Sekurytyzacja

Sekurytyzacja to nowoczesna operacja finansowa umożliwiająca przedsiębiorstwom, instytucjom finansowym i bankom pozyskanie kapitału. Nazwa operacji pochodzi od securities oznaczającego papiery wartościowe. Jest to zamiana należności na papiery wartościowe. Ma zastosowanie wówczas, gdy w ramach stosunków wierzycielsko-dłużniczych podmioty decydują się na zamianę aktywów np. w postaci należności, na papiery wierzycielskie (akcje) lub dłużne (papiery komercyjne, obligacje), ale takie, które są łatwiej zbywalne niż np. klasyczne należności (S. Owsiak 2003 s. 744)

Innymi słowy polega ona na emisji krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych pod zastaw należności, którymi są najczęściej wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów hipotecznych, pożyczek samochodowych, pożyczek na zakupy ratalne, należności z tytułu umów leasingowych, opłat czynszowych, rachunków telefonicznych itp. Sekurytyzacji nie przeprowadza bezpośrednio firma zainteresowana pozyskaniem środków z rynku, która jest inicjatorem przedsięwzięcia, tylko utworzona w tym celu spółka specjalnego przeznaczenia (SPV - Special Purpose Vehicle). Spółka ta przejmuje aktywa firmy inicjatora.

Sprzedawane aktywa reprezentują prawo do należności płatnych w przyszłości. Przedsiębiorstwo lub instytucja, będące wyodrębnionymi podmiotami nabywającymi te należności, emitują na ich podstawie papiery finansowe zbywane na rynku finansowym. Takie papiery wartościowe są nazywane asset backed securities (ABS) co można tłumaczyć jako papiery wartościowe zabezpieczone aktywami. Inwestorzy nabywający ABS otrzymują zwrot zaaranżowanego kapitału z realizacji należności sprzedanych przez aranżera. ABS są oceniane przez wyspecjalizowane agencje, a spłata roszczeń wierzycieli jest zabezpieczona odpowiednią gwarancją (Z. Krzyżkiewicz, 2006 s. 540-541)

Aktywa te to przyszłe wpływy. Tego typu "jakościowo dobre aktywa" trafiają bezpośrednio do spółki bezpośredniego przeznaczenia, co gwarantuje, że nie mogą one być przejęte przez firmę inicjatora na doraźne cele. Dlatego też emisje tego typu należą do najbezpieczniejszych dla inwestora lokat kapitałowych, a przy tym są stosunkowo tanim źródłem pozyskiwania środków finansowych dla przedsiębiorstw. W przypadku, gdy wierzytelności stanowiące podstawę emisji krótkoterminowych papierów dłużnych poprzez sekurytyzację są obarczone pewnym stopniem ryzyka, agencja ratingowa bada taki portfel i określa dodatkowe zabezpieczenia. Zaletą sekurytyzacji jest fakt, że stanowi ona dla firmy inicjatora źródło finansowania pozabilansowego, co oznacza, że nie pogarsza wskaźników zadłużenia, czyli nie powoduje wzrostu kosztów pozyskiwania środków finansowych ze źródeł obcych.

TL;DR

Sekurytyzacja to operacja finansowa, która polega na zamianie należności na papiery wartościowe. Przedsiębiorstwa i instytucje finansowe korzystają z tej operacji, aby pozyskać kapitał. Aktywa są zamieniane na krótkoterminowe papiery dłużne, które są łatwiejsze do zbycia. Sekurytyzacja jest realizowana przez spółkę specjalnego przeznaczenia, która przejmuje aktywa od firmy inicjatora. Sprzedawane aktywa reprezentują przyszłe wpływy, a inwestorzy nabywający papiery otrzymują zwrot z realizacji tych należności. Sekurytyzacja może być stosowana na różne sposoby i obejmuje różne rodzaje aktywów. Istnieje wiele etapów i podmiotów zaangażowanych w proces sekurytyzacji. Przed przeprowadzeniem operacji muszą być spełnione pewne warunki, takie jak rozwinięta infrastruktura finansowa i popyt ze strony inwestorów. Sekurytyzacja rozwinęła się w latach 70. w Stanach Zjednoczonych i w latach 80. w niektórych krajach europejskich.

Etapy

Podstawowe etapy sekurytyzacji to:

1. Utworzenie spółki specjalnego przeznaczenia
2. Wybór banku - agenta emisji
3. Opracowanie programu emisji krótkoterminowych papierów dłużnych.
4. Określenie zasad doboru aktywów
5. Uzyskanie pozytywnej oceny agencji ratingowej
6. Opracowanie i zawarcie umów pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w programie.

Formy sekurytyzacji

Istnieje wiele rodzajów sekurytyzacji oraz sposobów ich klasyfikacji. Jednak najbardziej przejrzystą postacią podziału sekurytyzacji zdaje się być ta, zaproponowana przez dr Anete Waszkiewicz. Podział ten klaruje się następująco:

• ze względu na misję, stawianą przez pomysłodawcę. Sekurytyzacja przyjmuje tutaj rozmaite postacie. Może być formą metody zarządzania, jest określana również jako sposób pozyskiwania środków pieniężnych, określa się ją mianem transkacji na rynku finansowym, przyjmuje postać instrumentu transferu ryzyka czy rynku finansowego.
• ze względu na sposób opłacania emisji. Wyróżnia się w tym podziale sekurytyzacje pierwotną oraz wtórną.
• ze względu na układ bilansu inicjatora. Znajdują się tutaj cztery pozycje, związane z bilansem, a mianowicie: sekurytyzacja aktywów, pasywów, bilansowa i pozabilansowa.
• ze względu na rodzaje strumieni finansowych wytwarzane przez aktywa przyznane sekurytyzacji. Zalicza się tu sekuratyzcje należności obecnych, należności przyszłych oraz sekurytyzacje należności zagrożonych.
• ze względu na kategorie aktywów. Widnieje tutaj sekurytyzacja kredytów hipotecznych, sekurytyzacja pożyczkowa (np. od pożyczek studenckich, mieszkaniowych itd.), sekurytyzacja wierzytelności leasingowych.

Podmioty procesu sekurytyzacji

• dłużnicy
• SPV - Special Purpose Vehicle (spółka celowa) - emitent
• agencja ratingowa
• przedsiębiorstwo potrzebujące środków - aranżer (kreator) procesu sekurytyzacji - inicjator
• administrator procesu (agent usługowy)

Warunki powodzenia procesu sekurytyzacji

Występowanie pewnych norm znacznie usprawnia proces sekurytyzacji. Przyczynia się także do minimalizacji ryzyka, związanego z opóźnianiem spłat. Oto one:

• konieczność odpowiednio rozwiniętej infrastruktury finansowej, dzięki której można bez problemu operować aktywami
• warunek istnienia popytu ze strony inwestorów na zakup wyemitowanych papierów wartościowych
• dostęp do danych z przeszłości, który pozwala na przewidzenie strumieni płatności (cash flow)
• niskie uczestnictwo płatności opóźnionych oraz należności nieściągalnych względem aktywów przyjętych do procesu sekurytyzacji
• rozmaita forma sekurytyzowanych aktywów
• urozmaiceni dłużnicy (pod względem demograficznym i geograficznym)

Historia

Sekurytyzacja rozwinęła się w Stanach zjednoczonych w latach 70, a w niektórych krajach europejskich w końcu lat 80. Jedną z pierwszych takich transakcji na polskim rynku przeprowadził Bank Pekao S.A., uruchamiając w marcu 2000r. ich pilotażową transzę wartości 4,3 mln zł. (W. Dębski, 2003 s. 48)

Sekurytyzacja — artykuły polecane

Mezzanine capital — Venture capital — Rolowanie — Obligacje — Fundusz hedgingowy — Emitent — Okres zapadalności — Leasing nieruchomości — Instrumenty rynku pieniężnego

Bibliografia

• Dąbkowski A. (2014), Sekurytyzacja - współczesne narzędzie inżynierii finansowej, KNUV, Warszawa, nr 4 (42)
• Dębski W. (2005), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kamela-Sowińska A. (2014), Sekurytyzacja jako metoda oddłużenia polskich szpitali, Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia, nr 67
• Krzyżkiewicz Z. (2006), Leksykon bankowo-giełdowy, Poltext, Warszawa
• Owsiak S. (2013), Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Olga Raźny, Karolina Kaletka