Zagrożenia

Zagrożenie jest to generowane przez czynniki zewnętrzne wobec organizacji, ryzyko ograniczenia możliwości działania na rynku lub poniesienia strat. Ryzyko należy odróżnić od słabych stron organizacji (których źródło znajduje się wewnątrz firmy i też negatywnie wpływa na jej wyniki finansowe). Zagrożeniem w rozumieniu zarządzania strategicznego, jest zawsze coś znajdującego się POZA organizacją, coś na co kierownictwo nie ma bezpośredniego wpływu, coś co może zmienić się w nieoczekiwanym, negatywnym kierunku bez powiązania z działaniami przedsiębiorstwa.

Zagrożenia w odróżnieniu od szans, mają zawsze charakter negatywny, należy monitorować otoczenie przedsiębiorstwa, aby odpowiednio wcześniej je dostrzegać i podejmować działania ochronne i zapobiegawcze przed wystąpieniem ich negatywnych skutków.

Rodzaje zagrożeń można podzielić w zależności od charakteru czynnika środowiska (otoczenia) będącego ich źródłem. Wyróżnia się najczęściej następujące elementy otoczenia firmy, będące źródłem zagrożeń:

TL;DR

Artykuł opisuje różne rodzaje zagrożeń, które mogą wpływać na działalność organizacji. Zagrożenia te mogą wynikać z czynników politycznych, ekonomicznych, społeczno-kulturowych, technologicznych, prawnych, środowiskowych i etycznych. Ważne jest monitorowanie otoczenia, aby wcześniej dostrzec zagrożenia i podjąć odpowiednie działania ochronne. Zagrożenia mają charakter negatywny i mogą ograniczać możliwości działania na rynku oraz powodować straty.

Polityczne

• władzę w kraju przejęły siły polityczne sprzyjające ograniczaniu wolności gospodarczej i głoszące hasła populistyczne,
• branża w której działa firma jest negatywnie oceniana przez rządzącą partię polityczną, grozi jej nałożenie dodatkowych obciążeń podatkowych i ograniczenie zakresu działania,
• klimat polityczny panujący w kraju nie sprzyja budowaniu współpracy i zaufaniu pomiędzy biznesem i jednostkami administracji publicznej,
• niepokoje społeczne w kraju i grożące widmo rozruchów, zmniejszają popyt na dobra i usługi luksusowe,
• polityka obciążeń celnych i podatkowych zakłada ich zwiększanie, gdyż rząd musi zrównoważyć budżet obciążany realizacją populistycznych obietnic wyborczych,
• występują gwałtowne zmiany na arenie politycznej, największe partie tracą swoją pozycję na rzecz nowych populistycznych organizacji, głoszących niejednokrotnie hasła ekstremistyczne.

Ekonomiczne

• integracja gospodarcza powoduje, że coraz więcej konkurentów zagranicznych zaczyna bez przeszkód działać na rynku lokalnym,
• popyt na produkty i usługi w branży, w której działa firma słabnie,
• większość dużych konkurentów wchodzi na rynek, z uwagi na jego rosnącą rentowność i perspektywy dalszego dynamicznego wzrostu,
• konkurenci generują nowe innowacyjne produkty zaspokajające dotychczas niewystępujące potrzeby klientów, co wywiera presję na zmiany asortymentowe w firmie,
• stopy procentowe rosną, zmniejsza się dostępność kredytu, podnoszą koszty pozyskania kapitału inwestycyjnego na rozwój firmy,
• bariery wejścia na rynek, w którym działa firma są niskie, rosnąca atrakcyjność tego rynku zachęca firmy do wejścia na niego co napędza konkurencję i wywiera negatywną presję na ceny,
• inflacja utrzymuje się na wysokim poziomie, ogranicza możliwość długofalowego planowania zakupów, sprzedaży i projektów inwestycyjnych,
• niekorzystne kursy walut ograniczają opłacalność eksportu, powodują, iż pojawia się coraz więcej konkurentów zagranicznych,
• poziom rozwoju gospodarczego spada, panuje kryzys i generalna niepewność dotycząca przyszłości, powoduje do spadek popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego,
• realne dochody społeczeństwa spadają, co przekłada się na spadek popytu na towary firmy,
• pojawiają się nowe segmenty rynku dotychczas nieobsługiwane przez firmę, które odciągają dotychczasowych klientów,
• konkurenci wprowadzają nowe produkty o wyższej jakości i niższej cenie,
• dostawcy wywierają rosnącą presję na podwyższenie cen surowców/towarów/materiałów, rośnie ich siła przetargowa,
• klienci wywierają rosnącą presję na obniżenie cen, rośnie ich siła przetargowa i możliwości oddziaływania przez różne organizacje konsumenckie,
• firmy konkurencyjne konsolidują się, wiodący konkurent przejmuje mniejsze przedsiębiorstwa co znacznie zwiększa presję konkurencyjną,
• istnieje realna groźba pojawienia się na rynku substytutów naszych produktów i usług, o lepszych parametrach jakościowych i niższej cenie,
• pojawiają się nowe bariery w handlu międzynarodowym, embargo na handel z określonymi państwami, utrudnienia celne i transportowe,

Społeczno-kulturowe

• globalizacja powoduje, iż wymagania klientów rosną, coraz trudniej przebić się z produktami marnej jakości i wysokiej cenie,
• sieci społecznościowe generują modę na produkty i usługi z branży, w której działa firma, ale którą trudno zaspokoić,
• zmieniający się profil demograficzny ludności zmniejsza popyt na produkty i usługi oferowane przez firmę,
• występuje spadek liczby ludności (niż demograficzny) przekładający się na potencjalny długoterminowy spadek popytu,
• rośnie świadomość ludności w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa, co powoduje spadek popytu na nasze produkty i usługi (np. papierosy),
• struktura wiekowa ludności na rynku obsługiwanym przez firmę jest niekorzystna, spada ilość osób w grupie wiekowej będącej docelowym rynkiem dla naszych produktów,
• ludzie są coraz mniej podatni na reklamę i reagują negatywnie na typowe działania promocyjne,
• występuje generalnie negatywne nastawienie dotyczące oceny sytuacji gospodarczej i perspektyw zawodowych w przyszłości, ludzie obawiają się pogorszenia sytuacji gospodarczej, utraty pracy i źródła dochodów,
• fachowcy wyjeżdżają do pracy poza granicami widząc pogarszającą się perspektywę zatrudnienia i zrobienia kariery w kraju,

Technologiczne

• utrudniony jest dostęp do technologii, firmy zagraniczne posiadają patenty na kluczowe rozwiązania pozwalające na rozwój innowacyjnych produktów, koszty zakupu patentów są bardzo wysokie,
• zwiększający się dostęp do technologii automatyzujących produkcję, powoduje iż produktywność firm konkurencyjnych oraz koszty produkcji spadają,
• jednostki naukowo-badawcze podejmują współpracę przy wdrażaniu nowych technologii z firmami konkurencyjnymi,
• w branży, w której działa firma organizowane są klastry technologiczne skupiające większość firm konkurencyjnych,
• konkurenci pozyskują nowe bardziej wydajne i ekologiczne technologie,
• utrudnione jest uzyskanie wsparcia w postaci dotacji na utworzenie centrów badawczo-rozwojowych,
• państwo nie popiera aktywnie inicjatyw badawczo-rozwojowych i zagranicznej ochrony patentowej,
• szybkość zmian technologicznych powoduje, iż park maszynowy staje się przestarzały zanim zdąży się zamortyzować,
• gwałtowne zmiany technologiczne skracają cykl życia produktów, przez co firma nie może uzyskać godziwej stopy zwrotu z inwestycji w rozwój technologiczny,

Prawne

• zmieniające się przepisy prawne utrudniają prowadzenie działalności gospodarczej,
• pojawia się konieczność uzyskiwania nowych zgód, koncesji, pozwoleń na działalność w branży,
• zwiększa się znaczenie barier handlowych (celnych, podatkowych) w obrocie międzynarodowym w branży, w której działa firma,
• zwiększane są ograniczenia wynikające z prawa prac,
• zwiększają się obciążenia prawne związane z funkcjonowaniem związków zawodowych,
• pojawiają się nowe rodzaje podatków, wcześniej nie występujące,
• występuje realne zagrożenie nacjonalizacji majątku przedsiębiorstwa,
• zmniejsza się ochrona prawna konstytucyjnych praw własności i wolności gospodarczej,
• zwiększa się zagrożenie związane z działalnością organów siłowych: policja, kontrola skarbowa, kontrola celna,
• zwiększa się liczba możliwych kontroli zakłócających bieg procesów biznesowych,

Środowiskowe

• zwiększające się zanieczyszczenie środowiska zwiększa koszty funkcjonowania firmy, która musi kupować kosztowne urządzenia filtrujące i utrzymujące optymalny poziom zanieczyszczeń,
• ograniczenia nakładane na firmy korzystające ze środowiska, zwiększają koszty działania i obniżają pozycję konkurencyjną w stosunku do firm, z krajów, gdzie nie ma wyraźnej presji na ochronę środowiska,
• zmieniające się warunki klimatyczne na terenie, na którym działa firma działają na niekorzyść, zmniejszając liczbę potencjalnych klientów,
• ograniczenia wynikające z prawa ochrony środowiska negatywnie wpływają na sprzedaż dotychczas produkowanych, tradycyjnych wyrobów,

Etyczne

• zwiększający się nacisk na społeczną odpowiedzialność biznesu podnosi koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa i utrudnia prowadzenie działań niezgodnych z ogólnie przyjętymi wartościami etycznymi,
• co raz więcej potencjalnych partnerów biznesowych wywiera presję na przedsiębiorstwo w zakresie przestrzegania wygórowanych norm etycznych.

Zagrożenia — artykuły polecane

Szanse — Otoczenie organizacji — Mikrootoczenie — Otoczenie marketingowe — Makrootoczenie — Otoczenie konkurencyjne — Kategoryzacja czynników ryzyka — Cykl życia sektora — Monopol, oligopol, konkurencja

Bibliografia

• Learned A., Christensen C., Andrews R., Guth D. (1965), Business Policy: Text and Cases, Homewood, Illinois: Irwin
• Napierała T. (2008), Analiza SWOT w małym przedsiębiorstwie turystycznym. Nowe spojrzenie na starą metodę, Turystyka i Hotelarstwo, nr 14

Autor: Krzysztof Woźniak