Spirala jakości

Spirala jakości (spirala jakości Jurana lub pętla jakości) to uporządkowany system działań zaplanowanych względem określonego produktu, bądź usługi, pozwalający na kształtowanie ich finalnego poziomu jakościowego w całym cyklu życia (M. Jędra 1993, s. 135).

Spirala jakości obejmuje siedem elementów (F. Mroczko 2012, s. 121):

1. Penetrację rynku w celu identyfikacji oczekiwań konsumentów
2. Przeprowadzenie badań badawczo-rozwojowych
3. Zaprojektowanie oraz wybór systemu wytwórczego
4. Działalność zaopatrzeniową
5. Realizację produkcji
6. Sprzedaż produktów lub usług
7. Realizację działań w ramach obsługi posprzedażowej

Klasyfikacja elementów zawartych w ramach spirali rozpatrywana jest w ramach działań jakościowych, związanych z (J.M. Myszewski 2009, s.242):

• Planowaniem
• Kontrolą
• Udoskonalaniem

TL;DR

Spirala jakości to system działań mający na celu kształtowanie poziomu jakości produktu lub usługi. Składa się z siedmiu elementów: penetracji rynku, badań i rozwoju, projektowania systemu produkcji, zaopatrzenia, realizacji produkcji, sprzedaży i obsługi posprzedażowej. Planowanie jakości odnosi się do identyfikacji potrzeb i tworzenia produktu, kontrola jakości dotyczy wykrywania słabych stron i doskonalenia procesów, a udoskonalanie jakości polega na minimalizacji strat i ciągłym doskonaleniu. Spirala jakości wymaga zaangażowania zarządu i pracowników oraz uwzględnienia różnych determinant jakościowych. J.M. Juran jest uważany za twórcę spirali jakości, która ma na celu podniesienie jakości produktu poprzez współpracę między różnymi organizacjami i osobami.

Planowanie jakości

Planowanie jakości oparte jest na czynnościach opartych na (F. Mroczko 2012, s.123):

• identyfikacji potrzeb potencjalnego konsumenta oraz jego profilu,
• stworzeniu nowatorskiego produktu, bądź rozwojowi istniejącego,
• zaaranżowaniu procesów związanych z produkcją produktu,
• czynnościach optymalizujących produkcję oraz zdolności wytwórcze,
• działaniach produkcyjnych.

Kontrola jakości

Kontrola jakości skupia się na realizacji czynności związanych z (F. Mroczko 2012, s. 124-125):

• wykryciem słabych stron obejmujących jakość wytwarzanych produktów oraz związanych z nimi procesów,
• analizowaniem miejsc powstawania wąskich gardeł procesów,
• określeniem zdolności wytwórczych w zakresie poszczególnych procesów,
• wyselekcjonowaniem obszarów wymagających reorganizacji oraz udoskonaleń,
• ustaleniem koncepcji maksymalizacji jakości w poszczególnych obszarach.

Udoskonalanie jakości

Działania podjęte w ramach doskonalenia jakości związane są z nieustannym dążeniem do zminimalizowania poziomu strat. Czynności obejmują dziesięć elementów związanych z (F. Mroczko 2012, s.125-126):

• spostrzeżeniem intencji doskonalenia jakości,
• określeniem celowości nieustannych działań doskonalących,
• wykształceniem strategii organizacyjnej,
• systematycznym szkoleniem kadry pracowniczej,
• wdrożeniem koncepcji projektowej w celu minimalizacji powstawania problemów,
• raportowaniem realizowanych działań projektowych oraz powstałych rezultatów,
• zademonstrowaniem uznania dla powstałych osiągnięć,
• prezentacją wyników,
• wyselekcjonowaniem pomyślnych wyników działań oraz gromadzeniem związanych z nimi informacji,
• wdrożeniem systemu doskonalenia.

Koncepcja funkcjonowania spirali jakości

Wdrożenie spirali jakości w strategię przedsiębiorstwa, wiąże się według J.M. Jurana z podjęciem działań doskonalących. Ich realizacja związana jest ze stworzeniem uporządkowanego systemu organizacyjnego w obrębie przedsiębiorstwa oraz zaangażowaniem zarówno kadry zarządczej, jak i pracowników produkcyjnych w cały proces tworzenia spirali (F. Mroczko 2012, s. 121). Każdy kolejny z wyróżnionych siedmiu elementów spirali jakości, stanowi następstwo poprzedniego. W związku z tym, aby działania w obrębie elementów spirali mogły zostać zrealizowane, należy podejmować etapowo podejmować uporządkowane działania. Każdy z elementów spirali, wiąże się z rozpatrywaniem zróżnicowanych determinant z zakresu (M. Jędra 1993, s. 136):

• możliwości wytwórczych,
• dostępnej technologii,
• kadry pracowniczej,
• innowacji,
• oddziaływania otoczenia.

Ponadto, w ramach całościowego podejścia do spirali jakości, należy nie tylko ją wdrożyć, ale w późniejszych etapach kontynuować jej realizację, uwzględniając ciągłe doskonalenie jakościowe (S. Lachiewiz, M. Matejun 2007, s. 231). Początek "obrotu" spirali to działania marketingowe związane z badaniem potrzeb rynku na danym etapie jego rozwoju, projektowanie i rozwój wyrobu. Koniec obrotu to likwidacja wyrobu po zużyciu (wykorzystaniu) i dokumentowanie doświadczeń uzyskanych w wyniku użytkowania produktu. Wiedza nabyta stanowi impuls do rozpoczęcia następnego obrotu - nowy pomysł na usprawnienie został dostrzeżony lub zasygnalizowany przez potrzeby rynku i powinien być zbadany. Może on zostać wdrożony na wyższym poziomie jakości.

Spirala pokazuje jak wiele organizacji ma wpływ na produkt: producent, dostawcy, handlowcy, gospodarstwa domowe i inni. Wszystkie te organizacje i osoby spełniają różnorodne funkcje i maja one również własne cele. Głównym problemem jest zatem stworzenie zależności pomiędzy uczestnikami, aby w efekcie podnieść jakość produktu (zobacz także: łańcuch wartości).

Powstanie spirali jakości

Za twórcę spirali jakości uważa się J.M. Jurana, jednego z twórców systemu zarządzania jakością. W swojej działalności badawczej, związanej z kształtowaniem jakości, zauważył, iż główny obszar problemowy stanowią niedoskonałości systemowe, przyczyniające się do zaburzeń jakościowych produktów oraz usług w przedsiębiorstwie (F. Mroczko 2012, s. 121). Na skutek zauważonych nieprawidłowości, J.M. Juran stworzył system doskonalenia jakości, w ramach którego zawarto koncepcję spirali jakości. Elementy tworzące definiowaną koncepcję spirali, umiejscowiono w pozycji Trylogii Jurana, koncentrującej się na wyselekcjonowaniu kompleksowego podejścia do problematyki jakości.

Spirala jakości — artykuły polecane

Proces — Zarządzanie produktem — Proces gospodarczy — Strategia projakościowa - zasady formułowania — Istota zarządzania przez jakość — Metoda WCM — Proces biznesowy — Koszty jakości — Koncepcje zarządzania

Bibliografia

• Jędra M. (1993), Normy międzynarodowe związane z kompleksowym systemem jakości, Roczniki PZH, Nr 2-3
• Karaszewski R. (2022), Nowoczesne Koncepcje zarządzania jakością, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń
• Lachiewicz S., Matejun M. (red.) (2007), Problemy współczesnej praktyki zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
• Łukasiński W. (2009), Dylematy jakości, Zeszyty Naukowe Uniwersytety Ekonomicznego w Krakowie, nr 806
• Mikulski H. (2008), Wdrażanie systemu zarządzania jakością zgodnego z normami ISO, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, tom 218
• Mroczko F. (2012), Zarządzanie Jakością, WWSZiB, Wałbrzych
• Myszewski J. (2009), Po prostu jakość. Podręcznik zarządzania jakością, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa
• Salerno-Kochan M. (red.) (2016), Wybrane aspekty zarządzania jakością, Polskie Towarzystwo Towaroznawcze, Kraków
• Wasilewski L. (1998), Podstawy zarządzania jakością, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania, Warszawa

Autor: Lukasz Rej Szymon Uchto