju gospodarczego w poszczególnych regionach, identyfikować różnice w poziomie życia między różnymi jednostkami terytorialnymi, czy też analizować trendy demograficzne na poziomie regionalnym. W ten sposób, nomenklatura jednostek terytorialnych stanowi ważne narzędzie do badania i monitorowania zmian społeczno-gospodarczych w danym kraju.

Ważne jest również odpowiednie interpretowanie danych statystycznych w oparciu o nomenklaturę jednostek terytorialnych. Hierarchia jednostek terytorialnych w nomenklaturze NUTS odzwierciedla zależności między różnymi poziomami podziału terytorialnego. Dlatego też, analiza danych powinna uwzględniać te zależności i specyfikę poszczególnych poziomów klasyfikacji. Na przykład, analiza danych na poziomie regionalnym może wymagać uwzględnienia informacji na poziomie niższym, takim jak powiaty czy gminy, aby uzyskać pełniejszy obraz sytuacji.

Analizy oparte na nomenklaturze jednostek terytorialnych mają również wpływ na podejmowanie decyzji na poziomie regionalnym i krajowym. Dane NUTS mogą dostarczać informacji niezbędnych do identyfikacji obszarów wymagających szczególnej uwagi politycznej czy inwestycji. Na podstawie analiz NUTS można planować rozwój regionalny, alokować środki finansowe i podejmować decyzje dotyczące polityki regionalnej. Dlatego też, wykorzystanie nomenklatury jednostek terytorialnych ma znaczący wpływ na procesy podejmowania decyzji i zarządzania na poziomie regionalnym i krajowym.

Współpraca między instytucjami statystycznymi jest również istotna dla efektywnego wykorzystania nomenklatury jednostek terytorialnych. Dzięki zgodnej klasyfikacji NUTS, instytucje statystyczne mogą wymieniać dane i informacje między sobą, co zwiększa skuteczność analiz i badań porównawczych. Współpraca ta umożliwia również unikanie powielania wysiłków i zapewnienie spójności danych statystycznych na poziomie NUTS.

Ewolucja nomenklatury jednostek terytorialnych

Historia nomenklatury jednostek terytorialnych sięga wprowadzenia systemu NUTS. Głównym celem stworzenia NUTS było zapewnienie jednolitej i porównywalnej klasyfikacji jednostek terytorialnych w Unii Europejskiej. Wraz z rozszerzeniem UE i potrzebą porównywania danych między państwami członkowskimi, konieczne stało się opracowanie jednolitego systemu podziału terytorialnego.

Od momentu wprowadzenia systemu NUTS, nomenklatura jednostek terytorialnych ewoluowała i była poddawana zmianom. Zmiany te wynikają z potrzeb dostosowania nomenklatury do zmieniających się realiów społeczno-gospodarczych i politycznych. Nowe poziomy klasyfikacji zostały wprowadzone w celu lepszego odzwierciedlenia różnic regionalnych i dostosowania się do zmieniającej się struktury administracyjnej państw członkowskich.

Zmiany w systemie NUTS mają również wpływ na analizy statystyczne. Nowe poziomy klasyfikacji umożliwiają bardziej szczegółowe analizy na poziomie regionalnym i lokalnym. Jednocześnie, zmiany w nomenklaturze mogą utrudniać porównywanie danych między różnymi okresami, gdyż zmieniają się granice i struktura jednostek terytorialnych. Dlatego też, analizy statystyczne oparte na NUTS muszą uwzględniać te zmiany i zwracać uwagę na ich wpływ na wyniki analiz.

Przyszłość nomenklatury jednostek terytorialnych jest związana z dalszym rozwojem systemu NUTS. Zmiany w strukturze administracyjnej, potrzeby analizy danych na bardziej szczegółowym poziomie czy też rosnące wymagania dotyczące porównywalności danych mogą prowadzić do dalszych modyfikacji nomenklatury. Perspektywy rozwoju systemu NUTS obejmują również jego stosowanie poza UE, co umożliwia porównywanie danych między różnymi krajami na podstawie jednolitej klasyfikacji.

Rola nomenklatury jednostek terytorialnych w międzynarodowych porównaniach statystycznych jest istotna. System NUTS jest stosowany również poza granicami UE, umożliwiając porównywanie danych i analizy statystyczne na poziomie regionalnym i krajowym. To pozwala na lepsze zrozumienie różnic i podobieństw między różnymi krajami i regionami, co może prowadzić do lepszego planowania polityki regionalnej i współpracy międzynarodowej.

Bibliografia

• I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 70
• R. Poździk, Fundusze unijne: zasady finansowania projektów ze środków unijnych w Polsce w latach 2007-2013, Oficyna Wydawnicza "Verba", Lublin 2008, s. 26
• Żebrowska-Cieślak J. (2001), NUTS - Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, Warszawa

Autor: Laura Oramus