ELIXIR

ELIXIR - inaczej zwany Systemem Elektronicznej Izby Rozliczeniowej - jest to elektroniczny system rozliczeń międzybankowych. Został stworzony i uruchomiony został w kwietniu 1994 roku przez Krajową Izbę Rozliczeniową S.A. KIR. Umożliwia on bardzo szybką realizację krajowych przelewów pomiędzy rachunkami tego samego lub innego banku. W przypadku przelewów międzynarodowych od 2005 roku działa również tzw. EuroELIXIR umożliwiający osobom fizycznym oraz przedsiębiorcom zlecanie przelewów nie tylko na krajowe, ale także na międzynarodowe rachunki bankowe.

Poprzednikiem systemu ELIXIR był SYBIR czyli System Bankowych Izb Rozliczeniowych, który działał przez 11 lat a po wprowadzeniu ELIXIRu działał jeszcze przez 10 lat czyli do 2004 roku. Różnił się on tym, że całość procesów rozliczeniowych odbywała się tylko w oparciu o dokumenty papierowe, które po otrzymaniu zostawały specjalnie posortowane a następnie rozwożone pomiędzy poszczególnymi instytucjami finansowymi zgodnie z określonym harmonogramem i o określonym czasie. Działanie tego procesu można porównać do działania firmy kurierskiej. Możemy tutaj mówić o tzw. Logistyce przewozu dokumentacji wspieranej rozwiązaniami informatycznymi (zapis danych o przesyłkach na przewożonych dyskietkach) (B. Szafrański 2018, s. 131)

Jak działa system ELIXIR

"Bezpośrednimi uczestnikami wymiany zleceń w systemie ELIXIR są wskazane przez banki ich oddziały lub inne jednostki organizacyjne, które zostały włączone do wymiany, otrzymały urządzenia i oprogramowanie, zostały przeszkolone i przeszły pomyślnie testy. Wysyłane przez oddziały zlecenia docierają do Systemów Centralnych KIR S.A., gdzie są rejestrowane w komputerze głównym. Zlecenia te, w określonym regulaminem czasie, zostają skompensowane. Oznacza to, że dla każdego banku oblicza się wynik rozliczenia w danej sesji. Wynik ten obliczany jest po uwzględnieniu wszystkich zleceń i może przyjmować wartość dodatnią lub ujemną. Dzięki procedurze kompensacji minimalizuje się liczbę operacji potrzebnych do uregulowania wzajemnych należności, co znacznie upraszcza rozrachunek i wydatnie zmniejsza wartość funduszy potrzebnych do regulowania bieżących zobowiązań banku" (A. Adamus-Matuszyńska i in.2010, "Bankowość dla praktyków. Europejski Certyfikat Bankowca EFCB")

Jednakże żeby zlecić wykonanie przelewu płatność musi spełniać kilka warunków:

1. walutą transakcji musi być PLN
2. kwota przelewu nie może przekraczać 100,000.00 PLN
3. rachunek odbiorcy przelewu musi być prowadzony w banku, który korzysta z rozliczeń trybem ELIXIR z Krajową Izbą Rozliczeniową
4. bank odbiorcy przelewu musi być aktywny w momencie zgłoszenia transakcji do realizacji
5. rachunek, z którego transakcja ma być zrealizowana jest udostępniony do przelewów systemem ELIXIR
6. bank odbiorcy przelewu akceptuje je w tym trybie

Cały wykaz polskich banków realizujących przelewy systemem ELIXIR możemy odszukać na oficjalnej stronie Krajowej Izby Rozliczeniowej.

Harmonogram systemu ELIXIR

Podobnie jak w SYBIR - tutaj też możemy powiedzieć, że obowiązuje pewien harmonogram jednak on znacznie rożni się od tego obowiązującego w systemie SYBIR. System Elektronicznej Izby Rozliczeniowej działa w oparciu o harmonogram ustalony przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR). W ciągu doby są zaplanowane trzy sesje rozliczeniowe. Wszystkie zlecenia transakcji z banków są realizowane w jednej z nich. Jest to uzależnione od godzin zlecenia. Sesje te są uruchamiane od poniedziałku do piątku czyli każdego dnia roboczego natomiast rejestracja transakcji w wyszczególnionych na stronie KIR bankach jest realizowana w trybie ciągłym przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. Tak więc drogą dedukcji możemy wnioskować, że zależnie od tego kiedy przelew zostanie zlecony - pieniądze wyjdą z rachunku bankowego dopiero przy najbliższej sesji rozliczeniowej.

Większość banków realizuje zlecenia przelewów w tych samych godzinach. I tak:

• Dyspozycje przelewów wewnętrznych czyli takich, które są wykonywane tylko w obrębie tego samego banku zgłoszone w każdy dzień roboczy do godziny 20:00 zostaną wykonane jeszcze w tym samym dniu, natomiast te zgłoszone po 20:00 lub nie w dniu roboczym będą wykonane w następującym dniu pracującym.
• Dyspozycje przelewów zewnętrznych czyli kierowanych do innego banku są realizowane zgodnie z właściwym trybem, jakim kierują się rozliczenia międzybankowe czyli:
  • zlecenia płatnicze zgłoszone do 14:00 są księgowane na rachunku klienta i wysyłane do banku odbiorcy w tym samym dniu
  • zlecenia płatnicze złożone między 14:00 a 20:00 na rachunku klienta są księgowane w tym samym dniu ale do banku odbiorcy są wysylane dopiero w następnym dniu roboczym.
  • dyspozycje zleceń płatniczych złożonych po 20:00 oraz w dni wolne od pracy są księgowane na rachunku klienta i wysyłane do banku odbiorcy w następnym dniu roboczym. (Ł.Kurnik, M.Majewska, W.Michalska 2018, s. 44)

Korzyści korzystania z przelewów w systemie ELIXIR

System ELIXIR jest nierozłączną częścią systemu bankowości polskiej. Korzyści jakie przynosi klientowi Elektroniczny System Rozliczeń Bankowych są następujące:

• dostępność - przelew można zlecić przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 395 dni w roku (także w niedziele i święta)
• niezawodność i pewność- system ELIXIR to działający od 24 lat standard rozliczeń międzybankowych w Polsce, który umożliwia realizację zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych przelewów pomiędzy wszystkimi bankami w naszym kraju
• całość procesu jest prosta w obsłudze. Wystarczy zalogować się do systemu bankowości internetowej, wybrać sposób przelewu i dokonać płatności
• Korzystanie z systemu ELIXIR jest bezpieczne, ponieważ operatorem, twórca i jednostką go nadzorującą jest Krajowa Izba Rozliczeń S.A. Jest to instytucja, która od ponad 25 lat jest odpowiedzialna za prawidłowość rozliczeń międzybankowych. Ponadto system ten spełnia wszelakie standardy europejskie jeśli chodzi o realizowanie płatności. Jest to gwarancją dla każdego banku decydującego się na usługi systemu ELIXIR, że działa on w pełni zgodnie z tymi standardami.
• System ten jest na bieżąco uaktualniany i przystosowywany do potrzeb banków - również do różnych rodzajów płatności przez nie oferowanych - płatności podatkowe, polecania zapłaty czy klasyczne polecenia przelewów.
• Również pod względem ekonomicznym i finansowym system ELIXIR jest optymalny dla banków, ponieważ umożliwia im zredukowanie płynności, która jest konieczna do rozliczenia płatności klientów na poziomie 70%. Powoduje to istotny spadek kosztów kapitału oraz zwiększenie możliwości zarządzania płynnością finansową.

ELIXIR — artykuły polecane

Przelew natychmiastowy — SORBNET — Przelew — Karta kredytowa — Forma płatności — Epłatności — Karta magnetyczna — Karta płatnicza — LORO

Bibliografia

• Adamus-Matuszyńska A. (red.) (2010), Bankowość dla praktyków, Gdańska Akademia Bankowa, Gdańsk
• Kurnik Ł., Majewska M., Michalska W. (2018), Encyklopedia finansów dla każdego'’, Wydawnictwo Publicat, Warszawa
• Stefański M. (2005), Polski system bankowy w okresie transformacji - wybrane zagadnienia, Bank i kredyt, nr 2
• Szafrański B. (2011), Dwie dekady informatyki w bankowości polskiej, Bank, nr 5
• Świerdza A. (2007), Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami płatniczymi innych krajów Unii Europejskiej, Materiały i Studia, Zeszyt nr 222

Autor: Natalia Gąsior