Efekt mnożnikowy

Efekt mnożnikowy to pojęcie z dziedziny makroekonomii, jako pierwszy, w roku 1931 do teorii ekonomii wprowadził je Richard Ferdinand Kahn. Jednak w 1936 zostało ono bardziej spopularyzowane przez Johna M. Keynes'a.

Efekt ten polega na wielokrotnym wzroście zatrudnienia i dochodu narodowego, poprzez wzrost dopływów od stanu równowagi makroekonomicznej.

Efektami mnożnikowymi możemy wyrazić “Skuteczność manipulowania przez państwo wydatkami i podatkami", inaczej mówiąc “siły wpływu tych działań państwa na zmiany produkcji i dochodów" .

TL;DR

Efekt mnożnikowy to koncepcja ekonomiczna, która opisuje wielokrotny wzrost zatrudnienia i dochodu narodowego poprzez zwiększenie inwestycji lub wydatków rządowych. Efekt ten może mieć pozytywny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw oraz otoczenie społeczno-gospodarcze. W przypadku turystyki, efekt mnożnikowy może być spowodowany wzrostem wydatków turystów zagranicznych. Wielkość efektów mnożnikowych jest obliczana dla określonych przedziałów czasu. Efekt mnożnikowy pieniężny dotyczy rynku walutowego i zwiększa podaż pieniądza.

Koncepcja efektów mnożnikowych w wyznaczaniu wpływu przedsiębiorstw na otoczenie społeczno-gospodarcze

Skutkami powstania lub rozwoju działalności gospodarczej na danym obszarze są: wzrost dochodów i zatrudnienia w wielu przedsiębiorstwach oraz zwiększenie wpływów podatkowych władz lokalnych. Są to tak zwane efekty mnożnikowe. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje efektów mnożnikowych, których “wielkość pozwala ocenić wpływ działalności przedsiębiorstwa na funkcjonowanie firm w jego otoczeniu". Są to: efekty zaopatrzeniowe- “wynikające z dodatkowego popytu tworzonego przez nowo powstałe lub rozwijające się przedsiębiorstwa, umożliwiającego wzrost firm będących dla nich dostawcami dóbr i usług"; oraz efekty dochodowe, będące “skutkiem zwiększenia się siły nabywczej ludności poprzez wynagrodzenia pracowników, a tym samym przyczyniają się do rozwoju firm zaspokajających potrzeby konsumpcyjne". .

Zależności

Efekt spowodowany może być wzrostem inwestycji, który jest zależny od krańcowej skłonności do konsumpcji. Im większy jest ten wskaźnik tym wyższa wartość mnożnika inwestycyjnego.

Wzrost inwestycji podmiotów gospodarczych spowoduje ogólne podwyższenie popytu globalnego. Wyższy popyt natomiast wywoła zwiększenie zatrudnienia, produkcji i dochodów pracowników. Konsekwentnie do tego wzrosną wydatki konsumentów na dobra wytworzone, powodując zwiększenie sprzedaży przedsiębiorstw, które wskutek tego ponownie zwiększą swoją produkcję i jeszcze bardziej wzrośnie ilość siły roboczej i czynników wytwórczych. Suma efektu mnożnikowego: $\Delta Y=\Delta I(1+c+c^{2}+c^{3}+...+c^{n-1})$

(gdy $t=1,2,3...n$)

$\Delta Y$ - przyrost dochodu narodowego, $\Delta I$ - przyrost inwestycji, $c$ - konsumpcja

W sytuacji kiedy n zmierza do nieskończoności, wzór zostanie wyrażony poprzez mnożnik inwestycyjny: $m_{i}=1/1-c$

wzór efektu:$\Delta Y=\Delta I^{0}(1/1-c)$ .

W przypadku gdy wzrosną wydatki rządowe i podatek netto, przy stałych cenach rynkowych, nastąpi zwiększenie popytu globalnego. Następstwem wzrostu produktu narodowego może być ponowne zwiększenie wydatków rządowych: $\Delta Y=1/(1-c)\Delta G-c/(1-c)\delta T_{n}$ .

Efekt mnożnikowy w turystyce spowodowany jest zapotrzebowaniem turystów zagranicznych. Ich wydatki na turystykę rosną w postaci konsumpcji w gospodarce kraju odwiedzanego. Tworzą one dodatkowe pieniądze, które zostaną wykorzystane do wytworzenia kolejnych dóbr i usług. Skutkiem tego jest wzrost produktu narodowego brutto (PNB). Efektem wzrostu popytu turystycznego jest możliwy wzrost inwestycji w sytuacji kiedy zwiększenie produkcji poprzez obecne czynniki wytwórcze i kapitał były niewielkie. Spowoduje to wzrost cen i zysków, a w konsekwencji wzrost inwestycji ułatwiających powiększenie się podaży .

Zjawisko to trwa do czasu gdy odpływy ponownie zrównają się dopływom. Dochód narodowy i zatrudnienie nie będzie rosło i nastąpi przywrócenie równowagi ekonomicznej. Spowodowane to może być przez zwiększanie oszczędzania, płacenie wyższych podatków i zakup dóbr importowanych przez gospodarstwa domowe w sytuacji wzrostu dochodów.

Całość przebiegu zmian można zapisać:$J>W\to Y\uparrow \to W\uparrow$

Gdzie: J - dopływy, W - odpływy, Y - dochód narodowy .

Metoda obliczania efektów mnożnikowych

Wielkość efektów mnożnikowych zawsze wyznaczamy dla określonych przedziałów czasu. Efekty mnożnikowe są korzystne dla gospodarki, czego skutkiem jest powstanie nowych miejsc pracy na danym obszarze. Dzieje się tak, gdy “pomiędzy dwoma przekrojami czasowymi wyznaczającymi daną jednostkę nastąpił rozwój określonych przedsiębiorstw tak, że wygenerowały one dodatkowy popyt konsumpcyjny bądź zaopatrzeniowy" .

Efekt mnożnikowy pieniężny

Występuje na rynku walutowym, jako efekt zwiększający oddziaływanie zakupu przez bank centralny na wzrost podaży pieniądza. Nabywanie aktywów przez bank centralny od społeczeństwa powoduje wyższy przyrost podaży pieniądza, niż wstępne kupno z depozytu banku komercyjnego .

Efekt mnożnikowy — artykuły polecane

Popyt zagregowany — Deficyt handlowy — Podaż globalna — Szok podażowy — Inflacja wewnętrzna — Popyt globalny — Inflacja popytowa — Krańcowa skłonność do oszczędzania — Siła nabywcza pieniądza

Bibliografia

• Gołembski G. (2002), Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Poznań
• Herda-Kopańska J. (2017), Efekty mnożnikowe w rolnictwie, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
• Krugman P., Obstfeld M. (2007), Ekonomia międzynarodowa: teoria i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nasiłowski M. (2006), System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa
• Nowak A., Zalega T. (red.) (2015), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wiedermann K. (2008), Koncepcja efektów mnożnikowych w wyznaczaniu wpływu przedsiębiorstw na otoczenie społeczno-gospodarcze, Prace Komisji Geografii Przemysłu, nr 11

Autor: Eliza Serafin