Nakaz zapłaty

Nakaz zapłaty - z chwilą wydania staje się tytułem zabezpieczenia, wykonalny bez nadania mu klauzuli wykonalności. Sąd wydając nakaz zapłaty orzeka, że pozwany musi podczas dwóch tygodni, licząc od dnia doręczenia tego nakazu, zaspokoić roszczenie w całości razem z kosztami lub wnieść zarzuty w tym terminie. Po wniesieniu zarzutów postępowanie toczy się dalej wykorzystując przepisy postępowania, które jest odrębne w sprawie z zakresu prawa pracy, a wyłączając pewne szczególne przepisy nakazowego postępowania.

W przypadku pojawienia się spraw, w których pracownik występowałby teoretycznie jako strona powodowa, nie występuje kolizja z funkcją ochronną, gdyż korzystniejszym tytułem jest dla niego nakaz sądowy i trudno udowodnić aby jego sytuacja procesowa była wtedy gorsza. Postępowanie to jest fakultatywne i wówczas taki wniosek jest tym bardziej uzasadniony.

TL;DR

Nakaz zapłaty jest tytułem zabezpieczenia, który można wydać bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeśli powód udowodnił swoje roszczenie poprzez dołączenie odpowiednich dokumentów. Nakaz zapłaty może być uchylony, jeśli nie może zostać doręczony lub jeśli pozwany nie miał zdolności procesowej w momencie wniesienia pozwu. Postępowanie nakazowe i upominawcze różnią się między sobą, a nakaz zapłaty można również uzyskać w postępowaniu elektronicznym. Europejskie postępowanie nakazowe ma swoje własne zasady i może być uchylone na wniosek pozwanego.

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i upominawczym

Postępowanie nakazowe

Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeśli powód ubiega się o roszczenie pieniężne lub świadczenia innych zamiennych rzeczy, a okoliczności, które uzasadniają dochodzone żądanie są udowodnione poprzez dołączenie do pozwu:

• dokumentu urzędowego
• zaakceptowanego przez dłużnika rachunku
• wezwania dłużnika do zapłaty i pisemnego oświadczenia dłużnika o uznaniu długu
• zaakceptowanego przez dłużnika żądania zapłaty, które zostało zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu nie posiadania środków na rachunku bankowym

Nakaz zapłaty może również zostać wydany przez sąd przeciwko zobowiązanemu z warrantu, czeku, weksla lub rewersu wypełnionego w należyty sposób, których treść i prawdziwość nie budzą wątpliwości.

W przypadku, gdy następuje przejście na powoda praw z czeku, weksla, rewersu lub warrantu, do wydania danego nakazu niezbędne jest, aby przedstawić dokumenty do uzasadnienia roszczenia, jeśli przejście na powoda tych praw nie wynika bezpośrednio z czeku, rewersu, weksla lub warrantu.

Ponadto sąd wydaje także nakaz zapłaty na podstawie umowy, która została dołączona do pozwu, dowodu ukazującego spełnienie wzajemnego świadczenia niepieniężnego, a także dowodu doręczenia faktury dłużnikowi lub rachunku, jeśli powód oczekuje należności zapłaty świadczenia pieniężnego.

Czynności decyzyjne sądu, gdy w całości uwzględnia zarzuty:

• nakaz zapłaty zostaje uchylony a powództwo oddalone
• nakaz zapłaty zostaje uchylone oraz zostaje orzeknięta istota sprawy
• postanawia uchylić nakaz zapłaty oraz odrzuca pozew
• postanawia uchylić nakaz zapłaty a postępowanie zostaje umorzone

Czynności decyzyjne sądu, gdy w całości uznaje zarzuty za bezużyteczne:

• utrzymanie nakazu zapłaty w mocy

Postępowanie upominawcze

Postępowanie upominawcze ma miejsce przed sądem rejonowych lub też sądem okręgowym wtedy, jeśli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, nie zważając na jego wysokość, a w przypadku innych spraw tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Jeśli wszystkie przesłanki tego postępowania są spełnione, sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli wówczas wystąpią przeszkody aby wydać ten nakaz, sąd zapoznaje się ze sprawą w trybie zwykłym. W pierwszej sytuacji sąd może wydać nakaz zapłaty nawet wtedy, jeżeli w pozwie nie został zamieszczony wniosek o jego wydanie.

Sąd w nakazie zapłaty orzeka, że pozwany ma obowiązek w czasie nie dłuższym niż dwa tygodnie od chwili doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie razem z kosztami lub wnieść sprzeciw do sądu w tym terminie. W przypadku wniesienia sprzeciwu nakaz traci swą moc, sąd wyznacza rozprawę oraz sprawa zostaje rozpoznana w trybie zwykłym. Nakaz zapłaty uprawomocnia się, jeśli sprzeciw nie został wniesiony.

Jeżeli powód chce uzyskać w postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty, może w takiej sytuacji zostać wykorzystana procedura elektronicznego postępowania upominawczego. W przypadku takim powód jest zobowiązany do wnoszenia wszystkich pism w formie elektronicznej. Nakaz zapłaty również otrzymuje w takiej formie, jest to z pewnością uproszczona procedura w jego otrzymaniu.

Czynności decyzyjne sądu, gdy w całości uwzględnia sprzeciw:

• oddalenie powództwa
• orzeknięcie co do istoty sprawy
• postanowienie o odrzuceniu pozwu
• postanowienie o umorzeniu postępowania

Czynności decyzyjne sądu, gdy w całości uznaje sprzeciw za bezzasadny:

• zasądza świadczenie jak w przypadku nakazu zapłaty

Uchylenie nakazu zapłaty

Sąd z urzędu może uchylić nakaz zapłaty i przekazać sprawę do sądu według ogólnej właściwości, gdy:

• nakaz zapłaty nie może zostać doręczony z powodu nieznania miejsca pobytu pozwanego
• nakaz zapłaty nie mógł zostać doręczony w kraju
• okaże się, że po wydaniu nakazu zapłaty pozwany w momencie wniesienia pozwu nie posiadał zdolności procesowej, sądowej lub organu, który został powołany do jego reprezentowania, a zgodnie z przepisami kodeksu braków tych nie usunięto w wyznaczonym terminie.

Uchylenie nakazu zapłaty w przypadku niemożności doręczenia go pozwanemu następuje dopiero wówczas, gdy przyczyny te zostały ujawnione po wydaniu nakazu zapłaty. Jeśli dane przyczyny są znane przed wydaniem nakazu, nie może zostać wydany. W sytuacji, jeśli adres wskazany w pozwie jest nieprawidłowy oraz został wskazany niewłaściwy adres, powód powinien zostać wezwany przez sąd albo referendarz sądowy w celu wskazania aktualnego adresu. Dopiero wtedy, jeżeli nie pomoże to w ustaleniu aktualnego adresu pozwanego, referendarz sądowy lub sąd uchyla nakaz zapłaty. Uchylenie to występuje w formie postanowienia.

Uchylenie nakazu zapłaty może również wystąpić, jeżeli doręczenie tego nakazu nie mogło mieć miejsca w kraju. Dotyczy to nakazów zapłaty, które zostały wydane przeciwko podmiotom mających siedzibę lub miejsce zamieszkania poza granicami Polski. Nie następuje ono jednak w przypadku spraw, które zaliczają się do postępowania odrębnego w gospodarczych sprawach.

Europejskie postępowanie nakazowe

Należy ono do właściwości sądów rejonowych oraz okręgowych. Przy rozgraniczeniu tej właściwości to wartość przedmiotu sporu ma decydujące znaczenie. Natomiast nowym rozwiązaniem jest możliwość wydania europejskiego nakazu zapłaty przez referendarz sądowy. W sytuacji takiej sprawa zostaje rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Jeśli europejski nakaz sądowy zostaje wydany co do części roszczenia, a powód wyraża zgodę na to, do pozostałej części roszczenia sprawę tą sąd rozpoznaje w trybie właściwym. Jeżeli jednak sprzeciw zostanie wniesiony według przepisów rozporządzenia 1896/2006, to europejski nakaz zapłaty traci swą moc, a sprawa zostaje rozpoznana przez sąd we właściwym trybie.

Natomiast jeżeli zachodzi podstawa, aby uchylić europejski nakaz zapłaty, to na wniosek pozwanego uchyla sąd, przez który został on wydany, a w przypadku nakazu, który został wydany przez referendarz sądowy uchyla go sąd, przed jakim było wytoczone powództwo. Wniosek o uchylenie musi spełniać warunki pisma procesowego oraz wskazywać okoliczności uzasadniające uchylenie tego nakazu.

Nakaz zapłaty — artykuły polecane

Postępowanie nakazowe — Klauzula wykonalności — Depozyt sądowy — Rygor natychmiastowej wykonalności — Sądowy tytuł egzekucyjny — Postępowanie cywilne — Zastaw umowny — Upadłość konsumencka — Wadium

Bibliografia

• Bladowski B. (2012), Pisma sądowe w sprawach cywilnych, Biblioteka sądowa, nr 2
• Gapska E. (2010), Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gnela B. (red.) (2012), Podstawy prawa dla ekonomistów, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gołaczyński J. (2010), Elektroniczne postępowanie upominawcze - komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Grupa R., Grund P. (2014), Zróżnicowane formy odzyskiwania długów przez instytucje bankowe, Studia Gdańskie, nr 11
• Mędrala M. (2011), Funkcja ochronna cywilnego postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Nartowski D., Fik P., Staszczyk P. (2013), Postępowanie cywilne, Wolters Kluwer, Warszawa
• Wróbel A. (2010), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Monika Kukulska