Gospodarka przestrzenna

Gospodarka przestrzenna jest to proces przemiany i kształtowania się stanu faktycznego przestrzeni w stan pożądany, który zaspokoi potrzeby społeczeństwa, zgodnie z zachowaniem ładu przestrzennego. Głównym celem gospodarki przestrzennej jest ochrona wartości przestrzeni, oraz racjonalne i świadome kształtowanie jej [Kielesińska A. 2012]

Ład przestrzenny

Ład przestrzenny to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym działania polityczne, gospodarcze i społeczne są zintegrowane w zgodzie ze środowiskiem i zachodzącymi w nim procesami przyrodniczymi. Ma to na celu zagwarantowanie fundamentalnych potrzeb społeczeństwa, zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń.

Rodzaje działalności Gospodarki Przestrzennej

Rodzaje działalności gospodarki przestrzennej wynikające z możliwości powstawania konfliktów spowodowanych potrzebą zwiększenia jednej z funkcji:

• Koordynacyjno - regulacyjna - administracja rządowa lub samorządowa, podejmuje decyzje przestrzenne dotyczące przeznaczenia i sposobu zagospodarowania gruntów, w oparciu o plany miejscowego zagospodarowania przestrzennego, lub przy ich braku, w oparciu o przepisy ogólne.
• Inwestycyjna - zarządzana przez podmioty gospodarcze, państwowe, samorządowe bądź prywatne, zgodnie z ich własnymi zadaniami i celami.
• Kontrolne - nadzór administracji rządowej (wojewódzkiej lub resortowej) z punktu widzenia zgodności z prawem [Kielesińska A. 2012]

Przedmioty badań Gospodarki Przestrzennej

Gospodarka przestrzenna skupia się nad badaniami takich przedmiotów jak:

1. Miasta i regiony:

• Do funkcji miast należą funkcje: handlowe, przemysłowe, budowlane, transportowe, finansowe, kulturalne i administracyjne
• Sektory-czyli klasyfikacja funkcji miast: Sektor 1: górnictwo, rolnictwo, rybołówstwo. Sektor 2: przemysł, budownictwo. Sektor 3: usługi. Sektor 4: usługi nowoczesne
• Funkcje można podzielić również na egzogeniczne (bazowe): zewnętrzne, miastotwórcze, pełnione na rzecz innych obszarów, oraz na endogeniczne (niebazowe): wewnętrzne, uzupełniające.
• Rozróżniamy regiony przyrodnicze (pod kątem: budowy geologicznej, ukształtowania powierzchni, wody i gleby, klimatu, szaty roślinnej i zwierzęcej) oraz społeczno-gospodarcze (badane pod kątem np.: regionalnego PKB, zatrudnienia, usług, potencjału naukowego, otoczenia).
• Regiony można wyodrębnić na podstawie jednego kryterium (np: gęstość zaludnienia), wielu kryteriów (np: liczba ludności miejskiej i wartości produkcji przemysłowej), według zwartości struktury, która została określona przez współzależne dziedziny działalności ludzkiej na danym terenie.

2. Przepływy i sieci:

• Między regionami i miastami zachodzą przepływy informacji, dóbr czy ludzi.
• Przepływy dóbr są możliwe, wtedy gdy zachodzą trzy warunki: istnieje regionalna komplementarność, nie istnieją możliwości pośrednie, oraz musi istnieć transportowa możliwość przemieszczania tych dóbr.
• Rodzaje przepływów: konwekcja - przenoszenie/ przemieszczanie się dóbr lub ludzi, kondukcja - przewodzenie - nie wymaga fizycznego przemieszczania się mas, oraz radiacja - promieniowanie - jako przepływ informacji.

3. Przestrzeń:

• Jest to dobro rzadkie, ilości przestrzeni nie da się powiększyć przez produkcję.
• Konsekwencje rzadkości dóbr ekonomicznych według Markowskiego:

1. Przestrzeń nie może bez ograniczeń podlegać prawom rynku, ponieważ ilości nie można powiększyć przez produkcję.
2. Przestrzeń to dobro użytkowe publiczne, więc powinna być użytkowana w zgodzie z wartościami społecznymi, estetycznymi czy też kulturalnymi.
3. Aby zapewnić kulturalne użytkowanie przestrzeni muszą być ustanowione prawa i środki egzekwowania tych praw.
4. Obowiązkowa jest międzypokoleniowa etyka przestrzenna.

4. Problemy środowiskowe i ekologiczne:

• Rozwój gospodarczy i zmiany środowiskowe powinny być traktowane jako współzależne procesy ewolucyjne.

[Domański. R, 2005, s. 21-43]

Uwarunkowania prawne Planowania Przestrzennego

Wszelkie dokumenty związane z Gospodarką przestrzenną powstają w oparciu o Ustawy takie jak np.:

• Ustawa z dn. 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
• Ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami,
• Ustawa z dn. 11 marca 2013 r. o samorządzie gminnym,
• Ustawa z dn. 7 lipca 1994 r. prawo budowlane.

Gospodarka przestrzenna — artykuły polecane

Polityka społeczna — Zagospodarowanie przestrzenne — Logistyka miejska — Gospodarka nieruchomościami — Rozwój regionalny — Dane statystyczne — Bezpieczeństwo żywności — Funkcje współczesnego państwa — Rewitalizacja

Bibliografia

• Brańka P., Hołuj A. (2013), Gospodarka przestrzenna Krakowa. Ocena stanu oraz dotychczasowych działań w zakresie planowania przestrzennego w świetle badań ankietowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie nr.913
• Domański R. (2005), Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kielesińska A. (2012), Aspekty i uwarunkowania prawne gospodarki przestrzennej, Zeszyty naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie nr.8
• Kozłowski S. (red.) (2005), Vademecum gospodarki przestrzennej, Instytut Rozwoju Miast, Kraków
• Musiał-Malagó M., Hołuj A. (2014), Znaczenie dokumentów planistycznych w zagospodarowaniu przestrzeni Krakowa, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, nr 1 (925)

Autor: Justyna Bielecka