IBAN

IBAN (International Banking Account Number) to międzynarodowy standard numeru rachunku bankowego. Jest oznaczeniem rachunków bankowych prowadzonych przez daną jednostkę finansową, która świadczy usługę prowadzenia rachunku bankowego nominowanego w euro lub wykorzystywanego do rozliczeń międzynarodowych. Stanowi on unikatowy identyfikator odbiorcy.

Funkcja numeru IBAN

IBAN został wybrany do oznaczenia numerów rachunków bankowych dla płatności w euro w obrocie transgranicznym oraz w strefie euro. Z inicjatywy NBP, znowelizowana została krajowa norma PN-F-01102, Numer rachunku bankowego - Elementy i zasady tworzenia. Norma ta zawiera m.in. opis sposobu wykorzystania NRB do tworzenia w Polsce międzynarodowego numeru rachunku bankowego IBAN, który jest obligatoryjnym elementem, służącym do jednoznacznej identyfikacji stron transakcji SEPA (Single Euro Payments Area). Skutkuje to obowiązkiem umieszczania numeru rachunku bankowego w standardzie IBAN we wszystkich dyspozycjach płatniczych składanych w euro. Każdy bank strefy euro lub prowadzący rozliczenia w euro musi oznaczać rachunki bankowe nominowane w euro identyfikatorem IBAN.

IBAN w Polsce

W Polsce, począwszy od 2004 roku rachunki bieżące otrzymują, tworzone według ściśle przestrzeganych standardów, numery:

• Rachunku Bankowego (NRB) - gdy rachunek ma być używany do rozliczeń krajowych
• Międzynarodowego Rachunku Bankowego (ang. international bank account number) - jeśli rachunek będzie wykorzystywany do rozliczeń międzynarodowych. Numer IBAN jest tą samą sekwencją cyfr co NRB, jednakże jest on poprzedzony kodem kraju, w którym rachunek jest generowany, w Polsce jest to PL.

Wygląd numeru IBAN

Numer IBAN składa się z różnych elementów, takich jak kod kraju, numer rachunku bankowego i cyfra kontrolna. Weryfikacja poprawności numeru IBAN polega na sprawdzeniu zgodności tych elementów z wykorzystaniem odpowiednich algorytmów. Kod kraju w numerze IBAN jest ważny, ponieważ umożliwia identyfikację kraju, w którym znajduje się rachunek bankowy. Błędy w numerze IBAN mogą prowadzić do nieprawidłowych transakcji lub odrzucenia płatności, dlatego ważne jest, aby dokładnie sprawdzić każdy element numeru IBAN podczas weryfikacji. Identyfikator IBAN składa się z następujących elementów:

• kod kraju,
• liczba kontrolna,
• numer banku,
• numer rachunku bankowego.

Formaty numerów IBAN różnią się w zależności od kraju. Ponieważ każdy kraj został upoważniony do wprowadzenia swoich własnych reguł dotyczących zmiany krajowych numerów rachunków na numery IBAN. Numer IBAN ten może być zapisany na 34 pozycjach, ale w praktyce jego długość waha się od 15 znaków w Norwegii do 28 znaków w Polsce i na Węgrzech. Niektóre numery mogą zawierać litery alfabetu, większość jednak składa się tylko z cyfr. Na przykład francuski numer IBAN jest tylko o cztery znaki dłuższy niż krajowy numer rachunku, podczas gdy holenderski jest o osiem znaków dłuższy niż numer krajowy.

Wrażliwe dane płatnicze

Numer IBAN należy do listy danych wrażliwych, których ochrona zabezpieczenie jest kluczowa w ocenie ryzyka usługi płatniczej. Wrażliwe dane płatnicze zostały zdefiniowane, przez Komisję Nadzoru Finansowego, jako dane, których uzyskanie przez podmiot nieuprawniony może doprowadzić do dokonania nadużycia (mowa tutaj o danych: służących do zainicjowania transakcji płatniczej, danych wykorzystywanych do uwierzytelnienia - potwierdzenia - tożsamości klienta oraz wykorzystywanych do zamawiania przez klientów instrumentów płatniczych lub narzędzi uwierzytelniających). Są nimi przede wszystkim:

• loginy,
• hasła,
• numery PIN,
• numery telefoniczne,
• adresy pocztowe,
• adresy e-mail,
• numery IBAN,
• numer PAN karty płatniczej,
• kod CVV/CVC karty,
• data ważności karty,
• numer karty.

Weryfikacja poprawności numeru IBAN

Najpopularniejsze algorytmy weryfikacji numeru IBAN to algorytmy MOD 97-10 oraz MOD 11. Algorytm MOD 97-10 jest stosowany w większości krajów europejskich, podczas gdy algorytm MOD 11 jest wykorzystywany głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obie metody polegają na sprawdzeniu poprawności cyfr w numerze IBAN poprzez wykonanie odpowiednich obliczeń matematycznych.

Dostępne są różne narzędzia online, które umożliwiają weryfikację numeru IBAN. Jednym z popularnych narzędzi jest IBAN Calculator, który automatycznie sprawdza poprawność numeru IBAN na podstawie podanych danych. Istnieją również narzędzia online dostarczane przez banki, które umożliwiają weryfikację numeru IBAN dla konkretnych rachunków bankowych. W przypadku Polski, Narodowy Bank Polski udostępnia narzędzie online do weryfikacji numeru IBAN dla polskich rachunków bankowych.

Bezpieczeństwo numeru IBAN

Utrata danych numeru IBAN może prowadzić do różnych zagrożeń, takich jak kradzież tożsamości, oszustwa finansowe czy nadużycia. Osoby nieupoważnione mogą wykorzystać numer IBAN do nieautoryzowanych transakcji lub do wyłudzenia danych osobowych. Dlatego ważne jest, aby chronić numer IBAN przed nieuprawnionym dostępem.

Najważniejszym sposobem zabezpieczania numeru IBAN przed nieuprawnionym dostępem jest dbanie o poufność danych i unikanie udostępniania numeru IBAN osobom trzecim, które nie są upoważnione. Dodatkowo, ważne jest stosowanie silnych haseł do rachunków bankowych i regularna zmiana haseł. Można również skorzystać z technologii takich jak dwuskładnikowe uwierzytelnianie, które dodatkowo zabezpiecza dostęp do konta bankowego.

Przechowywanie numeru IBAN powinno odbywać się w sposób bezpieczny, aby zapobiec jego utracie lub kradzieży. Numer IBAN nie powinien być udostępniany publicznie, a jedynie osobom, które są upoważnione do dokonywania transakcji na danym rachunku bankowym. Ważne jest również unikanie umieszczania numeru IBAN na niezabezpieczonych dokumentach lub w komunikacji elektronicznej, aby nie dać możliwości osobom nieuprawnionym do jego pozyskania.

Zastosowanie numeru IBAN

Numer IBAN umożliwia dokonywanie zarówno płatności transgranicznych, czyli między różnymi krajami, jak i wewnątrzkrajowych, czyli w obrębie tego samego kraju. Płatności transgraniczne mogą wymagać dodatkowych procedur i opłat, które zależą od polityki banku i regulacji międzynarodowych. Płatności wewnątrzkrajowe przy użyciu numeru IBAN są zazwyczaj prostsze i tańsze.

Przedsiębiorstwa, które korzystają z numeru IBAN, mogą osiągnąć kilka korzyści. Numer IBAN ułatwia identyfikację rachunków bankowych, co ułatwia proces rozliczeniowy oraz monitorowanie płatności. Dzięki numerowi IBAN przedsiębiorstwa mogą również łatwiej obsługiwać płatności transgraniczne i uniknąć błędów lub opóźnień w przekazywaniu środków. Klienci natomiast mogą korzystać z wygodnych i bezpiecznych metod płatności, które są dostępne dzięki numerowi IBAN.

W Polsce numer IBAN jest obecnie stosowany do dokonywania płatności wewnątrzkrajowych i transgranicznych. Istnieje jednak wiele potencjalnych przyszłych zastosowań numeru IBAN w Polsce, takich jak jego wykorzystanie do płatności mobilnych lub w systemach e-commerce. Również za granicą numer IBAN znajduje coraz szersze zastosowanie, szczególnie w krajach Unii Europejskiej, gdzie jest standardem dla płatności transgranicznych.

IBAN — artykuły polecane

Rachunek bieżący — Epłatności — LORO — Karta płatnicza — ELIXIR — Rozliczenia bezgotówkowe — Dekret księgowy — Ogólne zasady prowadzenia ksiąg — Forma płatności

Bibliografia

• Chojnacka-Duraj J. (2014), SEPA - Jednolity Obszar Płatności w Euro, Rynek - Społeczeństwo - Kultura, nr 3 (11)
• Gradzi D. (2017), Bezpieczeństwo płatności elektronicznych jako element cyberbezpieczeństwa państwa - przegląd regulacji prawnych, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Pyka A. (2009), Rola jednolitego obszaru płatności w euro na wspólnym rynku europejskim, Equilibrium 2
• Ślażyńska-Kluczek D. (2017), Uwarunkowania prawne rozwoju jednolitego rynku usług płatniczych w Europie. Regulacje w optyce funkcjonowania przedsiębiorstw, SGH, Warszawa

Autor: Elżbieta Skubisz