Ustawa ordynacja podatkowa

Ustawa ordynacja podatkowa jest to akt prawny regulujący polskie prawo podatkowe, który został uchwalony 29 sierpnia 1997 r. Definiuje postępowanie podatkowe, określa organy podatkowe oraz zawiera normy prawa karnego skarbowego.

Budżety podmiotów sektora publicznego są zasilane przez różne podatki. Istnieją różne kategorie podatków, które ściągane są do budżetu centralnego lub budżetu lokalnego. W Polsce VAT, akcyzy i podatki dochodowe zbiera budżet centralny. Podatki majątkowe natomiast zbierane są do budżetu lokalnego. Ustawa o ordynacji podatkowej określa te i inne aspekty prawa podatkowego w Polsce (J. Żyrzyński 2009, s. 141).

TL;DR

Ustawa ordynacja podatkowa reguluje polskie prawo podatkowe. Określa organy podatkowe i normy prawa karnego skarbowego. Podatki w Polsce są zbierane do budżetu centralnego i lokalnego. Budowa systemu podatkowego jest trudnym zadaniem. W Polsce dokonano wielu reform podatkowych. Organizacja administracji skarbowej jest kluczowa dla funkcjonowania systemu podatkowego.

Budowa ustawy

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa zbudowana jest z 9 działów, na które składają się rozdziały (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa):

• Dział 1: Przepisy ogólne
• Dział 2: Organy podatkowe i ich właściwość
• Dział 2a: Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych
• Dział 3: Zobowiązania podatkowe
• Dział 3a. Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania
• Dział 3b: Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych
• Dział 4: Postępowanie podatkowe
• Dział 5: Czynności sprawdzające
• Dział 6: Kontrola podatkowa
• Dział 7: Tajemnica skarbowa
• Dział 7a: Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami
• Dział 8: Przepisy karne
• Dział 8a: Zaświadczenia
• Dział 9: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe

System podatkowy

Rozwój społeczny sprawił, że potrzeba przestała być kojarzona z jednostką a z szerszą grupą posiadającą wspólny cel. Tym celem stał się rozwój nie tylko indywidualnego organizmu, ale szeroko pojmowanej organizacji. Państwo jako duża organizacja musiało stworzyć kompleksowe narzędzia do osiągnięcia celów związanych z narodowym i społecznym interesem. Te wspólne cele indywidualistyczne i społeczne przyczyniły się do stworzenia instytucji podatku. Daniny na rzecz państwa nie powinny być zbyt wysokie, aby podatnik mógł prowadzić spokojne życie, ale powinny być wystarczające na prowadzenie przez państwo polityki chroniącej wolność i własność obywateli.

Budowa systemu podatkowego to bardzo trudne i złożone zadanie, polegające na zestrojeniu wielu podatków w pewną związaną całość. Stawiane są wysokie wymagania, którym nie sposób sprostać przez wysoce złożony problem. System podatkowy ustalają przepisy prawne, ale przedmiotem regulowanym przez te przepisy jest gospodarka i jednostka, która stoi za budowaniem wewnętrznego i indywidualnego dobrobytu. W tym więc tkwi źródło podatku, dlatego ordynacja podatkowa powinna brać pod uwagę głównie dochód czy majątek. W doborze podatków ważne jest, aby źródło było widoczne, a system składał się z podatków, które obciążą tylko te dostrzeżone źródła. Przy nakładaniu podatków, wiedza na temat źródła i właściciela pomoże przy ustaleniu wysokości obciążenia (J. Zdzitowiecki 1961, s. 33-34).

Ewolucja polskiego systemu podatków i opłat

Zmiany jakie zaszły w Polsce na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci zrodziły potrzebę odnowienia konstrukcji systemu podatkowego. Transformacja ustrojowa a potem wstąpienie Polski do Unii Europejskiej zmusiły Polskę do ujednolicenia i unowocześnienia obowiązujących przepisów. Od 1989 r. było wiele prób dokonania reform. Nie zawsze dokonywane zmiany były udane. Najistotniejsze kierunki, które określiły drogę zmian w polskim systemie podatkowym to:

• 1989 r. - Wprowadzenie podatku dochodowego od osób prawnych
• 1991 r. - Uchwalenie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych
• 1992 r. - Wejście w życie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
• 1993 r. - wejście w życie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług
• 1996 r. - likwidacja podatku od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń
• 1997 r. - Uchwalenie ustawy Ordynacja podatkowa
• 2000 r. - Uchwalenie ustawy o opłacie skarbowej i ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych
• 2003 r. - Istotne obniżenie stawek podatku dochodowego od osób prawnych oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
• 2004 r. - Uchwalenie nowej ustawy o podatku od towarów i usług

W wymienionych latach dokonano znaczących zmian systemowych polskiego systemu podatkowego. Zmieniono sposób wymiaru podatków a także zmniejszono liczne przywileje podatkowe. Zreformowano podatki lokalne, wprowadzono opodatkowanie konsumpcji i stopniowo dostosowano prawo do unijnych norm. Kamieniem milowym było uchwalenie ustawy Ordynacja podatkowa (W. Wyrzykowski 2004, s. 10-12).

Organizacja polskiej administracji skarbowej

Sprawna organizacja administracji odpowiedzialnej za pobór podatków jest kluczowa w funkcjonowaniu systemu podatkowego. Najważniejszymi zadaniami administracji skarbowej jest: rejestracja podatników, wymiar, ich kontrola oraz egzekucja płatności zobowiązań podatkowych, dochodzenie i orzekanie w sprawach o przestępstwa skarbowe, zajmowanie się postępowaniami prawno - podatkowymi.

Podział polskiej administracji podatkowej wygląda następująco:

• Centralny organ administracyjny
• Ministerstwo Finansów
• Terenowe organy administracji podatkowej
• Organy jednostek samorządu terytorialnego

Administrację podatkową tworzy:

• 16 izb skarbowych
• 399 urzędów skarbowych
• 16 urzędów kontroli skarbowej
• 17 izb celnych i 69 urzędów celnych

Liczba pracowników zatrudnionych w administracji podatkowej to około 50 000 osób (W. Wyrzykowski 2004, s. 15).

Ustawa ordynacja podatkowa — artykuły polecane

Krajowa Administracja Skarbowa — System podatkowy — Izba celna — Opłata skarbowa — Ustawa o podatku dochodowym — Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych — Rachunkowość podatkowa — System finansów publicznych — Sektor publiczny

Bibliografia

• Etel L. (red.) (1994), Prawo podatkowe, Difin, Warszawa
• Felis P. (2012), Elementy teorii i praktyki podatków majątkowych, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Mastalski R. (2006), Prawo Podatkowe, C.H. BECK, Warszawa
• Mazurek-Chwiejczak M. (2016), Sprawiedliwy system podatkowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice
• Możyłowski P. (2010), Wpływ podatków na wzrost gospodarczy, Pierwszy Urząd Skarbowy, Radom
• Ostaszewski J. (red.) (2013), Finanse Difin, Warszawa
• Owsiak S. (2016), System podatkowy Polski w okresie transformacji, Oeconomia, Vol. 50, 1
• Portal podatkowy, Podatki.gov.pl
• Russel P. (2008), Podatek liniowy, infos BAS (Biuro Analiz Sejmowych) nr 16(40)
• Sosnowski M. (red.) (2017), Progresja w opodatkowaniu dochodów osób fizycznych, Oeconomica, Nr 488
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
• Wyrzykowski W. (2004), Polski system podatków i opłat w zarysie, SPG, Gdańsk
• Zdzitowiecki J. (1961), System podatkowy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 23, z. 1
• Żurawska D. (2011), Prawo podatkowe. Część ogólna, Difin, Warszawa
• Żyrzyński J. (2009), Budżet i polityka podatkowa, PWN, Warszawa
• Żyżyński J. (2008), Progresywny system podatkowy jako czynnik spójności ekonomicznej gospodarki, Biblioteka Narodowa

Autor: Krzysztof Konieczko

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.