Polityka regionalna

Polityka regionalna określa kierunki i sposoby oddziaływania na proces rozwoju regionalnego kraju, pozwala na przejście od ustaleń ogólnych w sprawie celów, środków i sposobów kształtowania przez państwo całości społecznego procesu gospodarczego do wytycznych w tym przedmiocie zaadresowanych do poszczególnych regionów, z uwzględnieniem ich zróżnicowanych i niejednokrotnie specyficznych warunków środowiska naturalnego i społeczno-gospodarczego oraz potrzeb ich ludności. Polityka regionalna jest częścią składową ogólnej polityki społeczno - ekonomicznej. W krajach, w których kierowanie rozwojem opiera się na planowaniu, polityka regionalna określa zasady i proporcje podziału zadań ujętych w planach rozwoju gospodarki narodowej w układzie terytorialnym i dostarcza w tym względzie ważnych informacji dla planowania rozwoju i zagospodarowania regionów i mniejszych jednostek przestrzennych. Określenie na szczeblu centralnym, w jakich proporcjach cele i środki rozwoju gospodarki narodowej maja być rozmieszczone w regionach, jest też warunkiem wewnętrznej zgodności całego systemu planów przestrzennych.

TL;DR

Polityka regionalna to sposób oddziaływania na proces rozwoju regionalnego kraju. Służy kompleksowemu traktowaniu regionów i uwzględnia różnice w warunkach i potrzebach. Cele polityki regionalnej to m.in. wzrost produkcji, równomierne rozmieszczenie działalności gospodarczej i integracja przestrzenna. Polityka regionalna rozwijała się w Europie od lat 50. i ma duże znaczenie w ramach Unii Europejskiej.

Funkcje

Funkcje polityki regionalnej mają więc dwukierunkowy charakter. Polityka ta służy po pierwsze kompleksowemu traktowaniu regionów jako przedmiotu oddziaływań poszczególnych dziedzin polityki społeczno-ekonomicznej i koordynacji tych oddziaływań wobec poszczególnych regionów i po drugie uwzględnia w polityce społeczno-ekonomicznej państwa niejednolitości warunków naturalnych, gospodarczych, demograficznych i społecznych na poszczególnych obszarach kraju.

Kierunki

Kierunki przyjmowane w polityce regionalnej:

• przeprowadzanie reform struktury społeczno-ekonomicznej obszarów o gospodarce w stanie zastoju lub kryzysu,
• odciążanie lub hamowanie rozwoju niektórych aglomeracji przemysłowych i osiedleńczych,
• selektywne sterowanie wzrostem ekonomicznym pod kątem równomiernego rozmieszczenia sił wytwórczych lub wyrównywania stopy życiowej ludności,
• realizacja celów ogólnospołecznych jak zapewnianie warunków rekreacji, ochrona przyrody i krajobrazu naturalnego, zapewnienie realizacji niektórych celów socjalnych,
• sterowanie procesami integracyjnymi gospodarki w aspektach przestrzennych,
• kształtowanie racjonalnej struktury wykorzystania terenów do różnych sposobów użytkowania.

Cele

Cele polityki regionalnej:

• wzrost produkcji, dochodu i zatrudnienia przez lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych i stworzonych przez człowieka,
• bardziej równomierne rozmieszczenie działalności gospodarczej, społecznej, kulturalnej i politycznej,
• integracja czynników struktury przestrzennej w skali regionów i całego kraju,
• bardziej efektywne rozmieszczenie działalności produkcyjnej,
• poprawa struktury osadnictwa miejskiego i wiejskiego,
• rozbudowa infrastruktury techniczno-ekonomicznej i społecznej przy jednoczesnym zachowaniu walorów środowiska naturalnego.

Początki i rozwój polityki regionalnej

• 1957 - Pierwsza wzmianka w traktacie rzymskim
• 1958 - Stworzenie EFS (Europejskiego Funduszu Społecznego)
• 1975 - Początki EFRR (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego)
• 1986 - Określenie podstaw prawnych polityki regionalnej w Jednolitym akcie europejskim
• 1988 - W celu dostosowania polityki, fundusze strukturalne stają się częścią szerszej polityki spójności, co jest związane z wstąpieniem Grecji, Hiszpanii i Portugalii do Wspólnot Europejskich, (budżet wynosi 64 mld ECU - waluta ECU zostanie później przekształcona w euro)
• 1993 - Powstanie Funduszu Spójności, Komitetu Regionów i zasady pomocniczości (zasada mówiąca o tym, że należy zmierzać do tego, aby każdy szczebel władzy realizował tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy)
• 1994-1999 - Środki na fundusze regionalne zostają podwyższone (dwukrotnie)
• 1995 - Dodanie nowego celu: pomoc obszarom o małej gęstości zaludnienia Finlandii i Szwecji (budżet: 168 mld ECU)
• 2000-2004 - UE powiększa się o dziesięć nowych państw (w rezultacie czego liczba mieszkańców UE wzrasta o 20%). Wysokość budżetu dla starych państw członkowskich wynosi 213 mld euro, a dla nowych państw członkowskich (2004-2006) 15 mld euro.
• 2007-2013 - Budżet wynosi 347 mld euro (30% przeznaczone jest na infrastrukturę ochrony środowiska i działania mające na celu walkę ze zmianą klimatu, a 25% zostaje przeznaczone na badania naukowe i innowacje)
• 2014-2020 - Budżet wynosi 351,8 mld euro. Około 100 mld euro zostanie przeznaczonych na: badania naukowe i innowacje, realizację agendy cyfrowej, wsparcie na rzecz MŚP i gospodarkę nisko emisyjną (zwiększenie efektywności energetycznej i stopnia wykorzystania odnawialnych źródeł energii)

Polityka regionalna — artykuły polecane

Polityka gospodarcza — Rozwój regionalny — Agenda 21 — Polityka turystyczna — Fundusze unijne — Cele zrównoważonego rozwoju — Polityka spójności — Turystyka zrównoważona — Polityka społeczna

Bibliografia

• Brdulak J. (2001), Problemy rozwoju regionalnego, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa
• Derlukiewicz N. (2016), Gospodarka i polityka regionalna - Nowe tendencje, Wydawnictwo WUEW, Wrocław
• Mindur M. (2002), Polityka regionalna, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Warszawa
• Strzelecki Z. (2008), Gospodarka regionalna i lokalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Urząd Publikacji Unii Europejskiej (2016), Zrozumieć politykę Unii Europejskiej - Polityka regionalna, Luksemburg
• Winiarski B. (1976), Polityka regionalna, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Woś B. (2016), Rozwój regionów i polityka regionalna w Unii Europejskiej oraz w Polsce, Warszawa

Autor: Anna Sulima, Natalia Hulbój