Zasiłek wychowawczy

Zasiłek wychowawczy wypłaca pracodawca zatrudniający powyżej 20 osób w pozostałych przypadkach zajmuje się tym właściwa terenowo jednostka organizacyjna ZUS-u.

Zasiłek wychowawczy przysługuje osobie pracującej do ukończenia urlopu wychowawczego z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez okres nie dłuższy niż:

• 24 miesiące kalendarzowe, gdy dana osoba jest zamężna,
• 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli dana osoba sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu albo, gdy samotnie wychowuje dziecko,
• 72 miesiące kalendarzowe, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem wymagającym osobistej opieki z powodu złego stanu zdrowia zwłaszcza choroby przewlekłej,

Patrz także: urlop bezpłatny, urlop wychowawczy, urlop macierzyński, urlop na żądanie, urlop okolicznościowy

TL;DR

Artykuł dotyczy różnych form urlopów po urodzeniu dziecka oraz przywilejów dla pracownic. Wyróżnia się urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski. Kobieta może wykorzystać 52 tygodnie urlopu w ciągu roku. Po urlopie macierzyńskim może wrócić do pracy lub skorzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca musi przywrócić kobietę do pracy na takich samych warunkach. Zmiany w przyznawaniu świadczeń społecznych dotyczące kobiet, które urodziły dziecko zostały również omówione. Zasiłek macierzyński jest minimalnym uprzywilejowaniem dla kobiet pracujących, natomiast zasiłek wychowawczy ma na celu obniżenie motywacji matek na powrót do pracy.

Rodzaje urlopów po urodzeniu dziecka

Jeśli kobieta jest zatrudniona na podstawie kodeksu pracy, po urodzeniu dziecka ma prawo do wielu przywilejów, które mają na celu ułatwienie opieki nad niemowlęciem, a następnie przygotowanie do powrotu do pracy.

Wyróżniamy trzy rodzaje urlopów, które świeżo upieczona matka może wykorzystać:

• urlop macierzyński

Pracownicy należy się 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, w przypadku gdy urodziła jedno dziecko oraz zasiłek, który wynosi 100% wynagrodzenia przez cały ten okres.

• dodatkowy urlop macierzyński

Bezpośrednio tym czasie kobieta ma prawo do nadprogramowego 6-tygodniowego urlopu, w którym również otrzymuje swoje wynagrodzenie w całości.

• urlop rodzicielski

Kolejno może wykorzystać urlop rodzicielski, który trwa maksymalnie do 26 tygodni i wypłacane jest w tym czasie nie więcej niż 60% wynagrodzenia.

Całkowita ilość urlopu kobiety aktywnej zawodowo, która urodziła jedno dziecko może wynieść ogółem 52 tygodnie, czyli cały kalendarzowy rok. Zakładając, że przeciętna kobieta w Polsce zarabia 3600 zł brutto i wykorzysta każdą formę urlopu jej roczne wynagrodzenie wyniesie 37 440 zł (Galik A. 2015, s. 36-37).

Przywileje po urodzeniu dziecka

Po urlopie macierzyńskim pracownica ma dwie opcje:

• powrót do pracy
• wykorzystanie kolejnego urlopu tzw. wychowawczego, który trwa 3 lata.

Nie może w tym okresie otrzymywać żadnej formy wynagrodzenia ale pracodawca zapewnia jej zatrudnienie. Przełożony ma zakaz rozwiązania czy wypowiedzenia umowy o pracę w okresie od chwili doręczenia wniosku o przyznanie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia.

Co więcej wszystkie składki takie jak: składka zdrowotna, emerytalna czy rentowa są opłacane przez państwo. Kobieta ma możliwość wystąpienia o przyznanie zasiłku wychowawczego. Jest to dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie trwania urlopu wychowawczego, tylko wtedy kiedy dochód na jedną osobę jest nie większy niż 539 zł. Pracodawca po zakończonym urlopie wychowawczym bądź macierzyńskim ma za zadanie przywrócić kobietę do pracy na takie samo stanowisko lub równoważne z wynagrodzeniem wynoszącym nie mniej niż przed urodzeniem dziecka. Pracownica ma także prawo do złożenia wniosku o mniejszy wymiar godzin pracy. W tym wypadku wynagrodzenie zmniejsza się proporcjonalnie do ilości przepracowanych godzin (Galik A. 2015, s. 36-37).

Zmiany w przyznawaniu świadczeń społecznych

Najważniejsze zmiany w przyznawaniu świadczeń społecznych w odniesieniu do kobiet, które urodziły dziecko:

1. W 2000 roku został przedłużony urlop macierzyński dla kobiet pracujących. Jednak w 2002 roku powrócono do wcześniejszych ustaleń. Od 2001 roku prawo do takiego urlopu zyskali w pewnym stopniu także ojcowie.
2. W 2002 roku została zrealizowana reforma dotycząca zasiłków rodzinnych. Spowodowała ona zredukowanie poziomu dochodu, który uprawniał do pobierania tych zasiłków.
3. W 2002 roku zwiększono wysokość zasiłku wychowawczego dla rodzin posiadających co najmniej troje dzieci i dla osób, które są zmuszone wychowywać je samotnie.
4. W 2002r roku uchylono zasiłek porodowy i zastąpiono go zasiłkiem macierzyńskim pomocy społecznej. Jest on zależny od zarobków rodziny.
5. W 2004 roku został wznowiony dodatek z tytułu urodzenia dziecka, który jest wypłacany jednorazowo. Może jednak go uzyskać tylko rodzina, której dochód nie przekracza odpowiedniej kwoty.
6. W 2006 roku został zróżnicowany zasiłek rodzinny. Jest on zależny od wieku dziecka.
7. W 2006 roku wdrożono jednorazowe świadczenie z tytułu narodzin dziecka tzw. becikowe (Aksman, E. 2008, s. 3).

Zasiłek macierzyński a wychowawczy

Zasiłek macierzyński jest traktowany na równi z zasiłkiem chorobowym. Jest on minimalnym uprzywilejowaniem dla kobiet pracujących. Natomiast zasiłek wychowawczy ma na celu obniżenie motywacji matek na powrót do pracy, ze względu na wysoką aktywność zawodową kobiet w dzisiejszych czasach. W naszym kraju z tego zasiłku można korzystać nie więcej niż 60 dni w ciągu całego roku, a na opiekę nad pozostałymi członkami rodziny 14 dni. Mimo tego, że zasiłek wychowawczy jest opłacalny dla rodzin to niewiele krajów stosuje go u siebie (Frątczak, J. 2001, s. 180).

Zasiłek wychowawczy — artykuły polecane

Wniosek o urlop — Zasiłek macierzyński — Zasiłek — Urlop — Zasiłek chorobowy — Ubezpieczenie chorobowe — Świadczenie urlopowe — Urlop wypoczynkowy — Urlop rodzicielski

Bibliografia

• Aksman E. (2008), Koncentracja i regresywność świadczeń społecznych, Polityka Społeczna, 2
• Frątczak J. (2001), Kształt polityki społecznej wobec rodziny w dobie transformacji systemowej, Rodzina w czasach szybkich przemian Roczniki Socjologii Rodziny, tom 13
• Galik A. (2015), Wybrane instrumenty aktywizacji zawodowej kobiet w ciąży i po porodzie w Polsce, Współczesna Gospodarka, 6(1)
• Kosacka-Łędzewicz D., Olszewski B., Szóstko E. (2006), Leksykon świadczeń ZUS, Wydawnictwo Unimex, Wrocław
• Muszalski W. (2010), Prawo Socjalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Magdalena Maligłówka, Magdalena Błasik