Model cech pracy

Model cech pracy
Polecane artykuły
Motywacja do pracy Teoria cech Motywowanie pracowników Czynniki motywacyjne Motywacja wewnętrzna Dwuczynnikowa teoria Herzberga Model Marstona Kształcenie Teoria ERG

Model Cech Pracy (JCM) - "model opracowany przez Richarda Hackmana i Griega Oldhama służący do opisu pracy, której pięcioma podstawowymi cechami są: różnorodność umiejętności, samoistność zadania, znaczenie zadania samodzielność i sprzężenie zwrotne.

Elementy

• Różnorodność umiejętności - stopień, w jakim dana praca wymaga wykonywania rozmaitych czynności, w których pracownik może wykorzystać różnorodne umiejętności i uzdolnienia.
• Samoistność zadania - stopień, w jakim praca wymaga wykonania w całości pełnego i możliwego do wyróżnienia elementu
• Znaczenie zadania - stopień, w jakim dana praca wpływa na życie lub pracę innych ludzi
• Samodzielność - stopień, w jakim wykonana praca ma swobodę w programowaniu pracy i określaniu procedur stosowanych do jej wykonania
• Sprzężenie zwrotne - stopień, w jakim wykonywanie pracy prowadzi do uzyskania przez wykonawcę bezpośrednich i jasnych informacji o jego efektywności

Badania nad JCM wykazały, że pierwsze trzy wymiary - różnorodność umiejętności, samoistność zadania i znaczenie zadania - łącznie prowadzą do większego znaczenia danej pracy. Oznacza to, że jeżeli w pracy występują te trzy cechy, to możemy przewidywać, że dana osoba będzie ją traktować jako ważne, cenne i wartościowe zajęcie. Samodzielność daje pracownikowi poczucie osobistej odpowiedzialności za wyniki, a sprzężenie zwrotne umożliwi mu poznanie własnej efektywności.

Miernik potencjału motywacyjnego

Można również połączyć te podstawowe wymiary w jeden miernik noszący nazwę wskaźnika potencjału motywacyjnego a wylicza się go w następujący sposób:

MPS = [(różnorodność umiejętności+samoistność zadania+znaczenie zadania)/3]xsamodzielnośćxsprzężenie zwrotne" [ Griffin R. 2002 s. 441]

"Z motywacyjnego punktu widzenia według JCM człowiek uzyskuje nagrody wewnętrzne, kiedy dowiaduje się (znajomość wyników), że osobiście (poczucie odpowiedzialności) dobrze wykonał pracę, na której mu zależy (poczucie znaczenia pracy). W im większym stopniu występują te warunki, tym większe będą motywacja, efektywność i zadowolenie danego pracownika.

"Wynika z tego, że według modelu JCM zadania mają duży potencjał motywacyjny, kiedy w wysokim stopniu cechuje je przynajmniej jeden z trzech czynników prowadzących do świadomości ich znaczenia. Tworzenie stanowisk pracy spełniających te warunki może przynieść wysoką ocenę. Dzięki temu zapewne uzyska się pozytywny wpływ na motywację, efektywność i zadowolenie a prawdopodobieństwo nieobecności i fluktuacji w pracy zmaleje" [ Y. Fried G. Ferris artykuł 1999]

Model cech pracy był przedmiotem licznych badań i kontrowersji. Nie mniej jednak nie poddały pod wątpliwość ogólnej ramy teorii tzn. faktu istnienia rozmaitych cech pracy, które wywierają wpływ na skutki behawioralne. Jednak toczy się spór na temat pięciu konkretnych podstawowych wymiarów modelu i zasadności traktowania siły odczuwalnej potrzeby rozwoju jako czynnika modyfikującego. Ponadto istnieją dowody na to, że różnorodność umiejętności może być zbędna, jeśli występuje samodzielność" [ "J.Miner Dryden Press, Hinsdale, 1980r s. 231-266]

Bibliografia

• Nauka organizacji i zarządzania Agnieszka Chrisidu-Budnik [et al.]. Wrocław: Kolonia Limited, 2005
• Podstawy zarządzania Machaczka Józef Kraków: Wydaw. Akademii Ekonomicznej, 2001
• Podstawy zarządzania organizacjami Griffin R. [ przekł. Michał Rusiński ] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. Wyd. 1, dodr. 7
• Small Business Absenteeism Cost Y. Fried G. Ferris artukuł w "USA Today" wydanie z 1 czerwca 1999 roku
• The Validity of the job characteristics Model: A review and Analysis Y. Fred, G. Ferris, 1987 r.
• Theories of Organizational Behaviour J.Miner Dryden Press, Hinsdale, IL 1980 r.
• Lipińska-Grobelny, A., & Głowacka, K. (2009). Zadowolenie z pracy a stopień dopasowania do zawodu. Przegląd Psychologiczny, 52(2), 181-194.

Autor: Adam Pierończyk