Kwantyfikacja

Kwantyfikacja - ilościowe ujmowanie zjawisk, np. gospodarczych, ekonomicznych, jakościowych (red. I. Duda 1994 s. 80). Ścisła wiedza uzyskana dzięki kwantyfikacji pozwala z kolei formułować ścisłe twierdzenia teoretyczne oraz sprawdzać je lub uzasadniać ich prawdziwość. Postulat kwantyfikacji (czyli szeroko rozumianego mierzenia) zaczęli głosić twórcy nowoczesnej nauki jako dewizę Galileusza "Mierz co wymierne i czyń wymiernym, to co niewymierne" (S. Stachak 2006, s. 137).

Podstawowe czynności badawcze obejmują poznawanie tożsamości, podobieństw, a przede wszystkim związków występujących między rzeczami, zjawiskami, w tym także ukrytymi oraz odległymi zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Ścisłe określanie takich zróżnicowań dokonuje się przez kwantyfikację: zliczanie rzeczy policzalnych i pomiary cech mierzalnych (S. Stachak, 2006, s. 137). Każdy z obiektów scharakteryzowany jest za pomocą cech. Pomiar oznacza czynność, nie zaś jej wynik. Czynność ta polega na przypisywaniu liczb pewnym elementom świata rzeczywistego (red. W. Ostasiewicz 2003, s. 9).

Mierzenie jest bardzo ważne dla uzyskiwania rzetelnej wiedzy i dla praktyki gospodarczej, ale jego zastosowanie ma pewne granice, mianowicie:

• istnieją cechy jakościowe, z natury swej niemierzalne
• istnieją bariery techniczne i metodyczne, które nie pozwalają mierzyć niektórych cech mierzalnych
• dokonywanie niektórych pomiarów jest nieopłacalne (S. Stachak 2006, s. 139).

Kwantyfikacji cech bezpośrednio nieobserwowalnych dokonuje się za pośrednictwem innych cech, które są obserwowalne (red. W. Ostasiewicz 2003, s. 18-19)

TL;DR

Kwantyfikacja to ilościowe ujmowanie zjawisk, które pozwala na formułowanie ścisłych tez i sprawdzanie ich prawdziwości. Pomiar jest ważny, ale ma swoje ograniczenia. Kwantyfikacja posiada zarówno wady, jak i zalety. Kwantyfikacja ryzyka to trudne zadanie, które ma wiele metod. Można kwantyfikować ryzyko na podstawie danych finansowych. Istnieją metody jakościowe i ilościowe. Alternatywą są metody scoringowe.

Zalety i wady kwantyfikacji

Kwantyfikacja posiada zarówno wady, jak i zalety. Metody ilościowe są narzędziem, i jak każde narzędzie, może być wykorzystane dobrze lub źle (I. Bross 1965, s. 313-314). Kwantyfikacja zdarzeń i budowanie formuł matematycznych, wyrażających prawidłowości w naukach społecznych, dotyczą często uściślenia dość luźnej w rzeczywistości wiedzy potocznej. Okazują się tylko pozornym rozwiązaniem sformułowanych problemów (H. Adamkiewicz-Drwiłło 2008, s. 151). Stosowanie metod ilościowych w badaniach ekonomicznych jest czasochłonne i nie daje w pełni dokładnych wyników, ale ma też istotne zalety:

• pozwala ustalać i konkretyzować zależności, które inaczej nie byłyby dostrzegane ani doceniane,
• ogranicza fantazjowanie - wyolbrzymianie albo niedocenianie niektórych badanych zjawisk,
• daje wiedzę dokładniejszą niż metody werbalne, a przez to bardziej obiektywną i użyteczną,
• daje wiedzę, która ma większą siłę przekonywania niż słowa (S. Stachak 2006 s. 139)

Ponadto, zastępowanie słów liczbami jest jednym z kluczowych czynników postępu w nauce (I. Bross 1965, s. 313).

Możliwości wykorzystania kwantyfikacji - kwantyfikacja ryzyka

Kwantyfikacja ryzyka - to jedno z bardziej czasochłonnych i trudniejszych czynności związanych z zarządzaniem ryzykiem w projektach. Jest to dziedzina względnie nowa i jeszcze nie do końca rozpoznana. W książkach przedmiotowych istnieje wiele metod, natomiast każda posiada zarówno zalety, jak i wady i w przypadku każdej należy zachować ostrożność (K. Marcinek 2001, s. 126).

Wskazane przez K. Marcinka czynniki warunkujące wybór metod kwantyfikacji ryzyka (K. Marcinek 2001, s. 126):

• skala projektu i jego rodzaj,
• dostęp do informacji,
• koszty niezbędne do dokonania analizy ryzyka oraz czas niezbędny na jej wykonanie,
• doświadczenie osób przeprowadzających analizę ryzyka.

Kwantyfikacja ryzyka na bazie danych zamieszczonych w sprawozdaniach finansowych:

Dzięki niej możemy ustalić wpływ konkretnego źródła ryzyka na sytuacje finansową firmy. Stanowi ona przydatną informację w procesie związanym z zarządzaniem ryzykiem (B. Micherda, M. Andrzejewski 2013, s. 43).

Główne metody kwantyfikacji ryzyka na bazie sprawozdań finansowych

Główne metody kwantyfikacji ryzyka na bazie sprawozdań finansowych (B. Micherda, M. Andrzejewski 2013, s. 44):

• metody jakościowe - ich główną cechą jest zrozumiałość i łatwość w wykorzystywaniu w różnych sytuacjach, do tych metod zaliczyć można: analizę struktury sprawozdań finansowych, a także analizę dynamiki określonych wielkości tych sprawozdań,
• metody ilościowe - główna zaleta to wyzbycie się patrzenia na coś z tylko i wyłącznie z własnego punktu widzenia. W skład metod ilościowych wchodzą (B. Micherda, M. Andrzejewski 2013, s. 44):

1. metody porównań - charakteryzują się tym, że zjawiska poddane się porównaniom między sobą, a następnie określa się różnice między nimi na podstawie przyjętych punktów odniesienia, bądź schematów, np. porównania w czasie, porównania na podstawie standardów,
2. metody deterministyczne - dzięki nim istnieje szansa wskazania źródeł odchyleń, np. metoda kolejnych podstawień, funkcyjna, czy różnicowania.
3. metody stochastyczne - korzystając z tych metod bierze się pod uwagę czynniki główne, ale i również czynniki losowe, które oddziałują na diagnozowaną wielkość, w tym przypadku wyróżnić można dwie metody: ekonometryczne metody analizy przyczynowej oraz techniki dyskryminacyjne.

Inne metody kwantyfikacji ryzyka

Jako alternatywę w tym przypadku wykorzystuje się techniki mierzenia ryzyka w zakresie oceny ryzyka kredytowego nazywane metodami scorinogwymi, wśród tych metod wyróżniamy (B. Micherda, M. Andrzejewski 2013, s. 47):

• scoring użytkowy - uznawany za jedną z łatwiejszych możliwości do dokonania oceny jednokrotnego zobowiązania kredytowego, a także obliczenia jakie jest prawdopodobieństwo, że jednostka zaciągająca kredyt dokona jego spłaty w przyszłości,
• scoring behawioralny - chcąc dokonać oceny możliwości zaciągnięcia kredytu wykorzystuje się stare dane, a także korzysta się informacji na temat aktualnych zobowiązań,
• scoring zysku - traktowanie zysku jako punktu odniesienia przy decydowaniu.

Kwantyfikacja — artykuły polecane

Rachunek prawdopodobieństwa — Dyferencjał semantyczny — Model ekonometryczny — Metoda pomiarowa — Badanie panelowe — Jakościowe techniki oceny zagrożeń i szans — Hipoteza statystyczna — Heurystyka — Analiza systemowa

Bibliografia

• Adamkiewicz-Drwiłło H. (2008), Współczesna metodologia nauk ekonomicznych, TNOiK Dom Organizatora, Toruń
• Bross I. (1965), Jak podejmować decyzje, PWN, Warszawa
• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Dziadosz A. (2010), Przegląd wybranych metod wspomagających analizę ryzyka przedsięwzięć budowlanych, Przegląd Budowlany, 7-8
• Marcinek K. (2001), Ryzyko projektów inwestycyjnych, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karla Adamieckiego w Katowicach, Katowice
• Micherda B., Andrzejewski M. (2013), Sprawozdawczość i rewizja finansowa. Problemy kwantyfikacji ryzyka gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Micherda B., Szulc M. (2012), Współczesne uwarunkowania kwantyfikacji w rachunkowości, Zeszyty Naukowe / Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, nr 12
• Ostasiewicz W. (red.) (2003), Pomiar statystyczny, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław
• Stachak S. (2006), Podstawy metodologii nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza, Warszawa
• Tworek P., Cziura P. (2017), Wybrane problemy zarządzania ryzykiem w działalności przedsiębiorstw społecznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, nr 25

Autor: Paulina Olko, Natalia Pajor